Testosteron należy do hormonów androgenowych, czyli do głównych hormonów steroidowych, ważnych dla funkcji reprodukcyjnej i funkcji seksualnych obu płci. Jest organicznym związkiem chemicznym, którego cząstka posiada 19 atomów węgla. Androgeny syntezowane są z cholesterolu na drodze steroidogenezy, a wydzielane w sposób dymorficzny – u mężczyzn przez komórki Leydiga jąder, a u kobiet przez jajniki i warstwę korową nadnerczy.
Wydzielanie testosteronu
Wydzielanie testosteronu jest kontrolowane przez hormon luteinizujący (LH). Po związaniu się LH z receptorem błonowym komórek śródmiąższowych jądra dochodzi do aktywacji cyklazy adenylanowej, zwiększenia stężenia cyklicznego AMP w tych komórkach. Efektem jest zwiększenie wydzielania testosteronu. W uproszczeniu można zatem napisać, że podwzgórze w odpowiedzi na niski poziom testosteronu we krwi wytwarza hormon folikulotropowy, który z kolei pobudza przysadkę do syntezy LH. Właśnie ten ostatni stymuluje produkcję testosteronu.
U dorosłych mężczyzn jądra wydzielają około 4-9 mg tego hormonu.
Styl życia a poziom testosteronu
Odpowiedni sposób żywienia, składniki odżywcze diety oraz aktywność fizyczna mają decydujący wpływ na prawidłowe funkcjonowanie organizmu i gospodarkę hormonalną, od której zależy poziom testosteronu.
Na kilku etapach powstawania cholesterolu niezbędnym przenośnikiem w reakcji jest aktywna forma witaminy B3. Inną witaminą istotną dla utrzymania prawidłowego stężenia testosteronu jest witamina D. Jedno z badań przeprowadzone w 2011 roku wykazało wzrost stężenia testosteronu wolnego, aktywnego biologicznie i całkowitego u mężczyzn przyjmujących przez rok określoną dawkę witaminy D3.
Zobacz również: Niedobór witaminy D.
Ponadto, na wzrost stężenia testosteronu mogą wpływać:
- cynk;
- kwasy tłuszczowe zawarte w rybach, owocach morza i oliwie z oliwek;
- polifenole;
- antocyjany.
Istotnym elementem jest też skład masy ciała, gdyż nadmierna ilość tkanki tłuszczowej wpływa niekorzystnie na poziom testosteronu.
Testosteron w surowicy
Około 99% testosteronu pozostaje w surowicy w postaci związanej z SHBG lub albuminami, a jedynie 1-2% krążącego testosteronu pozostaje w krwiobiegu w postaci wolnej.
Stężenie tego hormonu w surowicy dorosłych kobiet pozostaje zwykle dziesięciokrotnie niższe niż u mężczyzn. Kobiety jednak pozostają bardziej wrażliwe na działanie androgenów.
Prawidłowy poziom testosteronu
Prawidłowy poziom testosteronu całkowitego u mężczyzn wynosi od 80 do 280 pg na 1 cm3 surowicy krwi. Natomiast w przypadku kobiet wynosi od 3 do 13 pg na 1 cm3 i zależy ponadto od fazy cyklu miesiączkowego.
Rola testosteronu
Testosteron wydzielany jest do krwi u obu płci, przy czym u mężczyzn w ilości kilkukrotnie większej niż u kobiet. Działanie tego hormonu na organizm kobiety jest również maskowane występowaniem estrogenów, które mają w pewnym stopniu działanie antagonistyczne.
Receptory hormonów androgenicznych znajdują się niemal w każdej komórce ciała i wpływają zarówno na rozwój, budowę oraz metabolizm, jak i na psychikę człowieka.
Hormon ten wywołuje u:
- mężczyzn – rozwój cech płciowych męskich obejmujący wykształcenie się zewnętrznych narządów płciowych, wzrost gruczołu krokowego, pęcherzyków nasiennych, wykształcenie się budowy ciała i owłosienia typu męskiego;
- płodów płci męskiej – różnicowanie się ośrodka rozrodczego w podwzgórzu w kierunku ośrodka typu męskiego;
- obu płci – przyspieszenie syntezy białek, zatrzymanie wody i elektrolitów w organizmie, działając wraz z pozostałymi androgenami pochodzącymi z kory nadnerczy.
Dodatkowo testosteron wykazuje działanie anaboliczne, czyli zwiększa syntezę białek powodując szybki przyrost mięśni szkieletowych. Ponadto, zwiększa ich siłę izokinetyczną oraz wytrzymałość, a także potęguje podstawowe zużywanie tlenu przez tkanki. Jego wpływ uwidacznia się szczególnie w obrębie mięśni barków i pleców, a najmniej w okolicach kończyn dolnych.
W ostatnich latach dowiedziono, że testosteron może oddziaływać ochronnie na układ krążenia, poprzez zmniejszenie produkcji czynników prozapalnych, jednocześnie zwiększając regenerację śródbłonka naczyń. Wykazuje on także działanie rozszerzające na naczynia krwionośne i zwiększa insulinozależność tkanek.
Bibliografia
- Holka-Pokorska J., Jarema M., Wichniak A., Androgeny – wspólny marker biologiczny zaburzeń snu oraz wybranych dysfunkcji seksualnych?, Psychiatria Polska, 4/2014.
- Stachowicz M., Lebiedzińska A., Dieta a testosteron w organizmie sportowca, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 1/2015.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella - naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu ... Zobacz więcej... |
|
Spirulina w proszku od bioalgi
Spirulina jest bogatym źródłem wielu składników odżywczych. Jej skład to wysokiej jakości białko pochodzenia roślinnego, witaminy, minerały (również pierwiastki śladowe), fitoskładniki (m.in. fikocyjanina, chlorofil, karotenoidy), kwasy tłuszczowe ... Zobacz więcej... |
