Niedoczynność przysadki mózgowej (łac. Hypopituitarismus) obejmuje stan niedostatecznej syntezy hormonów przysadki mózgowej lub nawet całkowity brak ich produkcji.
Hormony przysadki mózgowej
Przysadka mózgowa produkuje następujące hormony:
- hormon tyreotropowy (TSH) – pobudza syntezę i wydzielanie hormonów tarczycy;
- hormon adrenokortykotropowy (ACTH) – pobudza syntezę i wydzielanie kortyzolu;
- hormon folikulotropowy (FSH) – stymuluje spermatogenezę i dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych;
- hormon luteinizujący (LH) – stymuluje owulację u kobiet oraz syntezę hormonów płciowych bez względu na płeć;
- hormon wzrostu (GH) – odpowiada za prawidłowy wzrost;
- prolaktyna (PRL) – pobudza laktację.
Dodatkowo przysadka mózgowa syntezuje melanotropinę, która pobudza komórki barwnikowe skóry do syntezy melaniny. Część tylna przysadki magazynuje i uwalnia wazopresynę oraz oksytocynę – hormony podwzgórza.
Niedoczynność przysadki – przyczyny
Niedoczynność przysadki może być wrodzona lub nabyta. W przypadku wrodzonej postaci choroby przyczyną jest defekt genetyczny, który prowadzi do zaburzeń w syntezie powyższych hormonów. Niedoczynność przysadki często towarzyszy wrodzonemu niedorozwojowi.
Znacznie częściej niedoczynność przysadki jest schorzeniem nabytym, przy czym przyczyną jest przeważnie guz przysadki (gruczolak). Uciskać na struktury mózgu mogą także glejaki, oponiaki czy inne guzy, jednak to właśnie gruczolaki rozwijają się najczęściej.
Wśród pozostałych przyczyn niedoczynności przysadki zalicza się:
- zapalenie mózgu lub opon mózgowych;
- uszkodzenie przysadki, np. podczas zabiegu operacyjnego;
- zespół Sheehana (martwica przysadki wywołana krwotokiem lub wstrząsem hipowolemicznym w trakcie porodu lub tuż po nim);
- niedobór hormonu wzrostu (somatotropinowa niedoczynność przysadki).
Niedoczynność przysadki – objawy
Niedoczynność przysadki objawia się zaburzeniami funkcjonowania wszystkich narządów współpracujących z nią, czyli jąder i jajników, nadnerczy czy tarczycy. W związku z tym dochodzi do:
- zaburzeń miesiączkowania, niepłodności i impotencji;
- ciągłego uczucia marznięcia;
- nagłego spadku masy ciała;
- hipoglikemii;
- ogólnego osłabienia organizmu;
- problemy z laktacją po porodzie;
- nadmiernej senności;
- bladości powłok skórnych;
- pogorszenia widzenia przedmiotów znajdujących się z boku.
Objawy zależą ściśle od tego, który hormon (lub hormony) nie są wydzielanie w dostatecznej ilości. Przykładowo, somatotropinowa niedoczynność przysadki będzie się objawiać głównie zahamowaniem wzrostu, przewlekłym zmęczeniem i hipoglikemią. Niedoczynność może być wielohormonalna, wówczas objawy będą się łączyć i mieszać.
Zobacz również: Choroby przysadki mózgowej.
Diagnostyka niedoczynności przysadki
W celach diagnostycznych wykonuje się badanie krwi, RTG czaszki oraz badania neurologiczne. Badanie krwi ma na celu głównie określenie poziomu poszczególnych hormonów we krwi obwodowej, z kolei badanie rentgenowskie określa dokładny wygląd i położenie przysadki mózgowej. Natomiast badania neurologiczne mają na celu przede wszystkim ocenę objawów niedoczynności. Przykładowo, schorzeniu często towarzyszy ograniczenie pola widzenia. Badanie neurologiczne (w konsultacji w okulistą) ma zatem ocenić, czy rozwijający się guz nie uciska na nerw wzrokowy.
Niedoczynność przysadki – leczenie
Leczenie opiera się zarówno na działaniu przyczynowym, jak i objawowym. Terapia przyczynowa polega na usunięciu czynnika powodującego niedoczynność przysadki. Jeśli jest to guz, należy go operacyjnie usunąć lub zastosować chemioterapię czy radioterapię. Wybór metody uzależniony jest od dokładnej lokalizacji patologicznej zmiany, jej wielkości oraz wieku i stanu zdrowia pacjenta.
Z kolei terapia objawowa polega na uzupełnianiu hormonów przyjmując ich syntetyczne odpowiedniki. Należy wiedzieć, że u dzieci terapia hormonalna jest refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia, z kolei w przypadku osób dorosłych należy ją samodzielnie opłacić.
Leczenie objawowe i chirurgiczne zazwyczaj przebiega jednocześnie. Im szybsze podjęcie leczenia, tym lepsze rokowania dla pacjenta. Wczesne zdiagnozowanie i wszczęcie terapii u małych dzieci umożliwia uzyskanie praktycznie normalnego wzrostu w dalszym życiu.
Polecane produkty:
|
Mata do akupresury (mata z igłami)
Mata do akupresury posiada specjalne igły. Ma działanie terapeutyczne i wykorzystywana jest na różne okolice ciała w celu zmniejszenia bólów, regulacji napięcia mięśniowego i wielu innych schorzeń. Zobacz więcej... |
|
Mata z kolcami
Mata z kolcami została wykonana z materiałów wytrzymałych i odpornych, a zarazem bezpiecznych. Regularnie stosowana w domowym zaciszu, niweluje liczne dolegliwości bólowe. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Oświęcimska J., Roczniak W., Mikołajczak A., Szymlak A., Niedobór hormonu wzrostu u dzieci i młodych dorosłych, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 70/2016.
- Chrzanowska J., Zubkiewicz-Kucharska A., Seifert M., Noczyńska A., Wielohormonalna niedoczynność przysadki – problemy diagnostyczne, Endokrynologia Pediatryczna, 4/2016.
