Układ limbiczny (zwany inaczej układ brzeżny) należy do ośrodkowego układu nerwowego, a dokładniej do kresomózgowia. Wcześniej określało się, że obejmuje węchomózgowie, było to jednak błędne stwierdzenie. Obejmuje struktury znajdujące się na brzegu rąbka półkul mózgowych w miejscu zetknięcia tych półkul z pniem mózgu.
Układ limbiczny – budowa
Układ limbiczny obejmuje zarówno struktury korowe, jak i podkorowe. Do korowych zalicza się:
- opuszkę węchową;
- guzek węchowy;
- płat gruszkowaty;
- hipokamp;
- zakręt hipokampa;
- okolice kory sąsiadujących ze sobą pól wyspy, płata skroniowego i zakrętów oczodołowych.
Z kolei w skład struktur podkorowych wchodzą:
- ciała migdałowate;
- niektóre jądra wzgórza, podwzgórza i śródmózgowia;
- przegroda przezroczysta.
Korowe części układu cechuje „prymitywna” budowa, dlatego zwie się je korą starą.
Drogi nerwowe
W układzie limbicznym wyróżnia się 2 rodzaje połączeń. Pierwsze, czyli wewnętrzne, noszą nazwę kręgu Papeza. Z kolei drugie, czyli zewnętrzne, łączą omawiany układ z tworem siatkowatym i międzymózgowiem.
Drogi nerwowe wewnętrzne przebiegają między poszczególnymi składowymi układu brzeżnego, a do najliczniejszych zalicza się połączenia ciała migdałowatego z pozostałymi ośrodkami. Tworzą one w układzie zamknięte koło, które rozpoczyna się drogami łączącymi hipokamp z ciałami suteczkowatymi.
Drogi nerwowe zewnętrzne łączą układ brzeżny głównie z jądrami nakrywki konarów mózgu. Dzięki nim układ limbiczny otrzymuje informacje zarówno z części autonomicznej ośrodkowego układu nerwowego, jak i z tworu siatkowatego. Dzięki nim możliwe jest utrzymanie homeostazy ustroju.
Na koniec należy wspomnieć, że jedną z charakterystycznych cech dla dróg układu brzeżnego jest ubóstwo połączeń między nim, a korą nową.
Układ limbiczny – funkcje
Główną funkcją układu limbicznego jest kierowanie zachowaniem popędowo-emocjonalnym i dlatego nazywa się go także analizatorem emocjonalnym lub mózgiem trzewnym. Struktury korowe pełnią 4 rodzaje czynności:
- wpływają na aktywność ruchową;
- regulują aktywność układu autonomicznego i wydzielanie dokrewne;
- wywołują zmiany w zachowaniu;
- kierują czynnościami popędowo-emocjonalnymi.
Drażnienie zakrętu obręczy oraz limbicznych ośrodków w płacie czołowo-skroniowym prowadzi do przeciwstawnych efektów, czyli nasilenia lub zahamowania czynności motorycznych jelit i różnych zmian w czynnościach wegetatywnych. Z kolei drażnienie struktur podkorowych powoduje zmiany w zachowaniu (strach, agresja), zmiany czynności układu sercowo-naczyniowego i zmiany w wydzielaniu hormonów przysadki.
Układ limbiczny stanowi funkcjonalną całość, w której poszczególne struktury nawzajem się uzupełniają. Spełnia on wymienione wyżej czynności, a także pełni rolę analizatora emocjonalnego, ponieważ analizuje bodźce środowiska zewnętrznego i wewnętrznego ustroju pod kątem ich znaczenia emocjonalnego. Ponadto kieruje pobieraniem pokarmu i wody oraz reakcjami agresji i obrony. Układ limbiczny kontroluje wyrażanie emocji i w tym względzie uruchamia układy somatyczne i autonomiczne za pośrednictwem ośrodków podwzgórza i pnia mózgu. Dodatkowo uczestniczy w kodowaniu pamięci świeżej i uczenia się oraz wspólnie z układem siatkowatym reguluje okołodobowe i długoterminowe rytmy biologiczne, np. sen-czuwanie.
Polecane produkty:
|
Mata z kolcami
Mata z kolcami została wykonana z materiałów wytrzymałych i odpornych, a zarazem bezpiecznych. Regularnie stosowana w domowym zaciszu, niweluje liczne dolegliwości bólowe. Zobacz więcej... |
|
Mata do akupresury (mata z igłami)
Mata do akupresury posiada specjalne igły. Ma działanie terapeutyczne i wykorzystywana jest na różne okolice ciała w celu zmniejszenia bólów, regulacji napięcia mięśniowego i wielu innych schorzeń. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom IV, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Konturek S., Fizjologia człowieka, Tom IV, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1998.
