Badanie hormonalne to jedno z częściej wykonywanych badań w diagnostyce wielu chorób. Układ hormonalny, zwany również endokrynnym, składa się z licznych gruczołów dokrewnych, których komórki posiadają zdolność produkcji hormonów. Hormony te pełnią w organizmie człowieka bardzo ważne funkcje.
Funkcje hormonów
Przede wszystkim układ hormonalny ma za zadanie zapewniać prawidłową homeostazę organizmu. Pojęcie to określa równowagę środowiska wewnętrznego. Hormony warunkują sterowanie niemal wszystkimi procesami zachodzącymi w organizmie.
Należy jednak wiedzieć, że każdy hormon syntezowany przez organizm pełni inne funkcje. Przykładowo, hormony podwzgórza (wazopresyna i oksytocyna) wpływają na podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi, zmniejszają wydzielanie wody do moczu oraz warunkują prawidłowy przebieg porodu. Z kolei hormony przysadki mózgowej (np. prolaktyna czy TSH) odpowiadają za laktację i pobudzają czynność tarczycy.
Hormony odpowiadają również za:
- rozwój cech płciowych, warunkowanie cyklu miesiączkowego i przebieg ciąży;
- wzrost i rozwój organizmu;
- regulację rytmu dobowego;
- utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi;
- pobudzenie organizmu do działania.
Wszelkimi zaburzeniami w obrębie czynności gruczołów dokrewnych zajmuje się endokrynolog. Jego zadaniem jest odnalezienie przyczyn problemu oraz dobranie terapii indywidualnie do potrzeb pacjenta.
Badanie hormonalne
Badanie hormonalne wykonuje się w wielu przypadkach. Najczęściej jest to podejrzenie często występujących chorób lub niemożność zajścia w ciążę.
Do gruczołów dokrewnych często objętych różnymi patologiami zalicza się tarczycę, przytarczyce, nadnercza, trzustka, jajniki i jądra. Do pozostałych gruczołów dokrewnych, które mogą wykazywać zaburzenia czynności, są szyszynka, podwzgórze i grasica.
Podejrzenie chorób gruczołów dokrewnych
Jednymi z częściej występujących chorób są niedoczynność i nadczynność tarczycy. Badanie hormonalne należy wykonać, jeśli pacjent jest drażliwy, wykazuje wahania nastroju, przybiera na wadze, szybko się męczy i cierpi na bezsenność – u takiej osoby można podejrzewać niedoczynność tarczycy (jeśli inne możliwe przyczyny zostały wyeliminowane). Z kolei jeśli pacjent jest nerwowy, bardziej się poci, ma napady gorąca i biegunki, można u niego podejrzewać nadczynność tarczycy. Diagnostyka laboratoryjna czynności tarczycy obejmuje ocenę stężenia TSH i hormonów tarczycy.
Trudności w zajściu w ciążę
Na badania hormonalne bardzo często decydują się kobiety, które mają trudności z zajściem w ciążę. Podczas takich badań określa się stężenie prolaktyny (zbyt wysokie stężenie tego hormonu może powodować trudności z zajściem w ciążę), FSH (folikulotropina może ujawnić także zaburzenia miesiączkowania i choroby wewnętrznych narządów płciowych) i estradiol. Mężczyźni mogą sprawdzić poziom testosteronu.
Kiedy wykonać badanie hormonalne?
Na badanie hormonalne powinny zdecydować się nie tylko osoby mające problemy z poczęciem potomstwa i osoby z konkretnym podejrzeniem danej jednostki chorobowej. Tego typu badania są przeznaczone wszystkim kobietom, które wykazują zaburzenia cyklu miesiączkowego, czują się osłabione, drażliwe, mają problemy z trądzikiem czy nagłą zmianą masy ciała (i nie ma innych przyczyn tych zjawisk). W przypadku mężczyzn bodźcem do działania w kierunku diagnostyki są nagłe zmniejszenie libido i owłosienia ciała, pogorszenie samopoczucia czy zaburzenia erekcji.
Bez względu na płeć warto wykonać badanie hormonalne, szczególnie jeśli zauważa się zaburzenia snu, przewlekłe zmęczenie niemające przyczyny, nadmierne wypadanie włosów, wahania nastroju, nerwowość, problemy z koncentracją czy trądzik.
Jak przygotować się do badania hormonalnego?
Zazwyczaj na badanie hormonalne należy stawić się z rana i na czczo. Wcześniej warto unikać spożywania alkoholu, stresu i nadmiernej aktywności fizycznej. Kobiety powinny ustalić termin badania z ginekologiem lub endokrynologiem, ponieważ stężenie niektórych hormonów w organizmie zależy od fazy cyklu miesiączkowego. Wcześniejsze przygotowania do badania zależą zatem od tego, które hormony będą badane.
Jak wygląda badanie hormonalne?
Badanie hormonalne wygląda jak typowe badanie krwi. Pracownik medyczny pobierze krew obwodową z żyły znajdującej się w zgięciu łokcia. Następnie z osocza tak pobranej krwi dokona się badania wybranych hormonów.
Badanie hormonalne – cena
Badanie hormonalne nie należy do tanich. Koszt oceny pojedynczego hormonu zazwyczaj waha się w granicach 20-40 zł, jednak są hormony znacznie droższe (np. hormon antymulerowski, którego cena może dochodzić do 200 zł, czy wazopresyna, której koszt może przekroczyć 200 zł). Ostateczna cena badania hormonalnego zależy zatem przede wszystkim od ilości badanych hormonów oraz od ich rodzaju.
Bibliografia
- Dębski R., Endokrynologia ginekologiczna – najczęstsze problemy, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- Gietka-Czernel M., Postępy w laboratoryjnej diagnostyce czynności tarczycy, Postępy Nauk Medycznych, 2/2008.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
