Wrodzona stopa przywiedziona to wada postawy pojawiająca się już przy narodzinach, w przeciwieństwie do tych wad, które kształtują się na przestrzeni miesięcy i lat w związku z zaburzeniami napięcia mięśniowego czy złymi nawykami. Nie mamy zbyt dużego wpływu na powstawanie wad wrodzonych, dlatego leczenie też jest trudniejsze. Zajmuje się tym zespół interdyscyplinarny, w skład którego wchodzą: lekarz pediatra, lekarz ortopeda dziecięcy oraz fizjoterapeuta dziecięcy.
Jak wygląda wrodzona stopa przywiedziona?
Wrodzona stopa przywiedziona ma charakterystyczny wygląd i dzięki temu można z łatwością ją rozpoznać bez konieczności wykonywania bardziej szczegółowych badań. Jest ona skręcona, zwrócona do zewnątrz i w dół. Przodostopie zagina się w kierunku przyśrodkowym, co sprawia, że cała stopa przyjmuje ustawienie szpotawe. Widać ponadto uwypuklenie bocznego brzegu stopy.
Pozostawienie wrodzonej stopy przywiedzionej bez żadnej korekcji wysoce negatywnie wpływa na rozwój dziecka. Wręcz uniemożliwia rozwój umiejętności motorycznych, a prawidłowy chód jest niemożliwy. Taka stopa oddziałuje też na napięcie mięśniowo-nerwowe całej kończyny dolnej. Jeśli organizm zacznie się kompensować, może dojść do rozwoju wad stawów kolanowych, stawów biodrowych, a nawet kręgosłupa. Dlatego podkreśla się znaczenie wczesnej interwencji medycznej.
Wrodzona stopa przywiedziona – przyczyny
Dokładne przyczyny wrodzonej stopy przywiedzionej nie są w pełni znane. Uważa się, że jest to wada ułożeniowa, a więc że na jej wystąpienie wpływa nietypowe ułożenie stópek dziecka jeszcze w łonie matki, gdzie z natury jest dość mało miejsca. Dziecko wówczas przywodzi nieco przodostopie względem stępu i stawu skokowego, co przy braku większych możliwości ruchu utrwala się. W trakcie tego procesu mogą wystąpić zaburzenia balansu mięśniowego, takie jak wydłużenie mięśnia piszczelowego przedniego i przerost mięśnia odwodziciela palucha. Nie jest to jednak standardem we wszystkich przypadkach.
Diagnostyka wrodzonej stopy przywiedzionej
Diagnostyka problemu jest bardzo prosta, ponieważ wystarczy dokonać dokładnych oględzin stopy. Nie jest wymagane bardziej szczegółowe badanie, choć ostatnimi czasy coraz częściej wykonuje się jako dodatkowe badanie RTG. Głównie z tego względu, aby upewnić się, że pomimo ustawienia przywiedzionego stopy jest ona prawidłowo wykształcona strukturalnie w kontekście aparatu kostno-stawowego.
Wrodzona stopa przywiedziona – leczenie
Leczenie operacyjne stopy wrodzonej przywiedzionej praktykuje się skrajnie rzadko. Niemal wyłącznie wtedy, gdy inne metody nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Z wysoką skutecznością stosuje się natomiast fizjoterapię, która obejmuje różnego rodzaju techniki manualne (np. bazujące na trójpłaszczyznowej terapii manualnej stóp, NDT Bobath czy PNF), masaż, ćwiczenia w formie zabawy, aby były dla dziecka atrakcyjne. W łagodnych przypadkach stopa taka koryguje się sama, jednak dla pewności zawsze warto skonsultować się z fizjoterapeutą. Ćwiczenia powinny być nastawiona na rozciąganie mięśni przykurczonych oraz wzmacnianie tych, które są nadmiernie rozluźnione, aby zapewnić odpowiedni balans stopie.
W nieco bardziej nasilonych przypadkach stosuje się gipsy korygujące. Pomagają one stopie przyjąć prawidłowe ustawienie. Takie gipsy wymienia się systematycznie, aby stopa stopniowo przyjmowała poprawny kształt przez całą dobę, a nie tylko podczas zajęć fizjoterapeutycznych. W przypadku dzieci z poważniejszymi deformacjami nierzadko zakłada się specjalne obuwie ortopedyczne, które wspomagają proces korekcji.
Czy wrodzoną stopę przywiedzioną da się wyleczyć?
Rokowania przy wrodzonej stopie przywiedzionej są dobre. W większości przypadków oczekiwane rezultaty można uzyskać już za pomocą fizjoterapii, jednak musi być ona wdrożona wcześnie i prowadzona systematycznie. Ważne są ćwiczenia do domu, które rodzic musi wykonywać ze swoim dzieckiem. Wrodzoną stopę przywiedzioną da się wyleczyć także w trudniejszych, bardziej zaawansowanych przypadkach. Jednak wymaga to nieco więcej wysiłku.
Bibliografia
- Zeman K., Kuliński W., Fizjoterapia w pediatrii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Zukunft-Huber B., Trójwymiarowa manualna terapia wad stóp u dzieci, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2020.
