Choroba zwyrodnieniowa stawów charakteryzuje się utratą chrząstki stawowej, przebudową warstwy podchrzęstnej kości, tworzeniem wyrośli kostnych. Nierzadko towarzyszy temu stan zapalny obejmujący torebkę stawową i pobliskie tkanki. Typowym objawem jest ból i sztywność stawów. Chorobę określa się jako wynik działania czynników mechanicznych i biologicznych destabilizujących powiązane ze sobą procesy degradacji i syntezy chrząstki stawowej.
Choroba zwyrodnieniowa stawów – przyczyny
W przebiegu choroby zwyrodnieniowej dochodzi do nadmiernego wydzielania przez chondrocyty cytokin prozapalnych i enzymów proteolitycznych, które powodują degradację proteoglikanów i kolagenu chrząstki. Produkty rozpadu chrząstki zostają uwolnione do płynu stawowego, natomiast ich fagocytoza przez makrofagi błony maziowej powoduje stan zapalny, syntezę metaloproteinaz i mediatorów stanu zapalnego, w tym wolne rodniki tlenowe. Szybko przenikają one przez płyn stawowy do chrząstki, powodując jej dalszy rozpad. Przyczyny powstawania zmian zwyrodnieniowych nie są poznane, wyszczególniono jednak czynniki ryzyka. Są to przede wszystkim:
- nadwaga i otyłość;
- wzmożona mineralna gęstość kości;
- wrodzona dysplazja stawu biodrowego;
- wady postawy, np. kolana koślawe czy kolana szpotawe;
- brak aktywności fizycznej, osłabienie mięśni;
- uszkodzenia więzadeł;
- nikotynizm;
- niedobór estrogenów;
- choroby endokrynologiczne i metaboliczne;
- nawykowe, zwyczajowe kucanie;
- predyspozycje genetyczne;
- choroby autoimmunologiczne;
- starszy wiek, zwłaszcza po 50. roku życia;
- płeć żeńska;
- przebyte urazy kostno-stawowe;
- nadmierne obciążenia stawów (np. wskutek zbyt intensywnych treningów fizycznych czy ciężkiej pracy).
W rozwoju choroby ważną rolę odgrywa zaburzenie biomechaniki stawu, ale i zmiany fizykochemiczne właściwości chrząstki i innych tkanek stawowych. W przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów pojawiają się zagłębienia i szczeliny na powierzchni chrząstki stawowej. Natomiast w zaawansowanym stadium ubytki chrząstki stawowej mogą być tak duże, że dosięgną kości. Zmiany biochemiczne w chrząstce stawowej obejmują początkowy wzrost, a następnie spadek zawartości wody i utratę proteoglikanów. Zawartość kolagenu w chrząstce nie ulega zmianie, jednak włókna stają się cieńsze, a ich utkanie ulega rozluźnieniu i zaburzeniu. Ilość proteoglikanów w chrząstce znacznie maleje (nawet o połowę) wraz z postępem choroby.
Zobacz również: Zwyrodnienie kręgosłupa.
Choroba zwyrodnieniowa stawów – objawy
Najczęściej zajętymi strukturami organizmu są stawy kolanowe, stawy biodrowe, stawy odcinka szyjnego i lędźwiowego kręgosłupa oraz stawy rąk. Najbardziej charakterystycznym objawem jest ból stawów pojawiający się w momencie rozpoczynania ruchu oraz ograniczenie ruchomości. Objawami towarzyszącymi są sztywność poranna lub pojawiająca się po bezruchu oraz wysięk w stawie. W późniejszym okresie choroby, gdy staje się ona bardziej zaawansowana, może dojść do pogrubienia obrysu kostnego, a nawet niestabilności stawów.
Ból pojawia się początkowo jedynie podczas ruchu i ustępuje w spoczynku. Największe nasilenie odczuwalne jest na początku danego ruchu, czyli w tak zwanej fazie startowej. Ulega złagodzeniu podczas dalszego wykonywania czynności. Jednak w zaawansowanej chorobie zwyrodnieniowej może pojawiać się nawet w spoczynku czy w nocy. W przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów charakterystyczne są również trzeszczenia i przeskakiwania w stawie, zaburzenia chodu czy osłabienie siły mięśniowej.
Zobacz również: Choroba zwyrodnieniowa stawu ramiennego.
Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów
Nie ma możliwości leczenia przyczynowego, jedynie łagodzi się objawy choroby zwyrodnieniowej stawów i utrzymuje stan funkcjonalny jak najdłużej w sprawności. Głównym celem leczenia jest zmniejszanie bólu i sztywności stawów oraz przeciwdziałanie postępującej niesprawności. W leczeniu niefarmakologicznym najważniejsze są:
- dietoterapia – dieta bogata w błonnik, NNKT, kolagen, kwas hialuronowy, białko, witaminy i minerały. Należy unikać cukrów prostych i tłuszczów zwierzęcych;
- nawodnienie organizmu – przynajmniej 1,5 l czystej wody mineralnej dziennie;
- regularna aktywność fizyczna, która stymuluje syntezę mazi stawowej i utrzymuje prawidłowy zakres ruchomości stawów;
- rehabilitacja – zabiegi fizykoterapeutyczne, masaż i odpowiednio dobrane ćwiczenia;
- psychoterapia, w zależności od potrzeb pacjenta.
Uzupełnieniem często są środki farmakologiczne, czyli głównie leki przeciwbólowe i przeciwzpalane. Nadzieją na wyleczenie choroby zwyrodnieniowej stawów są komórki macierzyste, które zdobywają coraz większą popularność. Udowodniono, że ich aplikacja bezpośrednio do stawu może spowodować naturalne odnawianie się chrząstki stawowej.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Kaniewska K., Prokop I., Terlikowski R., Rysiak E., Kuryliszyn-Moskal A., Choroba zwyrodnieniowa stawów jako problem ekonomiczny i społeczny w aspekcie leczenia zachowawczego, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu, 2/2014.
- Romanowski W., Zdanowska A., Romanowski M., Choroba zwyrodnieniowa stawów – aktualne standardy leczenia, Forum Reumatologicum, 2/2016.
- Wolanin M., Bałka J., Sapuła R., Wolanin A., Efekty rehabilitacji w chorobie zwyrodnieniowej stawów kolanowych z towarzyszącą nadwagą i otyłością, Forum Zaburzeń Metabolicznych, 8/2017.
