Choroba Perthesa (inaczej jałowa martwica głowy kości udowej) jest dziecięcą chorobą o niejasnej etiologii. Za główną przyczynę jej powstawania uznaje się zaburzenia krążenia w obrębie tkanki kostnej. Dotyczy głownie chłopców (aż w 80%), najczęściej między 5. a 8. rokiem życia. Jednak dziewczynki gdy zachorują, osiągają gorsze wyniki leczenia końcowego. Zwykle choroba Perthesa dotyczy jednego stawu.
Choroba Perthesa – opis choroby
Początkowo choroba może nie dawać żadnych objawów. Z czasem zauważa się dodatni objaw Trendelenburga. Kolejnymi objawami są:
- utykanie (spowodowane ograniczeniem fazy podparcia chorej kończyny dolnej);
- przykurcz mięśni (ograniczający zwłaszcza odwodzenie i rotację wewnętrzną);
- zanik mięśni uda (spowodowany oszczędzaniem chorej kończyny);
- skrócenie długości względnej kończyny.
Choroba Perthesa – okresy choroby
Choroba Perthesa dzieli się na 4 okresy:
- Początkowe objawy – (2-3 miesiące) rozwijają się wstępne, dyskretne objawy, takie jak utykanie, ból i ograniczenie ruchomości w stawie. Obserwuje się również zmniejszenie grubości chrząstki nasadowej.
- Okres sklerotyzacji – (od 4 do 12 miesięcy) stwierdza się klinicznie przykurcze, ból i ograniczenie ruchomości. Proces martwiczy obejmuje fragment lub całość kości udowej. U połowy chorych dodatkowo zauważa się zmiany w szyjce kości udowej (staje się nierówna i zagęszczona).
- Okres fragmentacji – (od 6 do 18 miesięcy) niekiedy głowa kości udowej zanika całkowicie. W tym czasie dochodzi do stopniowego zastępowania obumarłej kości nową tkanką kostną. Kość udowa cechuje się w tym okresie największą podatnością na odkształcenia.
- Zmiany utrwalone i okres odbudowy – ma miejsce całkowita przebudowa nasady, najczęściej powstają zniekształcenia prowadzące w późniejszym okresie do zwyrodnienia.
Istnieje także bardzo znany podział Catteralla, który wyróżnia 4 grupy:
- Martwica kości ograniczona jest do przedniej części nasady, nigdy nie dochodzi do powstawania martwiaków.
- Zmiany martwicze obejmują 50% przednio-górnej części nasady, może tworzyć się szczytowy martwiak.
- Martwica obejmuje prawie całą nasadę z dużym martwiskiem.
- Cała nasada ulega martwicy i fragmentacji.
Choroba Perthesa – leczenie
Cele leczenia obejmują:
- odciążenie chorego stawu w celu minimalizowania deformacji;
- ustawienie stawu zapewniające odpowiednie centrowanie głowy kości udowej;
- zapobieganie zanikom mięśniowym i przykurczom.
Podstawą leczenia jest postępowanie rehabilitacyjne. Jest ono ściśle uzależnione od okresu choroby.
Okres I i II
Konieczne jest całkowite odciążenie chorego stawu za pomocą wyciągu pośredniego. Zabrania się chodzenia, klękania i wstawania. Kończyna dolna powinna być ułożona w zgięciu, odwiedzeniu i rotacji zewnętrznej uda do 30 stopni z założeniem gipsu biodrowego.
Okres III
W tym okresie wprowadza się stopniowo kinezyterapię oraz fizykoterapię.
Zalecane są ćwiczenia czynne oraz bierne w odciążeniu, a jeśli kończyna chora znajduje się w gipsie, można zastosować ćwiczenia synergistyczne. Ciekawym pomysłem są ćwiczenia lokomocyjne w basenie, ponieważ woda dodatkowo zapewnia odciążenie.
Zobacz również: Kinezyterapia – podział ćwiczeń.
Zabiegi fizykalne obejmują zabiegi z zastosowaniem pola magnetycznego, krioterapię oraz elektrostymulację.
Okres IV
Rozpoczyna się stopniowe obciążenie chorej kończyny dolnej, pionizację i naukę chodu. Przez najbliższe 2-3 lata wskazane jest leczenie zachowawcze w sposób ciągły oraz stosowanie sprzętu ortopedycznego (szyny Thomasa, balkoniki, kule).
Zobacz również: Pionizacja pacjenta i nauka chodu.
Podsumowanie
Bagatelizowanie objawów oraz opóźnianie wdrożenia leczenia może prowadzić do poważnych powikłań. Może dochodzić do ciężkich zniekształceń stawu biodrowego, utrwalonych przykurczy, stanów zapalnych chorego biodra, zaburzeń chodu i ograniczeń zakresu ruchomości biodra. Objawy wskazujące na jałową martwicę głowy kości udowej należy poważnie obserwować i natychmiast skonsultować się z lekarzem ortopedą, pediatrą i fizjoterapeutą.
Polecane produkty:
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Gaździk T., Ortopedia i traumatologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009.
- Kruczyński J., Szulc A., Wiktora Degi Ortopedia i rehabilitacja. Wybrane zagadnienia z zakresu chorób i urazów narządu ruchu dla studentów i lekarzy, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
