Somatotropina (hormon wzrostu, GH) to naturalnie występujący hormon polipeptydowy, gdyż produkowany jest przez komórki somatotropowe przedniego płata przysadki mózgowej.
Wydzielanie hormonu
Wydzielanie somatotropiny jest kontrolowane przez dwa neurohormony podwzgórza:
- somatoliberynę, która je pobudza;
- somatostatynę, która je hamuje.
Hormon wzrostu działa na tkanki obwodowe zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio. Jego wydzielanie ma charakter pulsacyjny z największą częstotliwością i amplitudą pulsów w godzinach nocnych (po zaśnięciu). Okres półtrwania GH w krwiobiegu jest krótki, ponieważ wynosi około 20-50 minut. Wykazano, że zdrowy człowieka wydziela około 400 mg GH na dobę, natomiast u młodzieży w okresie dorastania ilość ta jest prawie dwukrotnie wyższa.
Do najważniejszych bodźców doprowadzających do zwiększenia jego stężenia należą:
- sen;
- wysiłek fizyczny;
- hipoglikemia;
- estrogeny, testosteron, serotonina, histamina;
- podaż aminokwasów i białek;
- grelina;
- stymulacja adrenergiczna.
Z kolei wśród stanów wpływających na zmniejszenie wydzielania GH można wymienić:
- niedoczynność i nadczynność tarczycy;
- przewlekłą hiperkortyzolemię;
- podwyższone stężenie progesteronu;
- otyłość;
- starzenie się.
Budowa somatotropiny
Specyficzna budowa hormonu wzrostu determinuje jego zależność od swoistego receptora. U człowieka prekursorowy receptor hormonu wzrostu składa się z 638 reszt aminokwasowych.
Pojedyncza cząsteczka hormonu wzrostu składa się z 191-aminokwasowego łańcucha polipeptydowego o masie cząsteczkowej 21,5 kDa formującego poczwórną helisę.
Funkcje hormonu wzrostu
Główną funkcją somatotropiny jest pobudzające działanie na wzrost liniowy. Dodatkowo hormon ten działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, przyrost masy kostnej oraz w znaczny sposób działa antydiuretycznie i antynatriuretycznie.
Hormon wzrostu wywołuje w organizmie człowieka następujące efekty:
- anaboliczne – zaliczamy do nich przyspieszanie transkrypcji i translacji mRNA, hamowanie proteolizy, zwiększanie ilości jąder w komórkach mięśniowych, wzrost objętości i masy włókien mięśniowych i zwiększanie wychwytu aminokwasów;
- lipolityczne – poprzez bezpośrednią aktywację cyklazy adenylowej oraz fosforylację i aktywację hormono-wrażliwej lipazy;
- diabetogenne – czyli zmniejszanie wykorzystania węglowodanów poprzez utrudnienie wychwytu glukozy stymulujące wzrost kości długich;
- stymulujące układ immunologiczny do produkcji przeciwciał, limfocytów T, interleukiny 2 i leukocytów. Dodatkowo przyspiesza dojrzewanie makrofagów w tkankach i zwiększa migrację limfocytów T do grasicy;
- modulujące stan ośrodkowego układu nerwowego u młodych osób;
- mitogenne, gdyż pobudza erytropoezę in vitro i in vivo.
Na podstawie badań dotyczących aktywności i dojrzałości receptorów dla hormonu wzrostu uważa się, że GH, który pełni decydującą funkcję regulacyjną w życiu zewnątrzmacicznym, nie odgrywa prawdopodobnie zasadniczej roli w życiu wewnątrzmacicznym i procesie wzrastania płodu. Istotną rolę w okresie wzrastania płodu odgrywa bowiem insulinopodobny czynnik wzrostu 1 (IGF-1).
Niedobór hormonu wzrostu u dzieci
Somatotropinowa niedoczynność przysadki (SNP) jest skutkiem upośledzenia wydzielania GH przez komórki somatotropowe przysadki. U dzieci niedobór ten może być spowodowany zarówno zaburzeniami wrodzonymi, jak i nabytymi. Najwięcej przypadków SNP posiada jednak podłoże idiopatyczne. Somatotropinową niedoczynność przysadki u noworodka może sugerować hipoglikemia, przedłużająca się żółtaczka, małogłowie czy traumatyczny poród w wywiadzie. U dzieci starszych zwykle jedynym objawem jest niski wzrost i pogarszające się wraz z wiekiem tempo wzrastania. Z czasem mogą pojawić się początkowo dyskretne nieprawidłowości metaboliczne, pod postacią narastającej hipercholesterolemii z dyslipidemią. W efekcie prowadzi to do miażdżycy naczyń krwionośnych, upośledzenia funkcji lewej komory, otyłości, osteoporozy i patologicznych złamań kości.
Leczenie polega na podawaniu preparatów rekombinowanego ludzkiego hormonu wzrostu w odpowiedniej dawce.
Bibliografia
- Jóźków P., Mędraś M., Hormon wzrostu i IGF-1 jako substancje dopingujące w sporcie wyczynowym, Endokrynologia Polska, 5/2009.
- Oświęcimska J., Roczniak W., Mikołajczak A. (i inni), Niedobór hormonu wzrostu u dzieci i młodych dorosłych, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 70/2016.
- Chęcińska-Maciejewska Z., Korek E., Pawłowska A. (i inni), Rola hormonu wzrostu, insulinopodobnego czynnika wzrostu typu 1 oraz greliny w rozwoju somatycznym płodu, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 3/2016.
- Zych S., Szatkowska I., Czerniawska-Piątkowska E., Szlaki sygnałowe hormonu wzrostu, Postępy Biochemii, 4/2006.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
