Martwica (inaczej: nekroza) to zbiór różnych zmian morfologicznych mających miejsce po śmierci komórki w żywym organizmie. Innymi słowy jest stopniową degradacją struktur komórkowych, która może towarzyszyć zjawiskom patologicznym takim jak powikłane złamanie kości, poważne oparzenie lub odmrożenie skóry i wiele innych. Stanowi poważny problem współczesnej medycyny. Najczęściej lekarze spotykają się z martwicą kości oraz z martwicą skóry, choć w praktyce zjawisko może dotyczyć każdej tkanki w organizmie.
Co to jest martwica?
Martwica obejmuje takie zjawiska jak:
- denaturacja białek, które są podstawowym elementem budulcowym wszystkich tkanek organizmu człowieka;
- obrzmienie cytoplazmy;
- dezintegracja błony komórkowej;
- chaotyczna dezaktywacja wszystkich szlaków biochemicznych;
- pęcznienie komórek wskutek przedostania się wody do ich wnętrza bądź wręcz przeciwnie, ich obkurczanie się.
Zawartość komórki w przebiegu martwicy przedostaje się na zewnątrz, czyli następuje rozpad komórki do otaczającej ją przestrzeni międzykomórkowej. Efektem jest między innymi reakcja zapalna. Martwica komórek może wystąpić w następujących typach:
- rozpływna – lokalizuje się zwykle w tkance mózgowej wskutek patologicznego działania bakterii lub grzybów;
- serowata – w przebiegu kiły, gruźlicy czy ziarnicy złośliwej, tkanki wykazują elastyczność w momencie uciśnięcia, co jest spowodowane nagromadzeniem niestrawionych włókien kolagenowych;
- skrzepowa – zwykle wskutek niedokrwienia;
- enzymatyczna – zwykle dotyczy tkanki tłuszczowej;
- tzw. zgorzel – podczas której zachodzi gnicie tkanek.
Przykładami martwicy są choćby stopa cukrzycowa, martwica mięśnia sercowego wskutek zawału serca oraz martwica kończyny dolnej wskutek silnego oparzenia IV stopnia.
Jałowa martwica kości
Jałowa martwica kości stanowi konsekwencję niedokrwienia i obumarcia składników komórkowych tkanki kostnej i przylegającego do niej szpiku kostnego. Nie jest odrębną jednostką chorobową, lecz schyłkowym etapem różnych zaburzeń ukrwienia. Możliwymi przyczynami takiego stanu są między innymi:
- choroby autoimmunologiczne, szczególnie stwardnienie zanikowe boczne;
- urazy kostne, szczególnie złamanie bliższego odcinka kości udowej;
- zespoły mieloproliferacyjne;
- trombofilie;
- przewlekłe stosowanie glikokortykosteroidów;
- alkoholizm;
- napromienianie;
- przewlekłe zapalenie trzustki;
- dna moczanowa;
- choroba Gauchera.
Najczęściej diagnozuje się jałową martwicę głowy kości udowej, rzadziej kłykci kości udowej, głowy kości ramiennej, bliższej nasady piszczeli, kości skokowej i kości nadgarstka. Zmiany mogą pojawiać się obustronne, co ma miejsce zwykle w przypadku złamań głowy kości udowej. Charakterystycznym objawem martwicy kości jest ból zmienionej chorobowo okolicy, który może promieniować i nasila się podczas obciążania kończyny. Może wyprzedzać objawy radiologiczne martwicy nawet o wiele tygodni czy miesięcy. Dodatkowo pojawia się krótkotrwała sztywność poranna (krótsza niż 1 godzina) oraz skrócenie kończyny (przy zaawansowanej martwicy).
Martwica skóry
Drugim najczęściej diagnozowanym stanem jest martwica skóry, pojawiająca się wskutek niedokrwienia skóry. Gdy krew nie dopływa do tkanek nie mogą one być odżywiane i dotleniane, co powoduje stopniowe obumieranie ich komórek. Z kolei krew nie jest w stanie dopłynąć do skóry w momencie, gdy naczynia krwionośne zostaną uszkodzone. Z tego względu możliwymi przyczynami martwicy skóry są urazy miażdżące tkanek, oparzenia, odmrożenia, odleżyny czy przewlekłe, silne uciśnięcie tkanek.
W przebiegu martwicy skóry przybiera ona barwę brunatną lub niekiedy wręcz czarną. Okolica urazowa staje się obrzęknięta, pojawia się gorączka lub stan podgorączkowy. Następnie pojawia się tzw. mumifikacja, czyli wysychanie martwej tkanki. Przy braku interwencji sucha tkanka martwicza zamienia się w wilgotną, czemu towarzyszą owrzodzenia, z których wypływa brunatna wydzielina o nieprzyjemnym zapachu.
Martwica – leczenie
Leczenie martwicy zależy od jej lokalizacji i przyczyny. W skrajnych przypadkach konieczna jest amputacja całej kończyny, zwykle jednak dąży się do postępowania oszczędzającego. W przypadku martwicy skóry martwe tkanki usuwa się chirurgicznie za pomocą skalpela lub ultradźwięków. Stosuje się również hydrożele, które zapewniają wysoki poziom wilgoci oraz powodują rozpuszczanie się tkanki martwiczej. Z kolei w przypadku martwicy kości leczenie jest długotrwałe, opiera się na odciążaniu kończyny (aby zapobiec deformacjom) oraz czynnościach chirurgicznych.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kolagen naturalny w kapsułkach
Skład produktu to wyłącznie naturalny, rybi kolagen. Dzięki temu jest on aktywny biologicznie, a także bardzo wysokiej wchłanialności. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Ksiażek-Czekaj A., Wiecheć M., Oddzielająca jałowa martwica kostno-chrzęstna stawu kolanowego, Praktyczna Fizjoterapia & Rehabilitacja, 4/2014.
- Radzimińska A., Zimmermann A., Weber-Rajek M., Strojek K., Bułatowicz I., Goch A., Zukow W., Jałowe martwice kości, charakterystyka choroby i postępowanie fizykalne – przegląd literatury, Journal of Education, Health and Sport, 5/2015.
- Giżycka A., Kopiński P., Chorostowska-Wynimko J., Zaprogramowana martwica i nekroptoza – mechanizmy molekularne, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 69/2015.
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
