Śpiączka (łac. coma) to patologiczny stan utraty świadomości. Może wynikać z przyczyn metabolicznych (pozamózgowych) lub z przyczyn strukturalnych (pierwotne uszkodzenie mózgu).
Zaburzenia świadomości
Wyróżnia się zaburzenia jakościowe i ilościowe świadomości. Do pierwszej grupy zalicza się 4 stany:
- stan pomroczny – z typowymi zaburzeniami orientacji w czasie i przestrzeni, czemu mogą towarzyszyć zaburzenia pamięci;
- stan majaczeniowy – występują omamy i złudzenia, czemu może towarzyszyć pobudzenie ruchowe. Także w tym przypadku występują zaburzenia orientacji;
- stan splątaniowy – głębokie zaburzenia świadomości, co objawia się zniesieniem orientacji;
- stan onejroidalny – typowe są halucynacje, w których pacjent bierze czynny udział.
Drugą grupą zaburzeń są zaburzenia ilościowe, które obejmują:
- przedsenność – ze skłonnością do zasypiania i nagłego wybudzania się;
- senność – chory musi bardzo się wysilić, aby nie zasnąć;
- sen głęboki – pacjent zapada w głęboki sen, jednak wybudza się pod wpływem bardzo silnych bodźców, np. potrząsania;
- śpiączkę – brak reakcji chorego nawet na bardzo silne bodźce, czemu towarzyszy brak odruchów.
Czym dokładnie jest śpiączka?
Zgodnie z powszechnie obowiązującą definicją, jest to stan najgłębszych zaburzeń przytomności. Przebiega z całkowitym zniesieniem reaktywności na bodźce. Nie należy mylić śpiączki ze stanami patologicznymi czy stanem wegetatywnym, który wiąże się z uszkodzeniem kory mózgu. Śpiączka trwa przeważnie od 2 do 4 tygodni, po czym następuje przejście do stanu wegetatywnego lub minimalnej świadomości. Stanowi przeciwieństwo przytomności, które określa się jako stan czuwania. Jednocześnie przytomności nie można utożsamiać ze świadomością.
Śpiączka – przyczyny
Wyróżnia się różnego rodzaju przyczyny tego stanu. Najczęściej są to jednak:
- ogniskowe uszkodzenia mózgu nadnamiotowe – zawał mózgu, guzy, ropnie, krwotoki do mózgu czy zamknięte urazy głowy;
- ogniskowe uszkodzenia mózgu podnamiotowe – uszkadzające (zawał, krwotok, demielinizacja pnia mózgu) lub powodujące ucisk (krwotok, zawał, guzy móżdżku, krwiaki, tętniaki tętnicy podstawnej).
Mogą to być także rozlane zaburzenia czynności mózgu, które dzieli się na:
- wewnątrzpochodne – zapalenie mózgu lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, wstrząs mózgu, napady padaczki;
- metaboliczne – niedokrwienie, niedotlenienie mózgu, mocznica, niedobory żywieniowe, choroby płuc;
- endokrynologiczne – kwasica ketonowa, hipoglikemia, choroba Addisona, nadczynność tarczycy;
- toksyczne – w wyniku spożywania kofeiny, amfetaminy, leków przeciwdepresyjnych, alkoholu, ibuprofenu, kwasu acetylosalicylowego;
- jonowe – hipoosmolarność lub hiperosmolarność, hipokalcemia lub hiperkalcemia, kwasica mleczanowa;
- hipotermia lub hipertermia;
- zapalenie układu limbicznego.
Śpiączka – objawy
W przebiegu śpiączki obserwuje się zanik odruchów obronnych na bodźce bólowe. W fazie końcowej natomiast zauważa się bezruch, arefleksję oraz całkowite zniesienie napięcia mięśniowego.
Podobnie jak po śmierci mózgowej pacjent przebywający w śpiączce nie wykazuje żadnych oznak pobudzenia czy świadomości siebie lub otoczenia. Jednocześnie czynność struktur podkorowych (zwłaszcza pnia mózgu) jest zachowana w stopniu umożliwiającym samodzielne podtrzymanie podstawowych funkcji biologicznych.
Najpopularniejszym i najbardziej typowym objawem tego stanu jest zanik normalnego cyklu dobowego sen-czuwanie. W efekcie chory leży bez ruchu z nieustannie zamkniętymi oczami. Zachowane zostają jednak odruchy nerwowe. Przykładowo, kończyny mogą wykazywać odruch retrakcyjny podczas prezentacji bodźców bólowych. Takie impulsy czasami powodują u chorego grymas na twarzy, chociaż i te reakcje ulegają osłabieniu.
Przedłużająca się śpiączka jest negatywnym czynnikiem rokowniczym. Towarzyszą jej duże zmiany EEG.
Śpiączka – rozpoznanie
Stan śpiączki rozpoznaje się najwcześniej po godzinie utrzymywania się wyżej wymienionych objawów. To bardzo ważne, ponieważ należy wcześniej wykluczyć inne przyczyny braku kontaktu z pacjentem, np. omdlenia.
Istnieje skala śpiączki Glasgow, która ocenia:
- zdolność otwierania oczu;
- reakcję ruchową;
- reakcję słowną.
Pacjentowi w odpowiedzi na poszczególne zadania wystawia się punkty, po czym wszystkie sumuje i określa jego stan kliniczny jako łagodny, umiarkowany bądź ciężki. Można uzyskać maksymalnie 15 punktów, zaś stan ciężki przypada na zakres punktów od 3 do 8, przy czym uwzględnia się najlepszy uzyskany wynik w danej kategorii. To najczęściej stosowana skala w przypadku tej dolegliwości.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Konturek S., Fizjologia człowieka, tom IV, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1998.
- Dzięgiel K., Nyka W., Wiśniewska M., Aspekty neurologiczne rozpoznawania i różnicowania okresowych zaburzeń przytomności, Forum Medycyny Rodzinnej, 4/2007.
- Mazur R., Klimarczyk M., Trzcińska M., Rajczyk W., Zaburzenia świadomości – spojrzenie interdyscyplinarne, Polski Przegląd Neurologiczny, 2/2014.
- Górska U., Koculak M., Brocka M., Binder M., Zaburzenia świadomości – perspektywa kliniczna i etyczna, Aktualności Neurologiczne, 14/2014.
