Hiperkaliemia to zwiększenie stężenia potasu w surowicy krwi powyżej 5,5 mmol/l. W medycynie wyróżnia się 2 postacie tego schorzenia: hiperkaliemię mocznicową i hiperkaliemię niemocznicową.
Potas w organizmie człowieka
Potas jest jednym z najważniejszych jonów w homeostazie organizmu. Ze 100 mmol potasu (pula, którą każdego dnia człowiek dostarcza do organizmu wraz z pokarmem) około 90% ulega wydaleniu przez nerki, 5-10% ze stolcem, a do 5% z potem. Większość potasu zawartego w ustroju lokalizuje się w mięśniach (około 75%), a około 7-8% w wątrobie i erytrocytach. Płyn zewnątrzkomórkowy zawiera około 10% ustrojowego potasu, z czego jedynie 1% znajduje się bezpośrednio w osoczu.
Hiperkaliemia – przyczyny
Przyczyną hiperkaliemii mocznicowej jest najczęściej stosowanie blokerów układu RAA przez chorych na cukrzycę lub leków blokujących EnaC, np. triamterenu.
Hiperkaliemia może mieć wiele różnych przyczyn, dlatego tak ważna jest szczegółowa diagnostyka stanu zdrowia pacjenta. Wśród najczęstszych przyczyn znajdują się między innymi:
- nadmierna podaż potasu pacjentom z upośledzoną czynnością wydalniczą nerek lub nieprawidłowym transportem potasu do komórek;
- ostra lub przewlekła niewydolność nerek;
- niedobór aldosteronu lub glikokortykosteroidów;
- oporność cewek nerkowych na aldosteron;
- upośledzenie dokomórkowego transportu potasu, np. w efekcie niedoboru insuliny, kwasicy nieoddechowej czy neuropatii wegetatywnej;
- nadmierne usuwanie potasu z komórek, np. w efekcie rabdomiolizy, hipotermii czy zespołu rozpadu nowotworów.
Zwykle już podczas wywiadu z pacjentem można określić przyczynę podwyższonego stężenia potasu we krwi. Zazwyczaj jest to przewlekłe stosowanie określonych leków lub nieodpowiedni tryb życia. Nieodpowiedni tryb życia obejmuje dietę bogatą w potas (konserwy i przetwory mięsne, płatki zbożowe, owoce suszone, większość warzyw). Wprawdzie taka dieta zaliczana jest do zdrowych, ponieważ współcześnie zaleca się duże spożycie warzyw i owoców, to jednak u osób z czynnikami ryzyka hiperkaliemii może okazać się niebezpieczna.
Do czynników ryzyka sprzyjających powstawaniu hiperkaliemii zalicza się:
- podeszły wiek;
- postępujące upośledzenie funkcji nerek;
- niewydolność serca;
- cukrzycę;
- nadmierną podaż potasu w diecie;
- przyjmowanie niektórych leków ingerujących w gospodarkę potasową.
Ostatnio wśród czynników ryzyka wystąpienia hiperkaliemii wymienia się także palenie tytoniu, chorobę niedokrwienną serca czy zaburzenia lękowo-depresyjne.
Hiperkaliemia – objawy
Hiperkaliemia objawia się przede wszystkim upośledzeniem funkcji:
- mięśni szkieletowych – dochodzi do ich osłabienia bądź porażenia;
- mięśnia sercowego – pojawiają się zaburzenia rytmu serca, np. asystolia lub migotanie komór. Zauważa się również zmiany w EKG i zmniejszenie objętości wyrzutowej serca;
- ośrodkowego układu nerwowego – pojawia się mrowienie, parestezje, apatia lub splątanie.
Łagodna i umiarkowana hiperkaliemia często przebiega bezobjawowo i wykrywana jest zupełnie przypadkowo, podczas rutynowych badań. Niestety często zdarza się, że pierwszym objawem tego schorzenia jest śmierć pacjenta.
Diagnostyka hiperkaliemii
Rozpoznanie hiperkaliemii ustala się na podstawie oznaczenia kaliemii. W pierwszej kolejności należy wykluczyć hiperkaliemię rzekomą, a następnie uwzględnić poszczególne postaci etiologiczne.
Hiperkaliemia – leczenie
Jeśli jest to możliwe, w pierwszej kolejności należy zmodyfikować farmakoterapię, czyli usunąć przyczynę schorzenia. Może to być np. odstawienie leków blokujących układ RAA, niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub diuretyków oszczędzających potas.
Ze względu na to, że nie da się przewidzieć wystąpienia zaburzeń rytmu serca, należy natychmiast po weryfikacji wartości kaliemii powyżej 6,3 mmol/l podać roztwór glukonianu wapnia, roztwór glukozy z insuliną i inne. Takie postępowanie chroni przed kardiotoksycznymi efektami hiperkaliemii przez około 1-1,5 godziny. Jest to czas niezbędny do przygotowania aparatury dializacyjnej. Hemodializę rozważa się w przypadku kaliemii powyżej 6,5 mmol/l.
Leczenie hiperkaliemii przewlekłej obejmuje usunięcie przyczyny schorzenia, ograniczenie podaży potasu, intensywną insulinoterapię u chorych na cukrzycę i podawanie glikokortykosteroidów u chorych z niedoczynnością kory nadnerczy.
Polecane produkty:
|
Koenzym Q10 kapsułki
Koenzym Q10 to jeden z najważniejszych antyoksydantów. Nie tylko tylko chroni organizm przed wolnymi rodnikami. Bierze on również udział w każdej, podstawowej funkcji komórki ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- Zaremba M., Franek E., Rydzewski A., Hiperkaliemia, Choroby Serca i Naczyń, 3/2006.
- Korzeniowska K., Wietlicka I., Szałek E., Jabłecka A., Zaburzenia gospodarki potasowej (część II) Hiperkaliemia polekowa – przypadki zarejestrowane przez Regionalny Ośrodek Monitorowania Działań Niepożądanych Leków w Poznaniu, Farmacja Współczesna, 4/2011.
