Rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego

Rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego (ACL) to jeden z najczęściej wykonywanych zabiegów ortopedycznych. Ma zastosowanie po zwichnięciach stawu kolanowego i uszkodzeniach, w przebiegu których doszło do naderwania czy zerwania ACL, co skutkuje niestabilnością kolana. Niezwykle istotnym elementem w powrocie do zdrowia jest odpowiednio dobrana rehabilitacja ruchowa prowadzona od razu po operacji.

Więzadło krzyżowe przednie – charakterystyka

Więzadło krzyżowe przednie posiada przyczep piszczelowy w tzw. dołku międzykłykciowym przednim kości piszczelowej między rogiem przednim łąkotki przyśrodkowej i rogiem tylnym łąkotki bocznej. Następnie biegnie do tylnej części powierzchni przyśrodkowej kłykcia bocznego kości udowej.

Więzadła krzyżowe stawu kolanowego można opisać jako struktury stabilizujące połączenie kość udowa-kość piszczelowa. Ich wytrzymałość jest wprost, a elastyczność odwrotnie proporcjonalna do objętości więzadła. Ustawienie kolana w wyproście wywołuje napięcie większości włókien ACL i powierzchownej części tylnej włókien PCL (więzadło krzyżowe przednie). Z kolei przeprost w stawie dodatkowo zwiększa napięcie włókien ACL w mechanizmie ich przyparcia przez strop wcięcia międzykłykciowego. Ich czynność mechaniczna dla stabilizacji kolana polega na utrzymaniu kontaktu między powierzchniami stawowymi w czasie ruchu w stawie w każdej płaszczyźnie.

Zobacz również: Płaszczyzny ciała.

Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego

Wyróżnia się 2 najczęściej występujące mechanizmy urazów ACL. Pierwszy wiąże się przeważnie z kontaktem z przeciwnikiem, np. podczas uprawiania sportów drużynowych takich jak piłka nożna lub piłka ręczna. Wówczas może dojść do zbyt dużego przeprostu kolana, wywołanego zadziałaniem siły z przodu stawu w postaci kopnięcia w podudzie bądź bezpośrednio w kolano, gdy staw ten jest wyprostowany. Drugi mechanizm wiąże się z wykraczającym poza prawidłowy zakres przesunięciem powierzchni stawowych kolana. Może być to spowodowane zdecydowanym hamowaniem podczas biegu ze zmianą kierunku, która powoduje nadmierną rotację w stawie kolanowym.

Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego rozpoznaje się podczas badania ortopedycznego na podstawie wywiadu, badania klinicznego (odpowiednich testów funkcjonalnych) oraz badań obrazowych (rezonansu magnetycznego, USG) oraz przede wszystkim na podstawie artroskopii.

Przykładowym  testem funkcjonalnym wykorzystywanym w diagnostyce uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego jest test szuflady przedniej, którego przebieg możemy zobaczyć na poniższym filmie. Został on wykonany na jednym z naszych pacjentów Centrum Fizjoterapeuty:

Rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego – przebieg

Zabieg rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego polega na operacyjnym umieszczeniu przeszczepu ścięgnistego w miejscu uszkodzonego wcześniej więzadła. Wykorzystuje się do tego tkanki własne pacjenta. Jako przeszczepu używa się przeważnie ścięgien mięśni półścięgnistego i mięśnia smukłego, które pobiera się z niewielkiego cięcia (około 4 cm) po przyśrodkowej stronie operowanego kolana. Alternatywnie za przeszczep posłużyć może 1/3 środkowej części więzadła właściwego rzepki z bloczkami kostnymi. Wyróżnia się 2 metody rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego:

• rekonstrukcja ACL jednopęczkowa – najpopularniejsza, w przebiegu której uszkodzone więzadło zostaje zastąpione pojedynczym ścięgnem. Przeszczep umieszcza się w stawie kolanowym jako pojedynczy pęczek, z jednym miejscem mocowania wewnątrz kości udowej i jednym wewnątrz kości piszczelowej;
• rekonstrukcja ACL dwupęczkowa – zastąpienie uszkodzonego więzadła dwoma ścięgnami. W kolanie umieszcza się 2 przeszczepy, a każdy z nich jest niezależnie mocowany wewnątrz kości udowej oraz wewnątrz kości piszczelowej, w osobnych tunelach. Technika ta pozwala na bardziej precyzyjne odwzorowanie budowy anatomicznej i funkcji naturalnego więzadła.

Zabieg wykonuje się w znieczuleniu przewodowym podpajęczynówkowym.

Rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego – przeciwwskazania

W większości przypadków istnieje możliwość wykonania rekonstrukcji ACL, jednak nie zawsze. Przeciwwskazaniami są zwłaszcza:

• niedojrzałość szkieletowa pacjenta;
• niedostateczna jakość kości dla stabilnego zamocowania implantu.

Rekonstrukcja ACL – zalecenia po zabiegu

Bezpośrednio po operacji zastosowanie znajdują zimne okłady z lodu zmniejszające obrzęk i działające przeciwbólowo. Najlepiej zaopatrzyć się w specjalne okłady żelowe. Dobrze jest stosować je przez 30 minut co godzinę przez kilka dni. Po zabiegu należy zaopatrzyć się w specjalną ortezę umożliwiającą unieruchomienie kończyny w pełnym wyproście przez pierwsze 4 tygodnie po zabiegu. Po tym okresie stopniowo zwiększa się możliwość zgięcia w kolanie według wskazań fizjoterapeuty.

Rehabilitacja po rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego

Najważniejszym elementem w powrocie do sprawności jest rehabilitacja po rekonstrukcji ACL. Program fizjoterapeutyczny dobierany jest indywidualnie do pacjenta, ponieważ każdy przypadek rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego jest inny. Należy wziąć pod uwagę m.in. ogólny stan pacjenta, wiek, aktywność przed rekonstrukcją i metodę zabiegu.

Brak ćwiczeń doprowadzi do zaników mięśniowych i sztywności stawu. Ćwiczenia dobiera się zawsze indywidualnie i uzupełnia terapią manualną, kinesiotapingiem, mobilizacją blizny. Wizytę u fizjoterapeuty warto umówić jeszcze przed przystąpieniem do zabiegu rekonstrukcji. Bezpośrednio po zabiegu przeciwwskazane jest obciążanie kolana. Dlatego będzie konieczne używanie kul ortopedycznych, a potrzeba ta trwa zwykle około 6 tygodni. Przed rekonstrukcją należy nauczyć się posługiwać się kulami.

Na poniższym filmie pokazujemy jak może przebiegać rehabilitacja po rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego na przykładzie jednego z naszych pacjentów Centrum Fizjoterapeuty:

	Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej...
	Kwas hialuronowy na stawy i skórę Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Łuczak J., Wybrane modele rehabilitacji po pierwotnej rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego, Warszawa 2011.
2. Karbowski M., Głowacka-Mrotek I., Nowacka K., Hagner W. Usprawnianie pacjentów po rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego, Journal of Education, Health and Sport, 7/2017.
3. Pasierbiński A., Jarząbek A., Rehabilitacja po rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego, Acta Clinica, 1/2002.
4. Jędrysik M., Noga H., Żerebiec J., Rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego z użyciem pasma centralnego więzadła rzepki, Acta Clinica, 1/2002.
5. Sroga W., Garcia V., Rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego i szynowanie wewnętrzne struktur przyśrodkowych w zwichnięciu kolana. Studium przypadku, Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja, 22/2020.