Hipokalcemia to zmniejszenie stężenia wapnia całkowitego w surowicy krwi do wartości poniżej 2,25 mmol/l lub wapnia zjonizowanego poniżej 0,95 mmol/l. Najczęściej przyczyną tego stanu jest upośledzenie wchłaniania wapnia oraz niedobór parathormonu.
Hipokalcemia – przyczyny
Głównymi przyczynami omawianego schorzenia są:
- niedostateczna podaż wapnia wraz z pokarmem;
- upośledzone wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego – np. w efekcie niedoboru witaminy D czy zespołu upośledzonego wchłaniania lub trawienia;
- nadmierne odkładanie się wapnia w tkankach miękkich lub w kościach – np. w efekcie ostrego zapalenia trzustki lub stosowania bisfosfonianów;
- nadmierna utrata wapnia wraz z moczem – w przebiegu kwasicy cewkowej lub stosowania diuretyków pętlowych;
- bezwzględny lub względny niedobór witaminy D;
- niedoczynność przytarczyc.
Badania nad spożyciem wapnia w Polsce wyraźnie udowodniły, że podaż tego pierwiastka w naszym kraju nie jest wystarczająca. Często również konsumenci spożywają produkty bogate jednocześnie w wapń i fosfor. Należy wiedzieć, że pierwiastki te reagują ze sobą tworząc w efekcie źle wchłaniany fosforan wapnia, przez co oba pierwiastki nie mogą być przyswojone przez organizm.
W warunkach fizjologicznych wapń wchłania się w największym stopniu w dwunastnicy oraz jelicie cienkim. Z tego względu osoby z wszelkimi schorzeniami tych odcinków dróg pokarmowych mogą cierpieć na niedobór wapnia. Przykładem takich chorób są:
- choroba wrzodowa dwunastnicy;
- choroba Leśniowskiego-Crohna;
- celiakia.
Z kolei najczęstszą przyczyną jatrogenną jest pooperacyjna niedoczynność przytarczyc.
Objawy hipokalcemii
Najbardziej charakterystycznym objawem hipokalcemii jest nadpobudliwość nerwowo-mięśniowa i tężyczka. Stany te przebiegają ze skurczami mięśni, drętwieniem ust, skurczem krtani, drgawkami czy zmianami psychicznymi. W cięższych przypadkach może dojść nawet do śpiączki.
Zmiany psychiczne obejmują nadmierną nerwowość, depresję i różnego rodzaju psychozy. W przypadku ostrej hipokalcemii dochodzi do pojawienia się objawów kardiologicznych, takich jak zaburzenia rytmu serca, niewydolność serca czy bloki przewodzenia.
Z kolei przewlekła postać schorzenia manifestuje się:
- zmianami troficznymi skóry, w tym wypryskami, a także nadmierną łamliwością włosów i paznokci;
- zaćmą;
- łysieniem;
- zmianami neurologicznymi.
Zmiany neurologiczne obejmują:
- parkinsonizm;
- pląsawicę;
- zwiększenie ciśnienia śródczaszkowego.
Natomiast we wrodzonych niedoczynnościach do powszechnych i wcześnie pojawiających się objawów można zaliczyć:
- upośledzenie umysłowe;
- zwapnienie zwojów podstawnych mózgu;
- zespół pozapiramidowy.
Do charakterystycznych objawów tężyczki hipokalcemicznej zalicza się objaw Chvostka (po uderzeniu w nerw twarzowy, około 2 cm do przodu od małżowiny usznej następuje gwałtowne pociąganie kącika ust) oraz objaw Trousseau (założenie na ramię mankietu do mierzenia ciśnienia tętniczego, a następnie ucisk przez około 3-5 minut powoduje ułożenie palców dłoni w kształcie tak zwanej „ręki położnika”).
Diagnostyka hipokalcemii
W przypadku podejrzenia hipokalcemii należy w pierwszej kolejności oznaczyć stężenie wapnia we krwi. Normy wynoszą 2,20-2,60 mmol/l, co stanowi 8,8-10,4 mg/dl. Należy także przeprowadzić z pacjentem szczegółowy wywiad, dzięki któremu można dowiedzieć się np. o przewlekłe stosowanych lekach.
Celem ustalenia przyczyn hipokalcemii zazwyczaj oznacza się stężenie parathormonu, witaminy D i ewentualnie jej aktywnych metabolitów. Nieprawidłowości w zakresie jonogramu lub gazometrii krwi mogą wskazywać na zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej jako przyczynę tężyczki.
Z kolei w przypadku podejrzenia celiakii lub innych chorób układu pokarmowego należy wykonać laboratoryjną i obrazową diagnostykę tego układu.
Hipokalcemia – leczenie
Napad tężyczki należy jak najszybciej przerwać podając pacjentowi dożylnie chlorek lub glukonian wapnia. Leczenie objawowe niedoczynności przytarczyc, niewydolności nerek oraz zaburzeń w metabolizmie witaminy D obejmuje suplementację wapnia i witaminy D lub jej aktywnych metabolitów. Zaś w leczeniu niedoborów wapnia stosuje się często tiazydowe leki moczopędne. W niektórych przypadkach konieczne może się okazać podawanie magnezu, płynu dializacyjnego czy ograniczenie fosforanów w diecie.
Jak zatem widać, dokładne postępowanie lecznicze zależy głównie od przyczyny hipokalcemii.
Bibliografia
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Tom I, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- Jakubas-Kwiatkowska W., Błachowicz A., Franek E., Hipokalcemia w praktyce klinicznej – przyczyny, objawy i leczenie, Choroby Serca i Naczyń, 4/2005.
- Kluj P., Dąbrowski M., Dąbrowska A., Piotrowski A., Gaszyński T., Postępowanie przedszpitalne i wczesnoszpitalne w stanach nagłych chorób gruczołów wydzielania wewnętrznego. Część IV. Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej, Anestezjologia i Ratownictwo, 6/2012.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis – alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
