Amputacja

Amputacja jest zabiegiem chirurgicznym, polegającym na usunięcia fragmentu lub części ciała, który uległ trwałemu uszkodzeniu bez możliwości odtworzenia jego funkcji poprzez tradycyjne metody leczenia. Tego typu czynności należą do najstarszych i były wykonywane już w starożytności. Mogą dotyczyć każdej części ciała, przeważnie jednak wykonuje się je w obrębie kończyn górnych lub kończyn dolnych.

Amputacja – na czym polega?

Zabieg amputacji nie odnosi się wyłącznie do kończyn, ale również dotyczy usunięcia innego fragmentu ciała np. koniuszka nosa. Przeważnie jednak obejmuje kończyny pacjenta. Amputacja otwarta przebiega z odjęciem kończyny i pozostawieniem niezamkniętej rany operacyjnej celem wygojenia tkanek przez proces ziarninowania i oczyszczania się rany. Ten rodzaj amputacji znajduje zastosowanie u chorych po urazach komunikacyjnych, także w sytuacji, gdy nie ma rozległych zmiażdżeń i martwic tkanek umiejscowionych proksymalnie (kierunek bliższy) od rany. Jej zamknięcie wykonywane jest w późniejszym okresie. Całą procedurę można przedstawić krok po kroku:

• cięcie skórne do głębokości powięzi;
• przecięcie mięśni na poziomie obkurczonej skóry;
• przecięcie kości na poziomie obkurczonych mięśni.

Alternatywą jest amputacja zamknięta, czyli zabieg, w przebiegu którego rana zostaje natychmiast zamknięta, a kikut uformowany. Znajduje zastosowanie w przypadku czystych ran, których obserwacja gojenia nie jest wymagana. Różnice pojawiają się również przy sposobie cięć poszczególnych warstw tkankowych. Amputacje wykonywane są przeważnie w znieczuleniu ogólnym.

Zobacz również: Rehabilitacja po amputacji kończyny górnej.

Ile trwa operacja amputacji?

Czas trwania amputacji zależy w dużej mierze od jej przyczyn oraz usuwanej części ciała. Najdłużej trwają amputacje kończyn dolnych i górnych, ponieważ mogą zająć nawet do 4 godzin. Znacznie krócej trwają amputacje mniejszych partii ciała, np. nosa po odmrożeniu. Czas trwania zabiegu wynosi wówczas maksymalnie do 1,5 godziny. Wystąpienie ewentualnych powikłań może wydłużyć czas operacji.

Ile trwa pobyt w szpitalu po amputacji?

Po amputacji pacjent pozostaje w szpitalu kilka dni lub nawet kilka tygodni. W tym czasie otoczony jest kompleksową, profesjonalną opieką medyczną, której rdzeń tworzą pielęgniarki, fizjoterapeuci, ortopedzi oraz psychoterapeuci. To czas, w którym obserwowany jest stan zdrowia pacjenta, zarówno psychiczny, jak i fizyczny. Pacjent uczy się poruszania się bez utraconej części ciała, dowiaduje się, jak radzić sobie z bólem fantomowym oraz otrzymuje szerokie wsparcie psychiczne. Dzięki stałej obserwacji możliwe jest wczesne wykrycie ewentualnych powikłań.

Rokowania po amputacji

Po amputacji pacjenci mogą prowadzić normalne życie. Konieczne jest jednak pogodzenie się z nowymi warunkami anatomicznymi i korzystanie z pomocy ortopedycznych, takich jak kule ortopedyczne, wózek inwalidzki czy protezy. Nauka umiejętności ich użycia może potrwać, jednak pacjenci mogą również liczyć na wsparcie fizjoterapeutów i ośrodków wspierających sprawność osób niepełnosprawnych (a takimi są osoby po amputacjach). W efekcie, po przystosowaniu się do tak dużych zmian, pacjenci mogą zakładać rodziny, płodzić dzieci, pozostawać aktywnymi fizycznie, a nawet zawodowo uprawiać sport.

Zobacz również: Sport a endoprotezy.

Długość życia po amputacji kończyn dolnych

Amputacja kończyn dolnych nie wpływa na długość życia pacjentów. Może jedynie pogarszać jego jakość. Mimo tego osoby z odjętymi kończynami uczą się czerpać z życia maksymalne korzyści.

Amputacja – wskazania

Istnieje wiele wskazań do przebycia amputacji. Najczęściej obserwowanymi są jednak następujące problemy zdrowotne:

• powikłania w przebiegu miażdżycy zarostowej tętnic kończyn dolnych lub zakrzepowo-zarostowego zapalenia naczyń krwionośnych;
• znacznego stopnia odmrożenia lub oparzenia;
• urazy mechaniczne, w przebiegu których doszło do znacznego uszkodzenia ciała, np. całkowite zmiażdżenie stopy, urwanie kciuka itd.;
• rozwojowe ubytki lub braki kończyn już na etapie życia płodowego;
• ogólne deformacje szkieletowe;
• nowotwory złośliwe kości;
• stopa cukrzycowa;
• postrzały wojenne.

Amputacja polegająca na odłączeniu kończyny od ciała jest największym urazem opisywanym w medycynie. Optymalny czas wykonania zabiegu chirurgicznego po urazach mechanicznych wynosi 12 godzin. Zabieg amputacji koncentruje się wówczas na rewaskularyzacji naczyń krwionośnych, a w przypadku sprzyjających okoliczności na próbie reimplantacji kończyny z utrzymaniem jej długości funkcjonalnej.

Zobacz również: Amputacja kończyny dolnej rehabilitacja.

Przygotowanie do amputacji

Decyzja o konieczności amputacji stanowi poważny problem dla pacjenta i jego rodziny. W tym czasie niezwykle ważne jest wsparcie psychiczne. Rekomenduje się stałe konsultacje z psychologiem i psychoterapeutą, zarówno dla samego pacjenta, jak i jego najbliższych. Jeszcze przed operacją zaleca się rozpoczęcie rehabilitacji, w przebiegu której wzmocnione zostaną określone partie mięśniowe oraz pacjent nauczy się korzystania z pomocy ortopedycznych takich jak np. kule ortopedyczne czy wózek inwalidzki. Postępowanie przedoperacyjne zależy w dużej mierze od miejsca amputacji. Przykładowo silne ręce będą niezbędne do ćwiczeń na poręczach, chodzenia o kulach czy samodzielnego korzystania z wózka inwalidzkiego, jeśli amputacja dotyczy kończyn dolnych.

Zobacz również: Wady i choroby kikutów.

Protezy po amputacji

Jeśli zabieg amputacji dotyczył kończyny dolnej lub kończyny górnej, pacjent może skorzystać z szerokiej oferty protezoplastyki. Przysługuje mu dofinansowanie z Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) na indywidualne wykonanie oraz zakup protezy. Aby ją otrzymać, należy uzyskać od lekarza rodzinnego skierowanie do ortopedy lub chirurga. Po uzyskaniu wniosku z odpowiednim kodem na wykonanie protezy, dokument należy jeszcze potwierdzić i zarejestrować w swoim oddziale NFZ. Należy jednak wiedzieć, że dofinansowanie z NFZ na protezę modularną podudzia (protezę ostateczną) wynosi do 3500 zł, zaś na protezę po amputacji na poziomie uda, kwota ta wzrasta do 5500 zł. NFZ nie zwraca całej kwoty za zakup protezy.

Jeśli pozwalają na to pacjentowi fundusze, może on zdecydować się na protezę przywracającą biomechanikę utraconej kończyny. Są to tzw. protezy bioniczne, jednak ich cena wynosi kilkadziesiąt tysięcy złotych.

	Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej...
	Kwas hialuronowy na stawy i skórę Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Spannbauer A., Berwecki A., Niżnik E., Chwała M., Białko B., Mika P., Cencora A., Specyfika postępowania rehabilitacyjnego u chorych po amputacjach naczyniowych, Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne, 1/2009.
2. Pietkun K., Simińska J., Stocka J., Ogurkowski K., Hagner W., Nowacka K. Przegląd metody leczenia i najczęstszych przyczyn amputacji otwartych i zamkniętych w obrębie kończyny górnej. Journal of Education, Health and Sport, 5/2015.
3. Ruszkowska E., Szewczyk M., Rola pielęgniarki w opiece przedoperacyjnej i pooperacyjnej nad chorym poddawanym amputacji kończyn dolnych, Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne, 2/2008.
4. Badora A., Będkowska P., Budziński G. Pierwotne i wtórne amputacje kończyn dolnych w materiale jednego ośrodka, Annales Academiae Medicae Silesiensis, 2/2012.