Jajniki (łac. ovaria) to żeńskie gruczoły płciowe, czyli gonady żeńskie. W rzeczywistości stanowią pozornie gruczołowe narządy, których celem jest wytwarzanie jaj.
Lokalizacja – gdzie znajdują się jajniki?
Jajniki zlokalizowane są wewnątrzotrzewnowo w części bocznej jamy miednicy. Leżą do przodu od odbytnicy i ku tyłowi od więzadła szerokiego macicy. Zazwyczaj znajdują się około 2 cm od stawu krzyżowo-biodrowego i około 1 cm poniżej wchodu miednicy. Ze względu na to, że oba jajniki nie leżą ściśle symetrycznie, lewy zwykle jest nieco bardziej wysunięty do przodu niż prawy.
Jajniki – budowa
Jajnik posiada kształt migdału, na którym wyróżniamy:
- nieco wypukłe powierzchnie – przyśrodkową i boczną;
- dwa końce – górny, czyli jajowodowy oraz dolny, czyli maciczny;
- dwa brzegi – tylny wypukły, czyli wolny oraz przedni prosty, czyli krezkowy.
W warstwie powierzchownej błony białawej włókna klejodajne układają się równolegle do powierzchni narządu, natomiast włókna warstwy głębokiej przenikają w głąb kory jajnika i łączą się z łącznotkankowym podścieliskiem jajnika.
Więzadła jajnika
Do jajnika przyczepiają się trzy łącznotkankowepasma więzadłowe. Są to:
- więzadło właściwe jajnika;
- krezka jajnika oraz;
- więzadło wieszadłowe jajnika.
Za czwarte pasmo uchodzić może strzępek jajnikowy.
Więzadło właściwe jajnika składa się z tkanki łącznej i pasm gładkich komórek mięśniowych. Odchodzi ono obustronnie jako okrągły powrózek 3 do 5 cm długi z górnego końca brzegu bocznego macicy tuż poniżej jajowodu, biegnie poprzecznie w więzadle szerokim macicy do końca macicznego jajnika i ginie w jego wnęce. Więzadło właściwe pochodzi z górnej części płodowego więzadła płciowo-pachwinowego, które swoim przyczepem do macicy zostało podzielone na część górną, wspomniane więzadło właściwe jajnika, i dolną, czyli więzadło obłe macicy.
Jajnik nie posiada typowego pokrycia surowiczego. Jego powierzchnia nie jest powleczona właściwym płaskim nabłonkiem otrzewnowym, lecz nabłonkiem sześciennym, pochodzącym jednak z nabłonka jamy ciała. W związku z tym jajnik posiada krezkę, choć bardzo krótką, powstałą z uwypuklenia więzadła szerokiego, które obejmuje jajnik. Jajnik jest więc zawieszony na swojej krezce i przez nią przymocowany do więzadła szerokiego macicy. Między obiema blaszkami krezki przebiegają naczynia i nerwy zaopatrujące jajnik.
Z kolei więzadło wieszadłowe jajnika jest otrzewnowym fałdem więzadła szerokiego macicy. Fałd ten doprowadza do krezki i do wnęki jajnika tętnicę jajnikową (z aorty brzusznej), żyłę jajnikową, naczynia chłonne oraz nerwowy splot jajnikowy. Ściany naczyń krwionośnych z powodu swoich włókien sprężystych i mięśniówki gładkiej działają podobnie do więzadła właściwego jajnika. Więzadło wieszadłowe więc nie tyle dźwiga jajnik jak sztywny powrózek, ile głównie reguluje jego ustawienie.
Funkcje jajników
U kobiety dojrzałej płciowo proces dojrzewania pęcherzyka wchodzi w skład przemian strukturalnych i czynnościowych odbywających się w jajniku i powtarzających się co 28 dni. Przemiany te tworzą cykl jajnikowy, a kieruje nim przysadka mózgowa przez wydzielane przez nią hormony gonadotropowe. Równolegle z cyklem jajnikowym i w ścisłej od niego zależności biegną przemiany w drogach rodnych żeńskich, najwyraźniej widoczne w błonie śluzowej macicy. Te ostatnie tworzą tzw. cykl miesiączkowy.
Podsumowując, jajniki pełnią 2 niezwykle ważne funkcje w organizmie kobiety:
- wytwarzają komórki jajowe, które umożliwiają zapłodnienie i tym samym warunkują zajście w ciążę;
- odpowiadają za syntezę żeńskich hormonów płciowych.
Unaczynienie
Unaczynienie jajników pochodzi z 2 głównych źródeł:
- tętnicy jajnikowej;
- tętnicy macicznej.
Żyły przebiegają na ogół podobnie do tętnic. Są to analogicznie:
- żyła jajnikowa;
- żyła maciczna.
Unerwienie
Nerwy, które dochodzą do jajnika wzdłuż naczyń, wytwarzają splot jajnikowy. Grupa górna nerwów pochodzi ze splotu aortowego brzusznego i splotu nerkowego, dolna ze splotu maciczno-pochwowego.
Mniejszość stanowią przypuszczalnie włókna czuciowe, które przez korzenie tylne dochodzą do rdzenia w odcinku od Th10 do L1. W większości są to włókna autonomiczne, głównie naczynioruchowe, zwężające i rozszerzające, zapewne jednak również włókna wydzielnicze.
Polecane produkty:
|
Wałek igłowy – aplikator wieloigłowy
Wałek igłowy to aplikator przeznaczony do wykonywania masażu na różne części ciała. Wysoka efektywność znalazła zastosowanie w kompleksowej terapii różnych schorzeń, a także profilaktyce ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Kozłowska J., Rehabilitacja w ginekologii i położnictwie, Wydawnictwo AWF Kraków, Kraków 2006.
