Utrata smaku przez długi czas była wskazywana jako główny objaw COVID-19, jednak problem może mieć znacznie więcej przyczyn, zarówno ostrych, jak i przewlekłych. Stopniowa utrata czucia smaku może także wiązać się z fizjologią starzenia się organizmu. Utracie smaku bardzo często towarzyszy utrata węchu.
Fizjologia zmysłu smaku
Zmysł smaku jest zmysłem chemicznym. Pobudzają go określone substancje chemiczne rozpuszczone w ślinie. Receptorami dla zmysłu smaku są kubki smakowe zlokalizowane w błonie śluzowej języka, podniebienia miękkiego, tylnej ściany gardła, nagłośni oraz 1/3 górnej części przełyku. Blisko 30% kubków smakowych występuje pojedynczo, pozostałe natomiast znajdują się w brodawkach smakowych. Człowiek posiada 4 ich rodzaje nitkowate (najliczniejsze, ale niezawierające kubków smakowych), grzybowate, liściaste i okolone. Każdy kubek smakowy zawiera około 50-100 receptorowych komórek smakowych.
Zmysł smaku zaczyna się rozwijać w okolicach 4. miesiąca życia płodowego. W 7. tygodniu życia płodowego kształtują się kubki smakowe, dzięki którym od 13. miesiąca życia płodowego rozpoczyna się transmisja informacji smakowych do kory mózgowej
Utrata smaku – przyczyny
Zmysł smaku ściśle wiąże się ze zmysłem węchu. Bywa, że osłabienie węchu zgłaszane jest przez pacjentów jako zaburzenia smaku. Większość ludzi doświadcza przemijających zaburzeń węchu i smaku podczas kataru lub anginy. Należy pamiętać, że na odczuwanie smaku pożywienia wpływa również jego konsystencja i temperatura. Pokarmy ostre mogą powodować wręcz ból w jamie ustnej. Wrażenia czuciowe z jamy ustnej są przewodzone drogą nerwu V, dlatego wszelkie uszkodzenia tego nerwu mogą przyczyniać się do przemijającej lub stałej utraty smaku. Inne możliwe przyczyny utraty smaku:
- schizofrenia;
- choroba Alzheimera;
- udar mózgu;
- infekcje wirusowe, bakteryjne, grzybicze (zarówno ogólnoustrojowe, jak i miejscowe, obejmujące wyłącznie jamę ustną);
- choroba Parkinsona;
- depresja;
- polipy nosa;
- cukrzyca;
- niedoczynność tarczycy;
- radioterapia i chemioterapia;
- uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego;
- zespół Downa, zespół Turnera i inne choroby genetyczne;
- powikłane i nieudane zabiegi stomatologiczne;
- zaburzenia w metabolizmie jonów metali (zwłaszcza miedzi, niklu, kobaltu, cynku);
- zespół Sjogrena i inne choroby przebiegające z zaburzeniem produkcji i wydzielania śliny;
- zespół Cushinga.
W ostatnich latach najczęściej diagnozowaną przyczyną utraty smaku była infekcja koronawirusa, czyli COVID-19. Pandemia uświadomiła ludziom, jak istotny w codziennym życiu i niedoceniany jest zmysł smaku. Patologiczne zmiany w obrębie zmysłu smaku wiążą się także z występowaniem chorób wieku starczego. Szacuje się, że problem dotyczy blisko 5% populacji osób między 40. a 45. rokiem życia i nawet ponad 30% osób w wieku powyżej 85 lat.
Utrata smaku – diagnostyka
Utratę smaku bardzo łatwo jest zdiagnozować. Wystarczy dać pacjentowi do spróbowania 4 główne smaki. Jego zadaniem będzie rozpoznanie charakteru tego smaku (słodki – glukoza, słony – sól, kwaśny – kwasek cytrynowy, gorzki – chinina). Jednocześnie warto ocenić węch, podając pacjentowi do powąchania olejki eteryczne lub kawę. Jeśli utrata smaku zostanie potwierdzona, należy znaleźć przyczynę schorzenia. W tym celu wykonuje się m.in. badanie morfologiczne i badanie moczu oraz RTG głowy. Lekarz może również zlecić bardziej szczegółowe badania neurologiczne.
Utrata smaku – leczenie
Jeśli jest to możliwe, należy wdrożyć leczenie przyczynowe. Przykładowo przy zespole Sjogrena pomocne mogą być substytuty śliny, natomiast w przebiegu depresji stosuje się psychoterapię. Wszelkie infekcje bakteryjne leczy się antybiotykami, a wirusowe lekami przeciwwirusowymi. Niekiedy nie jest możliwe całkowite wyleczenie choroby. Wtedy stosuje się leczenie objawowe i dąży do ustabilizowania i kontrolowania choroby. Diagnostyką i leczeniem utraty smaku zajmują się różni specjaliści, w zależności od przyczyny problemu. Mogą to być: lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, neurolog, reumatolog czy otorynolaryngolog.
Polecane produkty:
|
Kolagen naturalny w kapsułkach
Skład produktu to wyłącznie naturalny, rybi kolagen. Dzięki temu jest on aktywny biologicznie, a także bardzo wysokiej wchłanialności. Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Dżaman K., Pleskacz W., Wałkanis A., Rapiejko P., Jurkiewicz D., Ocena zmysłu smaku i węchu u pacjentów z polipami nosa, Otolaryngologia Polska, 5/2007.
- Marciniak-Firadza R., Istota zmysłu smaku w diagnozie i terapii logopedycznej osób dorosłych, Logopedia, 1/2021.
- Korzeniowska K., Jankowski J., Cieślewicz A., Jabłecka A., Polekowe zaburzenia i utrata smaku, Farmacja Współczesna, 9/2016.
- Sienkiewicz-Jarosz H., Bieńkowski P., Neurologiczne aspekty zaburzeń smaku, Neurologia po Dyplomie, 5/2012.
