Utrata przytomności to stan braku świadomości, cechujący się amnezją dotyczącą okresu nieprzytomności, nieprawidłową kontrolą motoryczną oraz utratą reagowania na bodźce. Jeśli stan ten jest krótkotrwały, mówimy o omdleniu. Każdy przypadek utraty przytomności wymaga pilnej interwencji medycznej, może bowiem stanowić zagrożenie życia pacjenta.
Utrata przytomności – przyczyny
Prawidłową pracę półkul mózgowych warunkuje właściwa czynność układu siateczkowatego – jest ona podstawą wszelkich procesów poznawczych. Nagły lub narastający deficyt energetyczny tej części pnia mózgu powoduje jednak zaburzenia przytomności. Z kolei trwałe i nieodwracalne wyłączenie układu aktywującego pień mózgu prowadzi do zgonu pacjenta. Do najczęstszych przyczyn deficytu energetycznego prowadzącego do utraty przytomności zaliczamy:
- zaburzenia układu krążenia;
- zaburzenia hormonalne lub zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowe;
- udar mózgu;
- krwotok mózgowy;
- urazy czaszkowo-mózgowe;
- guzy w ośrodkowym układzie nerwowym.
Przemijające utraty przytomności, czyli omdlenia, najczęściej mają podłoże pozamózgowe. Wyróżnia się omdlenia:
- naczynioruchowe – wynikające z odwodnienia, krwawienia, zmiany pozycji ciała, przyjmowania niektórych leków (zwłaszcza hipotensyjnych), choroby naczyń obwodowych, neuropatii;
- neurokardiogenne – wynikające z przeżywania silnego lęku czy bólu, zespołu zatoki szyjnej, bradykardii;
- sercowopochodne – wynikające z zaburzeń rytmu serca, asystolii, niewydolności serca czy zaburzeń odpływu z komór serca.
W neurologii krótkotrwała utrata przytomności najczęściej wynika z zespołów padaczkowych, których przyczyny mogą być różne. Po wykluczeniu przyczyn organicznych omdleń pod uwagę należy wziąć podłoże nerwicowe.
Utrata przytomności – objawy
Utratę przytomności w przebiegu omdleń poprzedza pojawienie się uczucia ciemnienia i mroczków przed oczami, wirowania otoczenia, szumu w uszach i głowie pacjenta. Niekiedy towarzyszą temu nudności. Wzrasta ryzyko przewrócenia się, mięśnie stają się wiotkie. Ten typ utraty przytomności pojawia się zazwyczaj w pozycji stojącej. Trwa od kilkunastu sekund do maksymalnie kilku minut.
Z kolei w przypadku długotrwałej utraty przytomności obserwuje się brak świadomości i reakcji na bodźce zewnętrzne, a także zaburzenia innych czynności pniowych, w tym motoryki gałek ocznych i źrenic, motoryki pniowej ciała i czynności wegetatywnych. Czas trwania i głębokość tych objawów ściśle wiążą się z deficytem energetycznym układu siatkowatego. Przedłużająca się utrata przytomności zmniejsza szanse na przeżycie u większości pacjentów.
Jednocześnie nie należy mylić utraty przytomności z innymi stanami klinicznymi, które mogą ją przypominać. Mowa głównie o:
- zespole zamknięcia – wskutek uszkodzenia przedniej części mostu następuje porażenie wszystkich mięśni odpowiedzialnych za ruchy dowolne, świadomość pacjenta zostaje jednak zachowana;
- katatonii – objawia się sztywnością lub giętkością woskową, osłupieniem, zastyganiem i automatyzmem nakazowym;
- stanie wegetatywnym – całkowita utrata funkcji korowych, często mylnie nazywana śpiączką. Pacjenci nie nawiązują kontaktu z otoczeniem, natomiast ich aktywność celowa jest znacznie ograniczona lub wręcz zniesiona;
- katapleksji – nagła, krótkotrwała i odwracalna utrata napięcia mięśniowego, najczęściej wyzwalana przez silne emocje.
Zadaniem specjalistów (zwykle ratowników medycznych) jest ocena stanu zdrowia pacjenta i rozpoznanie przyczyny występujących problemów.
Utrata przytomności – leczenie
Mając do czynienia z osobą, która straciła przytomność, w pierwszej kolejności należy ułożyć ją w pozycji bocznej bezpiecznej, a następnie wezwać pogotowie ratunkowe. Jeśli zdarzenie obserwują inni świadkowie, należy poprosić kogoś o wykonanie telefonu, aby nie tracić czasu. Pozycji bocznej bezpiecznej nie stosujemy, gdy podejrzewamy uraz kręgosłupa lub miednicy, a także gdy poszkodowany nie oddycha. Wówczas w pierwszej kolejności przystępujemy do masażu serca celem przywrócenia oddechu. Jeśli czas oczekiwania na pomoc przedłuża się, pozycję boczną bezpieczną zmieniamy co 30 minut. Przy omdleniach często wystarczy położyć osobę poszkodowaną na plecach i unieść wysoko jej kończyny dolne, zapewniając jednocześnie dostęp do świeżego powietrza.
Leczenie szpitalne zależy od przyczyny utraty przytomności. Niekiedy bywa konieczne leczenie operacyjne, w innych przypadkach zaś wystarczy wdrożyć odpowiednią farmakoterapię i tlenoterapię. Zawsze warto wykonać szczegółowe badania, w tym tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny głowy, badania krwi oraz EKG.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Jastrzębska R., Kaczor A., Nagłe stany zagrożenia życia ABC pierwszej pomocy, Słupsk 2007.
- Mazur R., Klimarczyk M., Trzcińska M., Rajczyk W., Zaburzenia świadomości – spojrzenie interdyscyplinarne, Polski Przegląd Neurologiczny, 2/2014.
- Morrone D., Morrone V., Acute Pulmonary Embolism: Focus on the Clinical Picture, Korean Circulation Journal, 5/2018.
