Mocznica

Mocznica (uremia) stanowi zespół objawów klinicznych pojawiających się w ostatniej, końcowej fazie przewlekłej niewydolności nerek. Rozwijają się one wskutek samozatrucia wywołanego zatrzymaniem w organizmie azotowych produktów przemiany materii, zazwyczaj wydalanych z moczem.

Przyczyny mocznicy

Jak wspomniano, mocznica jest końcowym stadium schyłkowej niewydolności nerek. Pojawia się zawsze wskutek postępującego zniszczenia nefronów, długo trwającej niewydolności nerek oraz wiążących się z tym zaburzeń gospodarki białkowej, wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej. Mocznicę może wywołać także:

• zatrzymanie moczu w układzie moczowym, np., w efekcie kamicy nerkowej czy niektórych nowotworów;
• nadmierna utrata płynów;
• silny krwotok.

Innymi słowy, mocznica jest efektem długotrwałej niewydolności nerek. Nerki nie mogą już dłużej sprawnie usuwać szkodliwych i zbędnych dla organizmu produktów przemiany materii, czego rezultatem jest znaczny wzrost mocznika w ustroju. Mocznik zaś jest końcowym produktem przemiany białek oraz innych związków azotowych. Jego stężenie powinno mieścić się w zakresie 15-40 mg/dl.

Objawy mocznicy

Objawy dotyczą prawie wszystkich narządów i układów. Najczęściej obejmują:

• nudności i wymioty;
• ogólne osłabienie organizmu;
• wyniszczenie;
• zaburzenia mikcji;
• obrzęki, odwodnienie;
• schorzenia dermatologiczne, w tym najczęściej świąd skóry;
• bóle brzucha i ból głowy;
• bolesne kurcze mięśni;
• drgawki, parestezje;
• niepokój;
• psychozy, depresję;
• zaniki mięśni;
• napadowe duszności nocne;
• bóle za mostkiem i w obrębie stawów;
• skazę krwotoczną.

Nieleczona lub źle leczona mocznica może doprowadzić nawet do śpiączki mocznicowej. Chorzy wymagają leczenia nerkozastępczego (dializoterapii lub przeszczepienia nerki), co powoduje cofanie się większości objawów mocznicy. Chorych po przeszczepieniu nerki, niezależnie od jego wyniku, zalicza się do stadium 5.

Mocznica – leczenie

Zawsze zaleca się stosowanie zarówno leczenia przyczynowego, jak i objawowego. Szczególnie przy niezbyt nasilonej mocznicy. Wskazane jest przede wszystkim ograniczenie wysiłków fizycznych oraz zmniejszenie spożycia białka w diecie. Z kolei przy bardziej nasilonych postaciach choroby konieczne jest rozpoczęcie leczenia nerkozastępczego. Jego celem jest usunięcie nadmiaru mocznika z krwi oraz wyrównanie wszelkich zaburzeń w obrębie gospodarki wodno-elektrolitowej czy kwasowo-zasadowej. Podczas oczekiwania na dializę należy jednocześnie wprowadzić leczenie objawowe polegające na likwidacji kwasicy, zmniejszaniu nudności czy dolegliwości bólowych oraz ogólnej poprawie jakości życia chorego.

Jedną ze skuteczniejszych metod leczenia jest przeszczep nerki, nie jest to jednak takie proste, jak się wydaje. Procedura wymaga bowiem przejścia przez kwalifikację lekarską, wielu długotrwałych badań i znalezienia odpowiedniego dawcy. Niejednokrotnie czas oczekiwania na nową nerkę jest bardzo długi. Przez cały czas trwania niewydolności nerek (bez względu na stopień choroby) konieczne jest utrzymywanie prawidłowej diety. Ma ona szczególne znaczenie dla utrzymania homeostazy, równowagi metabolicznej i właściwej kontroli toksemii mocznicowej. Ponadto odpowiednio dobrana dieta ogranicza uciążliwe objawy mocznicy, takie jak nudności, bóle brzucha czy ogólne osłabienie organizmu.

Dieta w niewydolności nerek

Układając dietę dla pacjenta z niewydolnością nerek, w pierwszej kolejności należy zmniejszyć dzienne spożycie białka. Podawane proteiny powinny być pełnowartościowe i pochodzić z produktów takich jak ryby, białko jaj czy chude mięso. Wstępnie zaleca się podaż 0,6-0,8 g białka na 1 kg masy ciała, zaś przy zaawansowanych postaciach niewydolności nerek powinno się podawać mniej niż 0,6 g białka na kg masy ciała. Dieta nie może jednak dostarczać mniej niż 20 g białka, gdyż zbyt niska ilość tego składnika nie pokrywa dobowego zapotrzebowania na niezbędne aminokwasy.

Odpowiednia ilość energii stanowi prewencję przed rozpadem białka ustrojowego i narastaniem mocznika we krwi oraz umożliwia uzupełnienie i utrzymanie zapasów białek ustrojowych na odpowiednim poziomie. Zaleca się więc, aby wartość energetyczna diety wynosiła około 2000 – 2500 kcal. Tłuszcze w diecie nie wymagają ograniczenia, należy jednak pamiętać, że zbyt duże spożycie tłuszczów przyczynia się do nadwagi, otyłości i wielu innych problemów zdrowotnych. Zgodnie z zaleceniami tłuszcze powinny dostarczać 30% energii z żywności, przy czym powinny to być tłuszcze roślinne i z grupy NNKT.

Dodatkowo należy wyeliminować wszystkie produkty spożywcze zawierające sól, fosfor i potas. Ponieważ u pacjentów z niewydolnością nerek żelazo wchłania się gorzej niż u ludzi zdrowych, zaleca się spożywanie produktów zawierających żelazo w postaci hemu ( np. mięsa czerwone – wołowina, cielęcina, mięsa drobiowe czy niektóre ryby), których żelazo wykazuje większą biodostępność.

Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Rutkowski B., Aktualne problemy diagnostyki chorób nerek, Forum Nefrologiczne, 1/2009.
2. Król E., Rutkowski B., Przewlekła choroba nerek – klasyfikacja, epidemiologia i diagnostyka, Forum Nefrologiczne, 1/2008.
3. Małyszko J., Przewlekła niewydolność nerek – problem tylko nefrologów, Choroby Serca i Naczyń, 2/2005.
4. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.