Tętniak

Tętniak to lokalne poszerzenie naczynia tętniczego o ponad 50% prawidłowej szerokości. Tętniaki mogą być workowate (zwykle w okolicy tętnicy podobojczykowej lewej) lub wrzecionowate. Bez względu na kształt czy lokalizację, z pewnością są stanem zagrażającym życiu, chociaż pacjenci bardzo często nie wiedzą nawet o ich obecności. Tętniaki w wielu przypadkach rozwijają się bezobjawowo.

Przyczyny tętniaków

Tętniak może rozwinąć się z wielu różnych przyczyn. Ze względu na etiologię, wyróżnia się czynniki:

• miażdżycowe;
• pozapalne;
• zwyrodnieniowe;
• pourazowe.

Powstawanie tętniaków wiąże się ze wzajemnym oddziaływaniem sił ścinających, zależnych od objętości wyrzutowej lewej komory, a także sił rozciągających, zależnych od średnicy aorty i ciśnienia wewnątrzaortalnego czy procesów patologicznych zachodzących w ścianie aorty.

Oddziaływania fizyczne strumienia krwi na ścianę aorty zwiększają się u chorych z niedomykalnością zastawki aorty lub z nadciśnieniem tętniczym. W ścianie aorty zmienionej tętniakowato wykazano zwiększoną aktywność enzymów proteolitycznych, zwłaszcza elastazy i metaloproteinaz, oraz upośledzenie ich hamowania przez swoiste inhibitory, co może tłumaczyć częstsze występowanie tętniaków aorty u chorych na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) i u osób palących tytoń.

Uważa się także, że duże znaczenie mają czynniki genetyczne, ponieważ tętniak aorty brzusznej występuje 11 razy częściej u potomków osoby chorej. Tętniaki aorty piersiowej występują szczególnie często u chorych z zespołem Marfana lub zespołem Ehlersa-Danlosa typu IV i zwyrodnieniem torbielowatym aorty, w których ściana aorty jest istotnie osłabiona.

Czynniki ryzyka

Wśród czynników ryzyka rozwoju tętniaków znajdują się m.in.:

• osłabiona struktura ścian naczyń, jako wada wrodzona;
• obecność miażdżycy, nadciśnienia tętniczego lub innych chorób sercowo-naczyniowych;
• palenie papierosów;
• otyłość;
• przebyte urazy, głównie klatki piersiowej i głowy;
• infekcje, przewlekłe obniżenie odporności.

Na czynniki związane ze stylem życia (dieta, używki) jesteśmy w stanie wpływać. Dzięki temu zmniejszamy ryzyko rozwoju otyłości, miażdżycy i innych chorób, które mogą spowodować rozwój tętniaka.

Zobacz również: Choroba niedokrwienna serca – fizjoterapia.

Gdzie może zlokalizować się tętniak?

Najczęściej mówi się o tętniaku mózgu, klatki piersiowej lub jamy brzusznej. Omawiając dokładniej, można jednak wyróżnić tętniaki:

• aorty piersiowej lub brzusznej;
• tętnicy płucnej;
• serca;
• tętnicy udowej;
• tętnicy podkolanowej;
• tętnic trzewnych i nerkowych.

I choć to właśnie te lokalizacje spotkać można najczęściej, w rzeczywistości tętniak może wystąpić w każdym naczyniu tętniczym w całym ciele. Sporadycznie może nawet dotyczyć naczynia żylnego.

Tętniak – objawy

Objawy obecności tętniaków są różne, w zależności od lokalizacji. Przykładowo, tętniak aorty piersiowej objawia się głównie:

• bólem klatki piersiowej i pleców;
• dysfagią;
• chrypką;
• kaszlem, dusznościami;
• objawem Hornera.

Natomiast tętniak aorty brzusznej manifestuje się stałym i gniotącym bólem w śródbrzuszu lub okolicy lędźwiowej. Może przez to naśladować ból korzeniowy.

Zobacz również: Dławica piersiowa.

Jak zdiagnozować tętniaka?

Podstawowymi badaniami wykonywanymi przy podejrzeniu tętniaka są:

• RTG klatki piersiowej – uwidacznia poszerzenie aorty;
• echokardiografia;
• USG – jako podstawowa metoda diagnostyczna przy tętniakach aorty brzusznej;
• angio-MR – najdokładniej ocenia wielkość tętniaka i jego zasięg;
• angio-TK – pozwala ocenić wielkość i zasięg tętniaka oraz zależności anatomiczne między tętniakiem a sąsiednimi narządami.

Wszystko zależy od lokalizacji tętniaka i występujących objawów.

Leczenie tętniaków

Podstawowe znaczenie ma eliminacja czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, ze szczególnym uwzględnieniem zaprzestania palenia tytoniu i normalizacji ciśnienia tętniczego. Beta-blokery stosowane przewlekle zmniejszają częstość incydentów wieńcowych u chorych operowanych z powodu tętniaka aorty brzusznej oraz zmniejszają tempo progresji tętniaków aorty brzusznej o średnicy powyżej 4 cm o 50%. Nie wpływają na częstość pęknięć.

Operacja zwykle polega na wszczepieniu protezy naczyniowej w miejsce tętniaka. Do takiego zabiegu kwalifikują się:

• bezobjawowe tętniaki aorty piersiowej o średnicy powyżej 60 mm;
• tętniaki aorty brzusznej o średnicy powyżej 55 mm lub takie, które się powiększyły o przynajmniej 5 mm w ciągu 6 miesięcy;
• wszystkie tętniaki objawowe lub pęknięte.

Leczenie tętniaka zależy też od jego lokalizacji. Nieco innego podejścia wymagać będzie tętniak w naczyniach mózgu.

Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
2. Knap D., Partyka R., Zbroszczyk M., Korzekwa M., Zawadzki M., Gruszczyńska K., Baron J., Tętniaki mózgu – współczesne metody leczenia wewnątrznaczyniowego, Polski Przegląd Neurologiczny, 1/2010.