Testosteron należy do hormonów androgenowych, czyli do głównych hormonów steroidowych, ważnych dla funkcji reprodukcyjnej i funkcji seksualnych obu płci. Jest organicznym związkiem chemicznym, którego cząstka posiada 19 atomów węgla. Androgeny syntezowane są z cholesterolu na drodze steroidogenezy, a wydzielane w sposób dymorficzny – u mężczyzn przez komórki Leydiga jąder, a u kobiet przez jajniki i warstwę korową nadnerczy.
Wydzielanie testosteronu
Wydzielanie testosteronu jest kontrolowane przez hormon luteinizujący (LH). Po związaniu się LH z receptorem błonowym komórek śródmiąższowych jądra dochodzi do aktywacji cyklazy adenylanowej, zwiększenia stężenia cyklicznego AMP w tych komórkach. Efektem jest zwiększenie wydzielania testosteronu. W uproszczeniu można zatem napisać, że podwzgórze w odpowiedzi na niski poziom testosteronu we krwi wytwarza hormon folikulotropowy, który z kolei pobudza przysadkę do syntezy LH. Właśnie ten ostatni stymuluje produkcję testosteronu.
U dorosłych mężczyzn jądra wydzielają około 4-9 mg tego hormonu.
Styl życia a poziom testosteronu
Odpowiedni sposób żywienia, składniki odżywcze diety oraz aktywność fizyczna mają decydujący wpływ na prawidłowe funkcjonowanie organizmu i gospodarkę hormonalną, od której zależy poziom testosteronu.
Na kilku etapach powstawania cholesterolu niezbędnym przenośnikiem w reakcji jest aktywna forma witaminy B3. Inną witaminą istotną dla utrzymania prawidłowego stężenia testosteronu jest witamina D. Jedno z badań przeprowadzone w 2011 roku wykazało wzrost stężenia testosteronu wolnego, aktywnego biologicznie i całkowitego u mężczyzn przyjmujących przez rok określoną dawkę witaminy D3.
Zobacz również: Niedobór witaminy D.
Ponadto, na wzrost stężenia testosteronu mogą wpływać:
- cynk;
- kwasy tłuszczowe zawarte w rybach, owocach morza i oliwie z oliwek;
- polifenole;
- antocyjany.
Istotnym elementem jest też skład masy ciała, gdyż nadmierna ilość tkanki tłuszczowej wpływa niekorzystnie na poziom testosteronu.
Testosteron w surowicy
Około 99% testosteronu pozostaje w surowicy w postaci związanej z SHBG lub albuminami, a jedynie 1-2% krążącego testosteronu pozostaje w krwiobiegu w postaci wolnej.
Stężenie tego hormonu w surowicy dorosłych kobiet pozostaje zwykle dziesięciokrotnie niższe niż u mężczyzn. Kobiety jednak pozostają bardziej wrażliwe na działanie androgenów.
Prawidłowy poziom testosteronu
Prawidłowy poziom testosteronu całkowitego u mężczyzn wynosi od 80 do 280 pg na 1 cm3 surowicy krwi. Natomiast w przypadku kobiet wynosi od 3 do 13 pg na 1 cm3 i zależy ponadto od fazy cyklu miesiączkowego.
Rola testosteronu
Testosteron wydzielany jest do krwi u obu płci, przy czym u mężczyzn w ilości kilkukrotnie większej niż u kobiet. Działanie tego hormonu na organizm kobiety jest również maskowane występowaniem estrogenów, które mają w pewnym stopniu działanie antagonistyczne.
Receptory hormonów androgenicznych znajdują się niemal w każdej komórce ciała i wpływają zarówno na rozwój, budowę oraz metabolizm, jak i na psychikę człowieka.
Hormon ten wywołuje u:
- mężczyzn – rozwój cech płciowych męskich obejmujący wykształcenie się zewnętrznych narządów płciowych, wzrost gruczołu krokowego, pęcherzyków nasiennych, wykształcenie się budowy ciała i owłosienia typu męskiego;
- płodów płci męskiej – różnicowanie się ośrodka rozrodczego w podwzgórzu w kierunku ośrodka typu męskiego;
- obu płci – przyspieszenie syntezy białek, zatrzymanie wody i elektrolitów w organizmie, działając wraz z pozostałymi androgenami pochodzącymi z kory nadnerczy.
Dodatkowo testosteron wykazuje działanie anaboliczne, czyli zwiększa syntezę białek powodując szybki przyrost mięśni szkieletowych. Ponadto, zwiększa ich siłę izokinetyczną oraz wytrzymałość, a także potęguje podstawowe zużywanie tlenu przez tkanki. Jego wpływ uwidacznia się szczególnie w obrębie mięśni barków i pleców, a najmniej w okolicach kończyn dolnych.
W ostatnich latach dowiedziono, że testosteron może oddziaływać ochronnie na układ krążenia, poprzez zmniejszenie produkcji czynników prozapalnych, jednocześnie zwiększając regenerację śródbłonka naczyń. Wykazuje on także działanie rozszerzające na naczynia krwionośne i zwiększa insulinozależność tkanek.
Bibliografia
- Holka-Pokorska J., Jarema M., Wichniak A., Androgeny – wspólny marker biologiczny zaburzeń snu oraz wybranych dysfunkcji seksualnych?, Psychiatria Polska, 4/2014.
- Stachowicz M., Lebiedzińska A., Dieta a testosteron w organizmie sportowca, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 1/2015.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
