Folitropina (hormon folikulotropowy, FSH) należy do grupy hormonów tropowych. Syntezowany jest przez przysadkę mózgową u osobników obu płci.
Folitropina – budowa
Hormon folikulotropowy zbudowany jest analogicznie do hormonu luteinizującego – z podjednostek afa i beta. W budowie można wyróżnić zatem kwas sialowy, heksozy, heksozoaminy i metylopentozę fruktozy. Jedna cząsteczka folitropiny składa się z 207 aminokwasów. Półokres rozpadu FSH u człowieka wynosi około 170 minut.
Synteza
Za syntezę folitropiny odpowiadają komórki gruczołowe przedniego płata przysadki mózgowej. Wydzielanie FSH jest zwrotnie hamowane przez inhibinę – hormon wytwarzany przez komórki warstwy ziarnistej pęcherzyków jajnikowych wzrastających. U kobiet uwalnianie tego hormonu zależy przede wszystkim od fazy cyklu miesiączkowego. Na syntezę, uwalnianie i obecne stężenie FSH wpływa wydzielana pulsacyjnie przez podwzgórze gonadoliberyna (GnRH).
Mechanizm stężenia FSH we krwi obwodowej ma charakter sprzężenia zwrotnego między wydzielanymi hormonami jajnika, a czynnością przysadki i podwzgórza. Poziom folitropiny zwiększa się u kobiet w okresie menopauzy i podczas owulacji.
Funkcje hormonu folikulotropowego
FSH pełni ważne funkcje nie tylko u kobiet, ale również u mężczyzn.
W przypadku mężczyzn folitropina pomaga zachować nabłonek płciowy przez stymulację komórek Sertolego. W efekcie pobudza spermatogenezę, czyli proces syntezy plemników, a także pośrednio wpływa na syntezę testosteronu.
Z kolei u kobiet odpowiada za wczesny wzrost pęcherzyków jajnikowych. Jego obecność jest niezbędna, aby cykl miesiączkowy przebiegał w sposób prawidłowy. W związku z tym owulacja występuje na skutek wzmożonego wydzielania przez przysadkę jednocześnie FSH i LH (hormon luteinizujący). Omawiając bardziej szczegółowo, po comiesięcznym krwawieniu następuje wybór pęcherzyka dominującego (około 5-7 dzień cyklu), co stymulowane jest właśnie obecnością FSH. Następnie w fazie lutealnej wzrost stężenia FSH rozpoczyna wzrost pęcherzyków jajnikowych, a tym samym okres ich rekrutacji przed kolejnym cyklem.
Badanie folitropiny
Stężenie hormonu folikulotropowego w organizmie można szybko ocenić na podstawie badania krwi. Tego typu badanie najczęściej wykonuje się przy niepłodności. Można wykonać je również w przypadku:
- zaburzeń miesiączkowania, zwłaszcza dotyczących nieregularnych cykli;
- podejrzenia schorzeń przysadki mózgowej;
- opóźnionego lub przedwczesnego dojrzewania płciowego;
- podejrzenia zespołu policystycznych jajników.
Każdorazowo przy wynikach badania określone są prawidłowe normy i przedziały dla badanego hormonu, dzięki czemu pacjent może z łatwością samodzielnie zinterpretować wynik. U mężczyzn stężenie hormonu zazwyczaj nie przekracza 15 IU/l, z kolei u kobiet jego ilość zależy od fazy cyklu. W przypadku owulacji folitropina może sięgać do 21 IU/l, natomiast w fazie folikularnej do 10 IU/l. W przypadku menopauzy wartość ta może wzrosnąć nawet do 200 IU/l.
Przykładowo, zbyt wysokie stężenie folitropiny może wskazywać na przewlekłe choroby (np. zespół Klinefeltera) lub zespół policystycznych jajników. Z kolei zbyt niskie stężenie zazwyczaj informuje o niewydolności przysadki mózgowej lub wtórnej niewydolności jąder (u mężczyzn).
Bibliografia
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
- Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
Polecane produkty:
![]() |
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |