Jałowa martwica kości może dotyczyć osób w każdym wieku, jednak zdecydowanie częściej pojawia się u dzieci i młodzieży. Na grupę jałowych martwic kości składa się wiele jednostek chorobowych, najczęściej nazywanych zgodnie z nazwiskami autorów, którzy po raz pierwszy je opisali. Jednostki te różnią się między sobą miejscem występowania, wiekiem lub płcią chorych oraz znaczeniem klinicznym.
Jałowa martwica kości u dzieci i młodzieży
Jałowa martwica kości lub niedokrwienna martwica nasadowa jest idiopatycznym zespołem chorobowym, w którym dochodzi do zaburzenia pierwotnie normalnego kostnienia. Najczęściej występuje w nasadach i odrostkach kości.
Przebieg zmian patologicznych jest podobny we wszystkich młodzieńczych, jałowych martwicach. W pierwszej kolejności obumarła tkanka kostna staje się bodźcem drażniącym otaczające ją żywe tkanki. Odpowiednio unaczyniona, żywa kość na skutek odczynowego przekrwienia ulega stopniowej demineralizacji, czyli odwapnieniu.
Obumarła tkanka kostna nie traci swej zawartości soli mineralnych, a nawet nieco ją zwiększa w efekcie odkładania się na poszczególnych beleczkach soli wapniowych. Właśnie z tego względu, w okresie początkowym na radiogramach można zauważyć najpierw odwapnienie, a później przewapnienie.
Zmieniona martwiczo tkanka kostna jest mało odporna na wpływy czynników mechanicznych. Na skutek np. ucisku masy ciała czy nawet napięcia mięśniowego dochodzi do licznych złamań podchrzęstnych, zgnieceń, rozpłaszczeń lub zapadania się dotkniętego martwicą obszaru kostnego. Okostna pokrywająca żywą kość w wyniku drażnienia wzmaga produkcję tkanki kostnej, co z kolei prowadzi do pogrubienia kości w pobliżu ogniska.
Po pewnym czasie dochodzi do ponownego, stopniowego unaczynienia i przebudowy martwiczo zmienionego obszaru. Stwierdzić można wówczas fragmentację kości. Ostatnim etapem choroby jest rewaskularyzacja, czyli powolna, całkowita przebudowa i rewitalizacja tkanki kostnej.
Uznaje się, że im mniejszy zakres zgnieceń i odkształceń, tym lepsze warunki do powrotu do stanu prawidłowego.
Jałowa martwica kości – przyczyny
Przyczyny wywołujące zmiany chorobowe nie zostały do końca poznane. Za główny powód uznaje się jednak pośrednie lub bezpośrednie upośledzenie bądź całkowite przerwanie ukrwienia określonego obszaru tkanki kostnej.
Zaburzenia ukrwienia mogą być uwarunkowane:
- pewnymi wadami i anomaliami wrodzonymi lub rozwojowymi;
- zaburzeniami kostnienia;
- rozkojarzeniami hormonalnymi lub nerwowymi;
- niedoborem witamin takich jak np. witamina A, witamina D, witamina E;
- dysproporcją między wytrzymałością kości, a jej obciążeniem;
- wielokrotnie powtarzanymi mikrourazami lub jednym większym urazem;
- embolią naczyniową.
Ustalenie, które z wymienionych czynników odegrały decydującą rolę w wywołaniu jałowej martwicy jest zwykle trudne lub wręcz niemożliwe.
Objawy jałowej martwicy kości
Chorzy najczęściej skarżą się na narastające dolegliwości bólowe i nieznaczne ograniczenie ruchomości w stawie ustępujące w spoczynku. Jeśli zmiany chorobowe dotyczą kończyny dolnej pojawia się utykanie. Miejscowo można zauważyć pogrubienie zarysów, obrzęk, zwiększenie temperatury ciała, bolesność miejscową podczas obciążania i bolesność uciskową.
Jednostki chorobowe
Do najczęściej występujących jałowych martwic u dzieci i młodzieży należą:
- choroba Friedricha – koniec mostkowy obojczyka;
- choroba Pannera – główka kości ramiennej;
- choroba Hegemanna – bloczek kości ramiennej;
- choroba Brunsa – głowa kości łokciowej;
- choroba Kienbocka – kość księżycowata;
- choroba Preisera – kość łodeczkowata;
- choroba Van Necka – spojenie kulszowo-łonowe;
- choroba Sindinga-Larsena – rzepka;
- choroba Blounta – kłykieć przyśrodkowy kości piszczelowej;
- choroba Osgood-Schlattera – guzowatość piszczeli;
- choroba Haglunda-Severa (pięta Haglunda) – guz piętowy;
- choroba Kohler I – kość łódkowata;
- choroba Kohler II – głowa II lub III kości śródstopia;
- choroba Perthesa – głowa kości udowej.
Jałowa martwica kości u dorosłych
U dorosłych jałowe martwice kości spowodowane są obumarciem osteocytów i w efekcie zmianami strukturalnymi prowadzącymi do zgniecenia powierzchni stawowej. W następstwie dochodzi do wtórnych zmian zwyrodnieniowych stawu. Wśród czynników związanych z wystąpieniem martwicy, aż w 90% przypadków wymienia się leczenie steroidami oraz nadużywanie alkoholu.
Choroba w połowie przypadków występuje obustronnie i aż czterokrotnie częściej dotyczy mężczyzn, przeważnie między 30. a 60. rokiem życia.
Ze względu na to, że obszar martwicy u dorosłych nie ulega rewaskularyzacji lub zachodzi ona w niewielkim stopniu, w większości wypadków zmiany postępują aż do zmęczeniowego złamania osłabionych mechanicznie beleczek kostnych.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Marciniak W., Szulc A., Wiktora Degi Ortopedia i Traumatologia, Tom 2, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
