Zapalenie trzustki to choroba dotycząca trzustki, która może mieć charakter ostry lub przewlekły. Trzustka jest ważnym narządem układu pokarmowego, odpowiadającym za dostarczanie do jelita enzymów trawiących pożywienie oraz produkującym hormony regulujące poziom glukozy we krwi. Upośledzenie pracy trzustki w przebiegu jej zapalenia wiąże się z wystąpieniem charakterystycznego obrazu klinicznego.
Ostre zapalenie trzustki
Ostre zapalenie trzustki wiąże się z przedwczesną aktywacją proenzymów trzustkowych oraz uszkodzeniem sąsiadujących z narządem tkanek. Wyróżniamy postać łagodną i ciężką ostrego zapalenia trzustki. W postaci ciężkiej pojawiają się ropnie trzustki, martwica oraz niewydolność narządu.
Przyczyny
Do najczęściej diagnozowanych przyczyn ostrego zapalenia trzustki możemy zaliczyć:
- choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych;
- alkoholizm lub nadmierne spożywanie alkoholu;
- hiperlipidemię;
- nadczynność przytarczyc;
- dysfunkcję zwieracza Oddiego;
- przyjmowanie niektórych leków, zwłaszcza kortykosteroidów;
- urazy jamy brzusznej.
Nie ustalono jednak czynnika wyzwalającego uszkodzenie komórek pęcherzykowych trzustki.
Objawy
U niemal wszystkich chorych pojawia się ból brzucha. Ma charakter nagły i jest bardzo silny, zwykle lokalizuje się w górnym lewym kwadrancie brzucha. Może promieniować do kręgosłupa. U niemal 80% chorych pojawiają się dodatkowo nudności i wymioty oraz gorączka. Pozostałymi, częstymi objawami są:
- wzmożone napięcie powłok brzusznych;
- brak szmerów perystaltycznych;
- bolesność nadbrzusza;
- zaburzenia świadomości;
- tachykardia;
- hipotonia;
- zaczerwienienie twarzy;
- żółtaczka;
- wysięk w lewej części jamy opłucnej.
W badaniach laboratoryjnych charakterystyczne jest podwyższenie aktywności enzymów trzustkowych. Ostre zapalenie trzustki zawsze należy zróżnicować z ostrym niedokrwieniem jelit, tętniakiem rozwarstwiającym aorty oraz perforacją przewodu pokarmowego.
Leczenie
Podstawą leczenia jest wyrównanie niedoborów płynowych oraz zaburzeń elektrolitowych, a także podawanie leków o działaniu przeciwbólowym. Następnie (w zależności od rodzaju chorob) wdraża się bardziej zaawansowane leczenie. Przy postaci łagodnej zaleca się rezygnację z alkoholu i dbanie o siebie, objawy ustępują po 3-4 dniach. Z kolei przy postaci ciężkiej wdraża się antybiotykoterapię (jeśli jest konieczna), całkowite żywienie dojelitowe rozpoczęte w ciągu 48 godzin oraz stałe monitorowanie. Gdy nastąpi martwica trzustki należy wykonać operację.
Przewlekłe zapalenie trzustki
Przewlekłe zapalenie trzustki powoduje nieodwracalne zmiany w miąższu tego narządu, a także stopniowy rozwój niewydolności. Szacuje się, że w Polsce co roku choruje 5-10 na 100 000 pacjentów.
Przyczyny
Najczęstszą przyczyną przewlekłego zapalenia trzustki jest alkoholizm lub nadużywanie alkoholu. Pozostałymi możliwymi przyczynami są:
- palenie papierosów;
- nadczynność przytarczyc, zwłaszcza pojawiająca się w jej przebiegu hiperkalcemia;
- hiperlipidemia;
- przyjmowanie niektórych leków, zwłaszcza fenacetyny.
W 20% przypadków przyczyny mają podłoże idiopatyczne, czyli niewiadomego pochodzenia. Patogeneza choroby nie została do końca wyjaśniona. Uważa się, że przewlekłe zapalenie trzustki jest konsekwencją często nawracającego ostrego zapalenia trzustki.
Objawy
Pierwszym i najbardziej charakterystycznym objawem jest ból brzucha po lewej stronie, mogący promieniować do pleców. Zwykle pojawia się po posiłku lub spożyciu alkoholu. Może trwać nawet od kilku godzin do kilku dni. Pozostałymi objawami są:
- uczucie pełności w nadbrzuszu;
- wzdęcia;
- wymioty;
- przewlekła biegunka, najczęściej tłuszczowa;
- upośledzona tolerancja glukozy i wzrost ryzyka cukrzycy;
- żółtaczka.
W badaniu przedmiotowym typowe cechy przewlekłego zapalenia trzustki nie pojawiają się. Jedynie w okresach zaostrzeń obserwuje się bolesność w nadbrzuszu. Przebieg kliniczny choroby jest powolny. Może upłynąć wiele lat od pierwszych objawów do wystąpienia niewydolności trzustki.
Leczenie
Stosuje się leczenie objawowe, czyli przede wszystkim zwalczanie dolegliwości bólowych, uzupełnianie niedoboru enzymów trzustkowych oraz leczenie powikłań. Celem jest poprawa komfortu życia pacjenta, a nie wyleczenie choroby. Leczenie przyczynowe możliwe jest wyłącznie przy autoimmunologicznym przewlekłym zapaleniu trzustki, wówczas wdraża się glikokortykosteroidoterapię. Pacjentów obowiązuje całkowity zakaz spożywania alkoholu oraz dieta bogatokaloryczna i bogatobiałkowa. Uporczywy ból niereagujący na leczenie zachowawcze jest wskazaniem do leczenia chirurgicznego.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Tom I, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- Nowak F., Ostre zapalenie trzustki w praktyce ratownika medycznego, Kraków 2019.
- Lipczyński R., Wytyczne dotyczące diagnostyki i leczenia przewlekłego zapalenia trzustki, Gastroenterologia Kliniczna, 3/2017.
- Czerwionka-Szaflarska M., Brazowski J., Ostre zapalenie trzustki – problem również pediatryczny, Przegląd Gastroenterologiczny, 3/2008.
