Protrakcja to pojęcie dotyczące przeważnie głowy lub barków i odnosi się do nadmiernego wysunięcia tych części ciała ku przodowi względem klatki piersiowej. Jest fizjologicznym ruchem, wykonywanym np. podczas ćwiczeń mobilizacyjnych, jednak gdy taka pozycja utrwala się lub przybierana jest podświadomie na co dzień, mówimy o wadzie postawy.
Biomechanika ruchów barków
W prawidłowej postawie ciała barki znajdują się w linii prostej z ramionami i bokiem tułowia, co można zaobserwować, patrząc na siebie w ustawieniu bokiem do lustra. Barki nie wysuwają się ani nadmiernie do przodu, ani nie cofają się do tyłu, co powoduje ściągnięcie łopatek. Możliwe są następujące ustawienia barków:
- elewacja – ruch w płaszczyźnie czołowej. Obejmuje uniesienie barków do góry (przyciągnięcie ich do uszu), czemu towarzyszy uniesienie dystalnych końców obojczyków do góry;
- depresja – ruch w płaszczyźnie czołowej. Obejmuje obniżenie barków ku dołowi (przyciąganie ich w kierunku podłoża), czemu towarzyszy obniżenie dystalnych końców obojczyków);
- retrakcja – ruch w płaszczyźnie strzałkowej, obejmuje cofnięcie barków do tyłu, a więc ściągnięcie łopatek i wypięcie klatki piersiowej;
- protrakcja – ruch w płaszczyźnie strzałkowej, obejmuje wysunięcie barków ku przodowi, a więc zaokrąglenie pleców i zamknięcie klatki piersiowej.
Każdy z tych ruchów powinien być możliwy do wykonania u człowieka z prawidłową ruchomością stawów. Z całą pewnością żaden z tych ruchów nie może mieć jednak charakteru utrwalonego. Zwłaszcza protrakcja, która w dzisiejszych czasach występuje tak często.
Protrakcja barków – przyczyny
Najczęstszą przyczyną protrakcji barków (jako wady postawy) jest nieodpowiedni styl życia. Częste przyjmowanie zgarbionej, siedzącej pozycji (np. podczas pracy na komputerze, przy oglądaniu telewizji lub po prostu podczas biernego odpoczynku) oraz niski poziom aktywności fizycznej, co osłabia obręcz barkową. Pozycja protrakcji barków i wysunięcia głowy ku przodowi towarzyszy nam na co dzień. Nawet jeśli ergonomia pracy przy komputerze jest zachowana, wyciągnięcie kończyn górnych do przodu podczas pisania na klawiaturze zwiększa ryzyko tej wady postawy, tym bardziej gdy dana osoba unika aktywności fizycznej w czasie wolnym. Protrakcję barków obserwujemy przy wielu schorzeniach, m.in. przy:
- plecach okrągłych, pogłębionej kifozie piersiowej;
- plecach okrągło-wklęsłych;
- klatce piersiowej lejkowatej;
- ZZSK, RZS i niektórych innych chorobach reumatycznych;
- zaawansowanej chorobie zwyrodnieniowej stawów;
- skoliozach i bocznych skrzywieniach kręgosłupa w odcinku piersiowym.
I innych. Bardzo ważna jest wczesna diagnostyka problemu, aby nie doszło do jego silnego utrwalenia się. Wówczas rehabilitacja jest dłuższa i bardziej wymagająca.
Konsekwencje protrakcji barków
Protrakcja barków nie jest wyłącznie defektem estetycznym, choć w dużym stopniu zaburza prezencję sylwetki, dając wrażenie braku pewności siebie i zaniedbania. Przede wszystkim jednak na dłuższą metę może prowadzić do:
- bólów odcinka piersiowego i bólów kręgosłupa w odcinku szyjnym;
- problemów z oddychaniem wskutek zmniejszenia ruchomości żeber;
- problemów trawiennych;
- przewlekłych lub szyjnopochodnych bólów głowy i migren;
- bruksizmu;
- rwy ramiennej;
- mrowienia i drętwienia kończyn górnych;
- osłabienia siły mięśniowej obręczy barkowej i kończyn górnych, przez co wzrasta ryzyko urazów takich jak np. uszkodzenie stożka rotatorów;
- wdowiego garbu.
Ryzyko wystąpienia takich dolegliwości wzrasta wraz z upływem czasu, gdy protrakcja barków coraz bardziej się utrwala.
Protrakcja barków – diagnostyka
Diagnostyka jest bardzo prosta. Wystarczy udać się na wizytę u fizjoterapeuty, który oceni:
- zakres ruchomości łopatek, stawów ramiennych, stawów mostkowo-obojczykowych, żeber oraz kręgosłupa;
- siłę mięśniową mięśni grzbietu, mięśni brzucha, mięśni kończyn górnych i mięśni obręczy barkowej;
- postawę ciała.
A następnie wdroży odpowiednie postępowanie. Nie ma konieczności wykonywania badań obrazowych.
Protrakcja barków – leczenie
Leczeniem protrakcji barków i głowy zajmuje się fizjoterapeuta. Rehabilitacja polega przede wszystkim na regularnych, indywidualnie dobranych ćwiczeniach, które będą wzmacniać osłabione partie mięśniowe i rozciągać te, które są przykurczone i ściągają barki ku przodowi. Nierzadko konieczne jest dodatkowe zastosowanie terapii manualnej, aby ręcznie rozluźnić mięśnie i poprawić zakres ruchomości w stawach (tzw. mobilizacja stawów). Bardzo dobrze sprawdza się kinesiotaping, tak lubiany przez pacjentów. Pacjent powinien wykonywać zalecone do domu ćwiczenia każdego dnia.
Fizjoterapeuta musi przeprowadzić także instruktaż prawidłowych zachowań w domu. Terapia niewiele da, jeśli po godzinie pacjent wróci do starych, błędnych nawyków, które będzie utrzymywać przez kilka godzin dziennie, niwelując pracę specjalisty. Musi pilnować prawidłowej postawy ciała podczas pracy, siedzenia, ćwiczeń na siłowni, jak również powinien wdrożyć do swojego życia regularną aktywność fizyczną, która wzmocni mięśnie CORE i rozciągnie całe ciało. Taka aktywność dobierana jest wspólnie z fizjoterapeutą i zgodnie z preferencjami pacjenta.
Polecane produkty:
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Goralczyk A., Mostowy M., O barku od podstaw, EXEMPLUM 2021.
- Chuchnowska I., Orteza szyjna jako element wspomagania korekty protrakcji głowy i kuracji syndromu „tech neck”, Aktualne Problemy Biomechaniki, 20/2020.
- Sieroń A., Śliwiński Z., Wielka fizjoterapia, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2023.
- Johnson J., Korekcja postawy ciała. Wybrane techniki manualne, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2018.
