Śpiączka to patologiczny stan utraty świadomości. Może wynikać z przyczyn metabolicznych (pozamózgowych) lub strukturalnych (pierwotne uszkodzenie mózgu).
Zaburzenia świadomości
Wyróżnia się zaburzenia jakościowe i ilościowe świadomości. Do pierwszej grupy zalicza się 4 stany:
- pomroczny – z typowymi zaburzeniami orientacji w czasie i przestrzeni, czemu mogą towarzyszyć zaburzenia pamięci;
- majaczeniowy – występują omamy i złudzenia, czemu może towarzyszyć pobudzenie ruchowe. Także w tym przypadku występują zaburzenia orientacji;
- splątaniowy – głębokie zaburzenia świadomości, co objawia się zniesieniem orientacji;
- onejroidalny – typowe są halucynacje, w których pacjent bierze czynny udział.
Drugą grupą zaburzeń są zaburzenia ilościowe, które obejmują:
- przedsenność – ze skłonnością do zasypiania i nagłego wybudzania się;
- senność – chory musi bardzo się wysilić, aby nie zasnąć;
- sen głęboki – pacjent zapada w głęboki sen, jednak wybudza się pod wpływem bardzo silnych bodźców, np. potrząsania;
- śpiączkę – brak reakcji chorego nawet na bardzo silne bodźce, czemu towarzyszy brak odruchów.
Czym dokładnie jest śpiączka?
Zgodnie z powszechnie obowiązującą definicją, jest to stan najgłębszych zaburzeń przytomności. Przebiega z całkowitym zniesieniem reaktywności na bodźce. Nie należy mylić śpiączki ze stanami patologicznymi czy stanem wegetatywnym, który wiąże się z uszkodzeniem kory mózgu. Śpiączka trwa przeważnie od 2 do 4 tygodni, po czym następuje przejście do stanu wegetatywnego lub minimalnej świadomości. Stanowi przeciwieństwo przytomności, które określa się jako stan czuwania. Jednocześnie przytomności nie można utożsamiać ze świadomością.
Przyczyny śpiączki
Wyróżnia się różnego rodzaju przyczyny tego stanu. Najczęściej są to jednak:
- ogniskowe uszkodzenia mózgu nadnamiotowe – zawał mózgu, guzy, ropnie, krwotoki do mózgu czy zamknięte urazy głowy;
- ogniskowe uszkodzenia mózgu podnamiotowe – uszkadzające (zawał, krwotok, demielinizacja pnia mózgu) lub powodujące ucisk (krwotok, zawał, guzy móżdżku, krwiaki, tętniaki tętnicy podstawnej).
Mogą to być także rozlane zaburzenia czynności mózgu, które dzieli się na:
- wewnątrzpochodne – zapalenie mózgu lub opon mózgowo-rdzeniowych, wstrząs mózgu, napady padaczki;
- metaboliczne – niedokrwienie, niedotlenienie, mocznica, niedobory żywieniowe, choroby płuc;
- endokrynologiczne – kwasica ketonowa, hipoglikemia, choroba Addisona, nadczynność tarczycy;
- toksyczne – w wyniku spożywania kofeiny, amfetaminy, leków przeciwdepresyjnych, alkoholu, ibuprofenu, kwasu acetylosalicylowego;
- jonowe – hipo- lub hiperosmolarność, hipo- lub hiperkalcemia, kwasica mleczanowa;
- hipo- lub hipertermia;
- zapalenie układu limbicznego.
Objawy
W przebiegu śpiączki obserwuje się zanik odruchów obronnych na bodźce bólowe. W fazie końcowej natomiast zauważa się bezruch, arefleksję oraz całkowite zniesienie napięcia mięśniowego.
Podobnie jak po śmierci mózgowej pacjent przebywający w śpiączce nie wykazuje żadnych oznak pobudzenia czy świadomości siebie lub otoczenia. Jednocześnie czynność struktur podkorowych – zwłaszcza pnia mózgu – jest zachowana w stopniu umożliwiającym samodzielne podtrzymanie podstawowych funkcji biologicznych.
Najpopularniejszym i najbardziej typowym objawem tego stanu jest zanik normalnego cyklu dobowego sen-czuwanie. W efekcie chory leży bez ruchu z nieustannie zamkniętymi oczami. Zachowane zostają jednak odruchy nerwowe. Przykładowo, kończyny mogą wykazywać odruch retrakcyjny podczas prezentacji bodźców bólowych. Takie impulsy czasami powodują u chorego grymas na twarzy, chociaż i te reakcje ulegają osłabieniu.
Przedłużająca się śpiączka jest negatywnym czynnikiem rokowniczym. Towarzyszą jej duże zmiany EEG.
Rozpoznanie
Stan śpiączki rozpoznaje się najwcześniej po godzinie utrzymywania się wyżej wymienionych objawów. To bardzo ważne, ponieważ należy wcześniej wykluczyć inne przyczyny braku kontaktu z pacjentem, np. omdlenia.
Istnieje skala śpiączki Glasgow, która ocenia:
- zdolność otwierania oczu;
- reakcję ruchową;
- reakcję słowną.
Pacjentowi w odpowiedni na poszczególne zadania wystawia się punkty, po czym wszystkie sumuje i określa jego stan kliniczny jako łagodny, umiarkowany bądź ciężki. Można uzyskać maksymalnie 15 punktów, zaś stan ciężki przypada na zakres punktów od 3 do 8, przy czym uwzględnia się najlepszy uzyskany wynik w danej kategorii. To najczęściej stosowana skala w przypadku tej dolegliwości.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis – alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Konturek S., Fizjologia człowieka, tom IV, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1998.
- Dzięgiel K., Nyka W., Wiśniewska M., Aspekty neurologiczne rozpoznawania i różnicowania okresowych zaburzeń przytomności, Forum Medycyny Rodzinnej, 4/2007.
- Mazur R., Klimarczyk M., Trzcińska M., Rajczyk W., Zaburzenia świadomości – spojrzenie interdyscyplinarne, Polski Przegląd Neurologiczny, 2/2014.
- Górska U., Koculak M., Brocka M., Binder M., Zaburzenia świadomości – perspektywa kliniczna i etyczna, Aktualności Neurologiczne, 14/2014.
