Hirsutyzm to patologiczne zjawisko dotyczące występowania u kobiet owłosienia o charakterze końcowym w miejscach typowo męskich. Wiąże się z nadmiarem androgenów w organizmie kobiet, co z kolei może mieć wiele różnych przyczyn. Diagnostyką i leczeniem problemu zajmuje się najczęściej lekarz endokrynolog.
Hirsutyzm – przyczyny
Do najczęściej diagnozowanych przyczyn hirsutyzmu należą:
- czynniki pochodzenia jajnikowego – np. zespół policystycznych jajników, raki jajnika produkujące androgeny, przerost komórek tekalnych jajnika;
- czynniki pochodzenia nadnerczowego – wrodzony przerost nadnerczy, zespół Cushinga, nowotwory nadnerczy;
- zespół HAIR-AN – hiperandrogenizm połączony z opornością na insulinę i rogowaceniem ciemnym;
- zaburzenia jatrogenne – wywołane przyjmowaniem niektórych leków, zwłaszcza glikokortykoidów, fenytoiny, streptomycyny, progestagenów czy steroidów anabolicznych;
- otyłość;
- niedoczynność tarczycy;
- hiperprolaktynemia;
- akromegalia;
- jadłowstręt psychiczny;
- porfiria;
- mieszana dysgenezja gonad.
Należy zaznaczyć, że w okresie pokwitania (począwszy od 8 roku życia) obserwuje się wzrost stężenia androgenów pochodzenia nadnerczowego, co nazywa się fachowo adrenarche. Jeżeli przed pokwitaniem dziewczynka ma owłosienie pierwotne (miękki delikatny meszek pozbawiony barwnika), to wraz z upływem czasu dojdzie do przyśpieszenia wzrastania włosów – pojawia się owłosienie ostateczne pod pachami i na wzgórku łonowym. Jest ono ciemne i sztywne. Stanowi jednak zjawisko fizjologiczne, a nie patologiczne.
Hirsutyzm – objawy
Nadmierne owłosienie pod postacią włosów końcowych pojawia się u płci żeńskiej w miejscach, w których typowo występuje ono u mężczyzn (np. broda, uda, pośladki itd.). Problem ten sam w sobie nie daje żadnych niepokojących objawów ani nie generuje dolegliwości bólowych. Jest wyłącznie defektem kosmetycznym, prowadzącym do braku akceptacji własnego ciała i spadku pewności siebie. W skrajnych przypadkach jest przyczyną depresji, stanów lękowych i fobii społecznej.
Ewentualne objawy dodatkowe, takie jak łojotok, przerost łechtaczki, trądzik, zaburzenia libido, zaburzenia miesiączkowania czy niepłodność wynikają nie z obecności nadmiernego owłosienia, lecz z zaburzeń hormonalnych związanych z przyczyną hirsutyzmu. Sporym problemem jest hirsutyzm idiopatyczny. W jego przebiegu pojawia się wyłącznie nadmierne owłosienie, bez innych dolegliwości towarzyszących, a zaburzenia miesiączkowania nie występują. Co ciekawe, diagnozuje się u nich prawidłowe stężenie androgenów we krwi.
Diagnostyka hirsutyzmu
Podejrzewając hirsutyzm, należy określić typ włosów (pierwotne, końcowe) oraz owłosienia (męskie, żeńskie). Ocena stopnia nasilenia problemu opiera się na tzw. skali opracowanej przez Ferrimana i Gallweya. Uwzględnia 9 hormonalnych miejsc na skórze (górna warga, podbródek, klatka piersiowa, kark, okolica lędźwiowa, górna część brzucha, dolna część brzucha, ramiona, uda), określając ich nasilenie (od 0 jako brak włosów, do 4). Hirsutyzm rozpoznaje się u kobiet, które otrzymały przynajmniej 8 punktów.
Dalszym krokiem jest odszukanie przyczyn hirsutyzmu. W tym celu wykonuje się badania hormonalne – krew należy pobrać rano, najlepiej we wczesnej fazie folikularnej cyklu miesiączkowego lub po próbie gestagenowej. Oznacza się stężenie: hormonów tarczycy, testosteronu, DHEAS, 17-hydroksyprogesteronu, LH i FSH. Na tej podstawie wylicza się również FAI, czyli współczynnik wolnych androgenów. Aby wykluczyć zespół Cushinga, wykonuje się badanie kortyzolu. Uzupełnieniem diagnostyki hirsutyzmu jest szczegółowe badanie ginekologiczne oraz ewentualnie USG nadnerczy.
Hirsutyzm – leczenie
Jeśli zdiagnozowano jakiekolwiek guzy wytwarzające androgeny, należy jak najszybciej usunąć je chirurgicznie. Przy innym podłożu problem również leczy się przyczynowo, najczęściej drogą farmakoterapii. Leki mają na celu obniżenie syntezy androgenów i blokowanie ich aktywności w tkankach obwodowych. Mogą to być m.in.: doustne tabletki antykoncepcyjne, metformina, antyandrogeny (blokady receptora androgennego), spironolakton i wiele innych, dobranych zawsze indywidualnie.
Nadmierne owłosienie objawowo można usuwać rozmaitymi zabiegami kosmetycznymi. Przeważnie poleca się golenie jednorazową maszynką, depilację woskiem lub kremem, a także wyrywanie włosków specjalnym depilatorem elektrycznym. Największą skutecznością cieszy się jednak laserowa depilacja, która daje długotrwały, wieloletni efekt gładkiej skóry.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Żana B., Jonas A., Diagnostyka i leczenie hirsutyzmu u dziewcząt, Ginekologia Polska, 80/2009.
- Otlewska A., Hackemer P., Menzel F., Hirsutyzm, 14/2018.
- Mikiel D., Olszewska B., Polańska A., Adamski Z., Żaba R., Dańczak-Pazdrowska A., Zasady postępowania z pacjentkami z hirsutyzmem z punktu widzenia dermatologa, Przegląd Dermatologiczny, 107/2020.
