Lipazy to grupa enzymów trawiennych wytwarzanych przez trzustkę, wątrobę oraz ścianę jelita. Są biokatalizatorami rozpadu wiązań estrowych w tłuszczach (powstają kwasy tłuszczowe i gliceryna). Występują między innymi w soku żołądkowym czy we krwi. Ich obecność stwierdzono również w nasionach wielu roślin.
Co to są lipazy?
Lipazy to ważne enzymy trawienne. Są rozpuszczalnymi w wodzie związkami hydrolizującymi nierozpuszczalne w wodzie substraty do bardziej polarnych lipolizowych produktów. Pierwszy związek z grupy lipaz zidentyfikowano już w 1856 roku.
Lipazy stanowią dość zróżnicowaną grupę, łączy je jednak wiele wspólnych cech. Są bowiem termostabilne, czyli odporne na działanie wyższych temperatur. Można je otrzymywać na większą skalę z mikroorganizmów oraz organizmów eukariotycznych. Mikrobiologiczne lipazy są otrzymywane głównie przez fermentację wgłębną.
Zobacz również: Amylaza.
Synteza lipaz
Lipazy wytwarzane są przez organizm człowieka w formie nieaktywnej, jako proenzym. Dopiero po przejściu do miejsca docelowego następuje ich uczynnienie, zwykle w środowisku zasadowym. Dodatkowo w zależności od rodzaju lipazy różni się miejsce jej syntezy. Przykładowo, lipaza językowa jest produkowana przez ślinianki, lipaza żołądkowa przez komórki główne błony śluzowej żołądka, natomiast lipaza trzustkowa przez trzustkę.
Lipazy w surowicy
Do oceny stężenia lipaz w organizmie wykorzystuje się surowicę krwi. Pobiera się krew z żyły w zgięciu łokciowym, jak podczas zwykłego badania krwi. Szacuje się, że optymalne stężenie tych związków nie powinno przekraczać 150 U/l.
Zbyt wysoki poziom lipaz w surowicy może świadczyć o:
- niedrożności jelita;
- perforacji wrzodu;
- ostrym zapaleniu pęcherzyka żółciowego lub trzustki;
- kwasicy ketonowej;
- nadmiernym spożywaniu alkoholu.
Z kolei zbyt niski poziom lipaz w surowicy krwi może wskazywać na:
- cukrzycę;
- zbyt wysoki poziom cholesterolu we krwi;
- hiperlipidemię uwarunkowaną genetycznie;
- nadciśnienie tętnicze.
Badanie to często zleca się przy przewlekłych dolegliwościach bólowych głowy, nudnościach, gorączce czy braku apetytu. Stanowi jedno z częściej wykonywanych badań oceniających skład krwi.
Funkcje lipaz
Lipaza jest enzymem hydrolizującym tłuszcze roślinne i zwierzęce o punkcie topnienia niższym od 46 stopni Celsjusza do kwasów tłuszczowych i glicerolu. W zależności od miejsca syntezy i działania określonej lipazy wyróżnia się następujące rodzaje:
- językową;
- żołądkową;
- jelitową;
- trzustkową;
- wątrobową;
- hormonowrażliwą.
Lipaz jest w organizmie człowieka o wiele więcej, jednak te wymienione wyżej mają największe znaczenie. Wśród nich za najważniejszą uznaje się lipazę trzustkową. Do lipaz należy zaliczyć również fosfolipazy. Dzięki obecności lipaz w układzie pokarmowym możliwe jest sprawne, dokładne rozkładanie tłuszczów na mniejsze cząsteczki, przez co mogą one później zostać przyswojone przez organizm i wykorzystane do własnych potrzeb ustroju.
Zastosowanie lipaz w przemyśle
Lipazy wykorzystuje się powszechnie do przetwarzania tłuszczów i olejów, jako dodatki do detergentów i środków odtłuszczających, w przetwarzaniu żywności, w syntezach chemicznych i farmaceutycznych, przy produkcji papieru oraz w przemyśle kosmetycznym. Mogą być też wykorzystywane do przyspieszania rozkładu odpadów tłuszczowych i poliuretanowych.
Ciekawostką jest, że lipazy umożliwiają modyfikację właściwości lipidów oraz zmianę położenia łańcuchów kwasów tłuszczowych w glicerydach czy zastąpienie jednego lub więcej kwasów tłuszczowych innymi. Metoda ta należy do stosunkowo tanich, a dzięki niej mniej pożądane lipidy można modyfikować w celu pozyskania bardziej wartościowych tłuszczów.
Zobacz również: Ziołolecznictwo.
Bibliografia
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Lasoń E., Ogonowski J., Lipaza – charakterystyka, zastosowanie, sposoby immobilizacji, Chemik, 2/2010.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
