Złamanie awulsyjne

Złamanie awulsyjne (zgodnie z ogólnie przyjętą definicją) opisuje przerwanie ciągłości struktury kostnej, przebiegające z oderwaniem fragmentu kostnego w miejscu przyczepu dużych grup mięśniowych, których siła przeważa nad wytrzymałością tkanki kostnej. Do takich uszkodzeń może dojść zarówno wskutek jednorazowego, nadmiernego zadziałania dużej siły, jak i w wyniku przeciążenia danej okolicy poprzez sumujące się mikrourazy.

Złamanie awulsyjne – przyczyny

Złamania awulsyjne często występują u osób aktywnych fizycznie, w szczególności u zawodowych sportowców, u których niejednokrotnie duże obciążenia treningowe nakładane są na niewystarczająco przygotowane podłoże tkankowe (mięśnie są zbyt słabe i nie są w stanie utrzymać obciążenia). Można również powiedzieć, że złamania awulsyjne powstają w przebiegu 2 różnych mechanizmów:

• I – nagły skurcz mięśnia (często nieskoordynowany) odrywa fragment kostny z okolicy przyczepu swojego ścięgna. Przykładem jest złamanie awulsyjne guza kulszowego;
• II – oderwanie fragmentu kostnego przez więzadło stabilizujące staw, na które działają siły powodujące jego niefizjologiczny ruch. Przykładem jest złamanie awulsyjne wyniosłości międzykłykciowej piszczeli bądź złamanie awulsyjne kostki bocznej.

W konsekwencji działania wymienionych mechanizmów dochodzi do powstania sił rozciągających wypływających na powierzchnie kości. Prowadzą one do oderwania i przemieszczenia się fragmentów kości. Złamania awulsyjne są stosunkowo rzadkie w porównaniu do innych rodzajów złamań kości. Diagnostyką i leczeniem takich urazów zajmuje się ortopeda we współpracy z fizjoterapeutą.

Charakterystyka złamań awulsyjnych

Złamania awulsyjne teoretycznie mogą powstać w każdym miejscu połączenia się ścięgna lub więzadła z kością. Jednak zdecydowanie najczęściej w praktyce lekarskiej obserwuje się ten typ złamań w następujących lokalizacjach:

• kolec biodrowy przedni górny (przyczep mięśnia krawieckiego, mięśnia naprężacza powięzi szerokiej);
• kolec biodrowy przedni dolny (przyczep mięśnia prostego uda);
• guz kulszowy (przyczep mięśnia dwugłowego uda, mięśnia półścięgnistego, mięśnia półbłoniastego).

Złamanie awulsyjne – objawy

Podstawowymi objawami sugerującymi ten rodzaj urazu są:

• bolesność palpacyjna okolicy złamania;
• lokalny obrzęk tkanek;
• ograniczenie zakresu ruchomości w okolicznych stawach;
• widoczny w niektórych przypadkach krwiak.

Zobacz również: SFTR – zakresy ruchów w stawach.

Są to więc objawy charakterystyczne dla większości złamań oraz niektórych urazów tkanek miękkich (np. naderwania / zerwania więzadeł czy skręcenia stawu). W chwili złamania awulsyjnego pacjenci często mogą usłyszeć dźwięk przypominający trzask oraz natychmiast odczuwają silny ból w miejscu kontuzji. Przy braku odpowiedniego leczenia, w ciągu kilku dni ból związany ze złamaniem awulsyjnym może się osłabić, mimo tego wciąż będzie się nasilał podczas aktywności fizycznej.

Diagnostyka złamania awulsyjnego

Standardem diagnostyki złamań awulsyjnych (i wszelkich innych rodzajów złamań kości) są badania rentgenowskie (RTG). Jednak nie zawsze są jednoznaczne. Dlatego dodatkowo rekomenduje się wykonanie rezonansu magnetycznego, tomografii komputerowej lub USG.

Złamanie awulsyjne – leczenie

Przy złamaniach awulsyjnych najczęściej stosuje się leczenie zachowawcze, a więc unieruchomienie odłamów i zapewnienie im optymalnych warunków do zrostu. Jedynie w skrajnych przypadkach konieczne jest operacyjne nastawienie odłamów lub operacyjna naprawa powikłań (np. przy jednoczesnym zerwaniu więzadeł lub uszkodzeniu naczyń krwionośnych i nerwów). Wspomagająco stosować można fizykoterapię (magnetoterapia, laseroterapia, elektrostymulacja), suplementację (kolagen, witamina D), elewację kończyny (jeśli złamanie dotyczy właśnie jej) oraz zimne okłady.

Bez względu na zaawansowanie złamania awulsyjnego oraz jego lokalizację, konieczna jest rehabilitacja. Najlepiej rozpocząć ją tuż po stwierdzeniu zrostu kostnego (4-6 tygodni od kontuzji), co powinno potwierdzić badanie RTG. Rehabilitacja trwa od kilku miesięcy do 1 roku w zależności od wielu czynników. Techniki fizjoterapeutyczne dobierane są indywidualnie do pacjenta. Jednak najczęściej obejmują szereg technik terapii manualnej (m.in. mobilizacja stawów), masaż (m.in. masaż tkanek głębokich, masaż funkcyjny), terapię punktów spustowych. Zastosowanie znajduje również suche igłowanie, a jako wspomaganie terapii kinesiotaping. Ważne są również właściwie dobrane ćwiczenia, a także zalecenia do wykonywania przez pacjentów po złamaniu awulsyjnym w celu przyśpieszenia powrotu do zdrowia.

	Plastry do kinesiotapingu Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej...
	Plastry kinesiotaping Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Urban S., Chmura O., Gawroński W., Złamania awulsyjne guza kulszowego – rzetelna diagnostyka w zapobieganiu powikłaniom, Medicina Sportiva Practica, 3/2020.
2. Gorner K., Ficek-Kiesler A., Ficek K., Złamanie awulsyjne kości łonowej jako przyczyna bólu pachwinowego u piłkarza. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 28/2012.
3. Koval K., Zuckerman J., Egol K., Kompendium leczenia złamań, Wydawnictwo Medipage, Warszawa 2012.