Dermatomy

Dermatomy to obszary skóry, które są unerwione przez jeden/pojedynczy nerw rdzeniowy. U człowieka znajduje się aż 30 par dermatomów od czaszki aż po plecy, a każdy z nich może być śledzony „wstecz” tj. od miejsca, w którym odczuwamy ból do korzenia nerwowego, który zaopatruje ten obszar.  Choć większość dermatomów pokazuje odrębne strefy to w rzeczywistości są one ze sobą powiązane (np. nerw wychodzący z L3 unerwia okolice stawu kolanowego).

Unerwienie ciała człowieka

Schemat unerwienia ciała ludzkiego przez nerwy rdzeniowe wykazuje podobieństwo do pierwotnego układu metamerycznego. Każdy neuromer rdzenia kręgowego unerwia określony metamer ciała. Struktury powstające z jednego somitu i unerwiane przez jeden nerw rdzeniowy obejmują:

• dermatom – obszar skóry unerwiany przez włókna jednego nerwu rdzeniowego;
• miotom – mięśnie unerwiane przez włókna jednego nerwu rdzeniowego;
• sklerotom – struktury kostne, stawowe i więzadłowe unerwiane przez włókna jednego nerwu rdzeniowego.

Dermatomy – ułożenie

Czuciowe pola korzeniowe (czyli dermatomy) obustronnie obejmują tułów półpierścieniowatymi pasmami, rozpoczynając się w linii pośrodkowej tylnej w obszarze zaopatrzenia gałęzi tylnych nerwów rdzeniowych i biegną ku przodowi w obszar zaopatrzenia gałęzi przednich, kończąc się w linii pośrodkowej przedniej. W górnej części klatki piersiowej dermatomy przebiegają prawie poziomo, a w obrębie powłok jamy brzusznej zstępująco ku dołowi. Sąsiednie dermatomy dachówkowato zachodzą na siebie, w efekcie czego prawie każdy obszar skóry zaopatrywany jest przez dwa sąsiednie nerwy rdzeniowe.

W efekcie uszkodzenie korzenia tylnego jednego nerwu rdzeniowego nie prowadzi do utraty czucia skórnego. Jedynie uszkodzenie korzenia tylnego C2 powoduje utratę czucia w okolicy potylicznej.

Na kończynach układ metameryczny nie jest tak wyraźny jak w obrębie tułowia. W toku rozwoju kończyny powstają z uwypuklenia przednio-bocznej ściany tułowia, a następnie wzrastają na długość, co powoduje zaburzenie pierwotnego układu metamerycznego. Zawiązek kończyny górnej powstaje z 5-9 segmentu, a kończyny dolnej z 21-28 segmentu. Zatem kończynę górną unerwiają neuromery C5-Th1, a kończynę dolną L1-S3.

Unerwienie segmentalne mięśni

Omawiając unerwienie ciała ludzkiego przez nerwy rdzeniowe warto wspomnieć także o miotomach. Unerwienie segmentalne mięśni zostało przedstawione poniżej:

• C1 – mięśnie trójkąta podpotylicznego, mięsień półkolcowy głowy, mięsień najdłuższy głowy;
• C2-C3 – mięśnie szyi, w szczególności mięśnie pochyłe i mięsień czworoboczny, mięśnie karku;
• C4 – przepona i mięśnie obręczy kończyny górnej, mięśnie karku;
• C5 – mięsień naramienny, mięsień dwugłowy ramienia, mięsień kruczo-ramienny, mięsień ramienno-promieniowy, mięsień piersiowy większy i mięsień piersiowy mniejszy, mięsień nadgrzebieniowy oraz mięsień podgrzebieniowy;
• C6 – mięsień piersiowy większy i mięsień mniejszy, mięsień najszerszy grzbietu, mięsień zębaty przedni, mięsień trójgłowy ramienia, mięsień naramienny, mięsień obły większy, mięsień podłopatkowy;
• C7 – mięśnie prostowniki nadgarstka i palców, mięśnie zginacze nadgarstka;
• C8 – mięśnie prostowniki długie i mięśnie zginacze palców;
• Th1 – drobne mięśnie dłoni i palców;
• Th2-Th6 – mięśnie grzbietu i mięśnie międzyżebrowe;
• Th7-Th12 – mięśnie grzbietu i mięśnie brzucha;
• L1 – dolny odcinek mięśni brzucha, mięsień czworoboczny lędźwi i mięsień krawiecki;
• L2 – mięsień biodrowo-lędźwiowy, mięsień czworogłowy uda, mięśnie przywodziciele uda i mięśnie rotatory uda wewnętrzne;
• L3-L4 – mięsień czworogłowy uda, mięśnie prostowniki goleni;
• L5-S1 – mięśnie pośladkowe, mięsień półścięgnisty, mięsień półbłoniasty, mięsień piszczelowy przedni, mięsień dwugłowy uda, mięsień gruszkowaty, mięsień czworogłowy uda, mięśnie prostowniki stopy, mięsień prostownik długi palców;
• S2 – mięśnie tylnej grupy goleni, mięśnie prostowniki palucha, drobne mięśnie stopy;
• S3 – mięśnie poprzecznie prążkowane przepony moczowo-płciowej, drobne mięśnie stopy;
• S4-S5 – mięśnie krocza i odbytu.

Ból dermatomu

U pacjentów z zaburzeniami neurologicznymi, w szczególności związanymi z dermatomem, ujawniają się objawy. Lekarz może zbadać objawy bólowe oraz idąc wstecz poszukiwać przyczyny niejednokrotnie w ucisku na nerwy rdzeniowe śledząc problem w danym obszarze. Np. kompresja (ucisk na rdzeń, czy poszczególne gałązki nerwu) powoduje objawy bólowe dermatomu unerwionego przez niego. Podobnie ma to miejsce w przebiegu półpaśca, schorzenia podczas, którego obszar bólowy będzie odpowiadał poszczególnym nerwom rdzeniowym dotkniętym wirusem wywołującym chorobę.

Ból dermatomu jest objawem, a nie stanem. Warto więc śledzić objawy gdyż są one bardzo ważne. Pacjenci, którzy skarżą się na ból przewlekły czy przemijający w określonym obszarze ich ciała, może ujawniać ważne informacje na temat stanu neurologicznego, problemu z rdzeniem kręgowym. Lekarz posiadający ogromną wiedzę może skojarzyć i wykorzystać te informacje, aby wprowadzić odpowiednie leczenie, skierować do odpowiedniego specjalisty czy zlecić dodatkowe badania.

Ten typ bólu może być bardzo frustrujący dla chorego, ponieważ nie widać wyraźnej przyczyny fizycznej. W zależności od rodzaju uszkodzenia objawy mogą czasowo same zaniknąć, przy czym często nawracają. Skóra może swędzieć, piec lub odbierać całkiem inne bodźce, które tak naprawdę nie mają miejscowej przyczyny.

Poprzez śledzenie bólu wstecz, aż do nerwu, lekarz może opracować plan leczenia w celu rozwiązania przyczyny oraz jej kontrolowania i nie dopuszczenia do wtórnych objawów niepożądanych związanych z uszkodzeniem nerwów lub innych zaburzeń w funkcji nerwu.

Bibliografia

1. Stępień A., Neurologia, Tom I, Wydawnictwo Medical Tribune Polska, Warszawa 2014.

	Kwas hialuronowy na stawy i skórę Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej...
	Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej...