Tętniak to lokalne poszerzenie naczynia tętniczego o ponad 50% prawidłowej szerokości. Tętniaki mogą być workowate (zwykle w okolicy tętnicy podobojczykowej lewej) lub wrzecionowate. Bez względu na kształt czy lokalizację, z pewnością są stanem zagrażającym życiu, chociaż pacjenci bardzo często nie wiedzą nawet o ich obecności. Tętniaki w wielu przypadkach rozwijają się bezobjawowo.
Przyczyny tętniaków
Tętniak może rozwinąć się z wielu różnych przyczyn. Ze względu na etiologię, wyróżnia się czynniki:
- miażdżycowe;
- pozapalne;
- zwyrodnieniowe;
- pourazowe.
Powstawanie tętniaków wiąże się ze wzajemnym oddziaływaniem sił ścinających, zależnych od objętości wyrzutowej lewej komory, a także sił rozciągających, zależnych od średnicy aorty i ciśnienia wewnątrzaortalnego czy procesów patologicznych zachodzących w ścianie aorty.
Oddziaływania fizyczne strumienia krwi na ścianę aorty zwiększają się u chorych z niedomykalnością zastawki aorty lub z nadciśnieniem tętniczym. W ścianie aorty zmienionej tętniakowato wykazano zwiększoną aktywność enzymów proteolitycznych, zwłaszcza elastazy i metaloproteinaz, oraz upośledzenie ich hamowania przez swoiste inhibitory, co może tłumaczyć częstsze występowanie tętniaków aorty u chorych na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) i u osób palących tytoń.
Uważa się także, że duże znaczenie mają czynniki genetyczne, ponieważ tętniak aorty brzusznej występuje 11 razy częściej u potomków osoby chorej. Tętniaki aorty piersiowej występują szczególnie często u chorych z zespołem Marfana lub zespołem Ehlersa-Danlosa typu IV i zwyrodnieniem torbielowatym aorty, w których ściana aorty jest istotnie osłabiona.
Czynniki ryzyka
Wśród czynników ryzyka rozwoju tętniaków znajdują się m.in.:
- osłabiona struktura ścian naczyń, jako wada wrodzona;
- obecność miażdżycy, nadciśnienia tętniczego lub innych chorób sercowo-naczyniowych;
- palenie papierosów;
- otyłość;
- przebyte urazy, głównie klatki piersiowej i głowy;
- infekcje, przewlekłe obniżenie odporności.
Na czynniki związane ze stylem życia (dieta, używki) jesteśmy w stanie wpływać. Dzięki temu zmniejszamy ryzyko rozwoju otyłości, miażdżycy i innych chorób, które mogą spowodować rozwój tętniaka.
Zobacz również: Choroba niedokrwienna serca – fizjoterapia.
Gdzie może zlokalizować się tętniak?
Najczęściej mówi się o tętniaku mózgu, klatki piersiowej lub jamy brzusznej. Omawiając dokładniej, można jednak wyróżnić tętniaki:
- aorty piersiowej lub brzusznej;
- tętnicy płucnej;
- serca;
- tętnicy udowej;
- tętnicy podkolanowej;
- tętnic trzewnych i nerkowych.
I choć to właśnie te lokalizacje spotkać można najczęściej, w rzeczywistości tętniak może wystąpić w każdym naczyniu tętniczym w całym ciele. Sporadycznie może nawet dotyczyć naczynia żylnego.
Tętniak – objawy
Objawy obecności tętniaków są różne, w zależności od lokalizacji. Przykładowo, tętniak aorty piersiowej objawia się głównie:
- bólem klatki piersiowej i pleców;
- dysfagią;
- chrypką;
- kaszlem, dusznościami;
- objawem Hornera.
Natomiast tętniak aorty brzusznej manifestuje się stałym i gniotącym bólem w śródbrzuszu lub okolicy lędźwiowej. Może przez to naśladować ból korzeniowy.
Zobacz również: Dławica piersiowa.
Jak zdiagnozować tętniaka?
Podstawowymi badaniami wykonywanymi przy podejrzeniu tętniaka są:
- RTG klatki piersiowej – uwidacznia poszerzenie aorty;
- echokardiografia;
- USG – jako podstawowa metoda diagnostyczna przy tętniakach aorty brzusznej;
- angio-MR – najdokładniej ocenia wielkość tętniaka i jego zasięg;
- angio-TK – pozwala ocenić wielkość i zasięg tętniaka oraz zależności anatomiczne między tętniakiem a sąsiednimi narządami.
Wszystko zależy od lokalizacji tętniaka i występujących objawów.
Leczenie tętniaków
Podstawowe znaczenie ma eliminacja czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, ze szczególnym uwzględnieniem zaprzestania palenia tytoniu i normalizacji ciśnienia tętniczego. Beta-blokery stosowane przewlekle zmniejszają częstość incydentów wieńcowych u chorych operowanych z powodu tętniaka aorty brzusznej oraz zmniejszają tempo progresji tętniaków aorty brzusznej o średnicy powyżej 4 cm o 50%. Nie wpływają na częstość pęknięć.
Operacja zwykle polega na wszczepieniu protezy naczyniowej w miejsce tętniaka. Do takiego zabiegu kwalifikują się:
- bezobjawowe tętniaki aorty piersiowej o średnicy powyżej 60 mm;
- tętniaki aorty brzusznej o średnicy powyżej 55 mm lub takie, które się powiększyły o przynajmniej 5 mm w ciągu 6 miesięcy;
- wszystkie tętniaki objawowe lub pęknięte.
Leczenie tętniaka zależy też od jego lokalizacji. Nieco innego podejścia wymagać będzie tętniak w naczyniach mózgu.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Knap D., Partyka R., Zbroszczyk M., Korzekwa M., Zawadzki M., Gruszczyńska K., Baron J., Tętniaki mózgu – współczesne metody leczenia wewnątrznaczyniowego, Polski Przegląd Neurologiczny, 1/2010.
