Zespół Sheehana określa niedoczynność przedniego płata przysadki mózgowej. Występuje w wyniku ostrej, niedokrwiennej martwicy przedniego płata. Tego typu martwica (jeśli wystąpi samoistnie) to najczęściej na skutek porodu.
Fizjologia przedniego płata przysadki mózgowej
Przedni płat przysadki mózgowej odpowiada za wydzielanie hormonów tropowych, takich jak:
- tyreotropina – pobudza czynność komórek tarczycy;
- somatotropina – zwana również hormonem wzrostu, warunkuje przede wszystkim pobudzanie katabolizmu tkanek, który obejmuje degradację glikogenu w mięśniach czy osteolizę w tkance kostnej;
- folitropina (FSH) – pobudza dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych u kobiet i wytwarzanie plemników u mężczyzn;
- lutropina (LH) – pobudza czynność ciałka żółtego u kobiet i wydzielanie testosteronu u mężczyzn;
- prolaktyna – pobudza rozrost gruczołów sutkowych i podtrzymuje laktację;
- kortykotropina – pobudza wydzielanie kortyzolu przez korę nadnerczy;
- melanotropina – wzmaga pigmentację skóry i błon śluzowych.
Nadczynność w zakresie hormonów tropowych zazwyczaj dotyczy wyłącznie jednego z nich i może być pierwotna lub wtórna. Z kolei niedobory hormonów tropowych często są skojarzone, czyli dotyczą więcej niż jednego hormonu tropowego. Przyczyną tego jest najczęściej zniszczenie przysadki.
Zespół Sheehana – przyczyny
Przyczyną zespołu Sheehana jest wystąpienie głębokiej hipotonii i/lub wstrząsu, najczęściej wtórnych do masywnego krwawienia w okresie okołoporodowym. Dzieje się tak, ponieważ w warunkach fizjologicznych przedni płat przysadki mózgowej (jak również cała reszta tego narządu) zaopatrywany jest w krew przez tętnice szyjne wewnętrzne. W przebiegu ciąży następuje stopniowe zwiększanie objętości przez przysadkę, aby następnie w ciągu 6 miesięcy po porodzie jej rozmiary wróciły do normy. Skutkiem zwiększenia tej objętości, a także działania hormonów, jest również zwiększenie wrażliwości przysadki na niedokrwienie. W rezultacie, w przebiegu ciężkich porodów związanych ze znacznym krwawieniem lub wstrząsem, może dojść do martwicy mniejszych bądź większych obszarów przysadki mózgowej.
Znacznie rzadziej przyczyną może być uraz, zwłaszcza przy towarzyszącym mu krwawieniu podpajęczynówkowym, masywny udar i gorączka krwotoczna. Czynnikiem zwiększającym ryzyko wystąpienia zespołu jest cukrzyca.
Objawy
Objawy kliniczne zespołu zależą od lokalizacji martwicy oraz jej rozległości. Ponadto mogą wystąpić od razu po martwicy, jak również wiele lat później. W związku z tym objawy dzieli się na wczesne oraz późne.
Objawy wczesne to:
- brak lub niedostateczna laktacja;
- zahamowanie wzrostu owłosienia w okolicy łonowej, a także utrata owłosienia pod pachami;
- tendencja do zmniejszania się piersi;
- osłabienie gojenia się ran, np. po cięciu cesarskim;
- utrzymująca się tachykardia i niskie ciśnienie tętnicze – przy dużych i rozległych uszkodzeniach przysadki;
- brak łaknienia.
Z kolei do objawów późnych zalicza się:
- zmniejszenie masy mięśniowej oraz siły mięśni;
- wzrost zawartości tłuszczu, zmieniona topografia tkanki tłuszczowej;
- obniżenie gęstości mineralnej tkanki kostnej;
- obniżone libido;
- zmniejszenie tolerancji wysiłkowej;
- wtórny brak miesiączki.
Ponadto, ze względu na znaczne zmiany hormonalne w przebiegu zespołu Sheehana, prawdopodobieństwo kolejnej ciąży jest stosunkowo niewielkie.
Leczenie
Brak podjęcia leczenia wiąże się ze sporym ryzykiem dla pacjentki, dlatego bardzo ważne jest szybkie rozpoczęcie farmakoterapii. Zazwyczaj polega ona na stosowaniu hydrokortyzonu 2-3 razy w ciągu doby. Często do leczenia włącza się także inne środki farmakologiczne, w zależności od występujących objawów klinicznych. Podsumowując, zespół Sheehana wymaga leczenia uzupełniającego niedobory hormonów przysadki mózgowej.
Bibliografia
- Zgliczyński W., Podkliniczna niedoczynność przysadki, Klinika Endokrynologii CMPK w Warszawie.
- Shivaprasad C., Sheehan’s syndrome: Newer advances, Indian Journal of Endocrinology and Metabolism, 15/2011.
- Krysiak R., Okopień B., Zespół Sheehana – zapomniana choroba ze stuletnią historią, Przegląd Lekarski, 6/2015.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
