Androgeny to hormony o działaniu maskulinizującym i pobudzającym metabolizm białek oraz wzrost organizmu. Zalicza się je do steroidowych hormonów płciowych. Syntezowane są głównie u mężczyzn, jednak niewielkie stężenia zauważa się również w organizmach kobiecych.
Charakterystyka androgenów
Zasadniczym hormonem grupy androgenów wydzielanym do krwi jest dehydroepiandrosteron (DHEA). Do jego pochodnych należą również testosteron i estradiol wytwarzane w nieznacznych ilościach przez korę nadnerczy w warunkach prawidłowych. W wyniku zaburzeń metabolicznych może dojść do wzmożonej syntezy testosteronu lub estradiolu w korze nadnerczy.
Androgeny są syntezowane przez komórki wnękowe i tekalne jajnika oraz przez komórki kory nadnerczy. Do ich syntezy niezbędna jest obecność cholesterolu. Ich wydzielanie (bez względu na płeć) jest największe w wieku około 20 lat. W miarę przybywania lat stężenie androgenów w osoczu krwi zmniejsza się u obu płci o około 3% na każdy rok.
Najbardziej aktywnym androgenem jest testosteron, który powstaje w jądrach. Androgeny pochodzące z nadnerczy wykazują około 20% jego aktywności. Wydzielanie androgenów z nadnerczy jest kontrolowane nie przez gonadotropiny, lecz przez ACTH.
Funkcje androgenów
Omawiane hormony są istotne przede wszystkim u mężczyzn, chociaż pewne funkcje spełniają również u kobiet. Podstawowym androgenem u kobiet jest androstendion, natomiast u mężczyzn testosteron.
Pod wpływem androgenów przyspieszeniu ulega synteza białek i wzrost organizmu oraz rozwijają się niektóre drugorzędowe cechy płciowe o typie męskim. U kobiet wykazują wyłącznie działanie anaboliczne. Do drugorzędowych męskich cech płciowych można zaliczyć:
- zmiana wyglądu i wielkości zewnętrznych narządów płciowych;
- zwiększanie wielkości gruczołu krokowego;
- powiększenie krtani i obniżenie tembra głosu;
- pojawienie się zarostu;
- zwiększenie zainteresowania płcią przeciwną;
- poszerzenie ramion i zwiększenie masy mięśniowej;
- zwiększenie czynności gruczołów łojowych (tendencja do zmian trądzikowych).
Efekty anaboliczne obejmują zwiększanie syntezy i zmniejszanie rozpadu białek, co prowadzi do zwiększenia wskaźnika wzrostu. Dawniej uważano, że androgeny powodują zrastanie się nasad kości długich, co prowadzi do zaprzestania wzrostu. Jednak obecnie okazało się, że takie działanie wykazują estrogeny. Dodatkowo androgeny kontrolują zatrzymanie sodu, potasu, wody, wapnia, fosforanów i siarczanów, a także wpływają na powiększenie nerek.
Nadmierna synteza androgenów
U dorosłych mężczyzn nadmierne wytwarzanie nadnerczowych androgenów tylko podkreśla ich cechy płciowe, lecz u chłopców przed okresem dojrzewania może spowodować przedwczesny rozwój drugorzędowych cech płciowych, bez wzrostu jąder. Stan ten określa się mianem przedwczesnej rzekomej dojrzałości płciowej.
Natomiast u kobiet nadmierne wytwarzanie androgenów w nadnerczach powoduje żeński hermafrodytyzm i zespół nadnerczowo-płciowy. Pojawiają się cechy charakterystyczne dla mężczyzn, np. ciemne owłosienie nad górną wargą i na brodzie lub znaczne obniżenie tonu głosu.
Androgeny – badanie
Stężenie androgenów w organizmie można określić podczas badania krwi. Badanie to zaleca się mężczyznom w przypadku znacznego spadku libido, zaburzeń erekcji, nadmiernego łysienia w młodym wieku, gromadzenia się tkanki tłuszczowej w miejscach typowych dla kobiet (np. na udach) oraz bezpłodności.
U kobiet natomiast wskazaniem do badania są między innymi:
- pojawienie się męskich cech płciowych;
- łojotokowe zapalenie skóry typu męskiego;
- bezpłodność u kobiet.
Bibliografia
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
