Wady i choroby kikutów

16 września, 2014
22:25

Aktualizacja: 4 sierpnia, 2021

Wady i choroby kikutów są jednym z częstszych problemów osób po amputacjach. Prawidłowa pielęgnacja kikuta oraz znajomość zasad nowego funkcjonowania przysparza niekiedy wielu kłopotów. Dlatego tak ważne jest między innymi wsparcie bliskich.

Czym jest amputacja?

Amputacja jest zabiegiem chirurgicznym, który polega na usunięciu fragmentu lub części ciała, który uległ trwałemu uszkodzeniu bez możliwości odtworzenia jego funkcji poprzez tradycyjne metody leczenia. Wbrew powszechnemu przekonaniu, zabieg amputacji nie odnosi się wyłącznie do kończyn, ale również dotyczy usunięcia innego fragmentu ciała np. koniuszka nosa.

Bez względu na rodzaj przyczyny, który prowadzi do amputacji, jest to zabieg, który w sposób trwały „okalecza” chorego i może wpłynąć na zaburzenia jego funkcji ruchowych, w tym przede wszystkim samoobsługi. Wpływa jednak również na aspekt psychologiczny (stany depresyjne, poczucie odrzucenia i obniżenia swojej samooceny) i ekonomiczny (konieczność podporządkowania życia nowym okolicznościom).

Zobacz również: Amputacja kończyny dolnej – rehabilitacja.

Mówiąc o kikutach, mamy najczęściej na myśli część kończyny górnej bądź dolnej, która pozostała po amputacji.

Wady i choroby kikutów

Problemy z kikutem najczęściej dotyczą:

bolesności;
kształtu;
długości;
ustawienia i ruchomości kikuta;
jakości powłok zewnętrznych i blizny.

Do najczęstszych przyczyn wad i chorób kikutów należą:

niewłaściwa technika operacyjna;
niewłaściwe postępowanie pooperacyjne;
nieodpowiednia higiena kikuta i protezy;
wadliwe zaprotezowanie.

Bolesność kikuta

Ból kikuta jest zazwyczaj związany z obwodowym układem nerwowym, ale może być także pochodzenia centralnego. Możliwe przyczyny bólu kikuta obejmują:

stan zapalny tkanek miękkich lub kości;
zaburzenia krążenia;
wyrośla kostne;
owrzodzenia, choroby skóry;
nerwiak gdy jest położony powierzchownie lub osadzony w rozległej bliźnie.

Zaburzenia krążenia i trofiki kikuta

Kikut z zaburzeniami krążenia i trofiki jest zimny, siny, potliwy, z obrzękiem na obwodzie i ma tendencję do owrzodzeń. Zaburzenia krążenia i trofiki kikuta występują po amputacjach z powodu chorób tętnic obwodowych, w zbyt długich kikutach podudzia lub w kikutach z nadmiarem tkanek miękkich i niewłaściwie zaopatrzonymi mięśniami. Ponadto można je zauważyć przy niewłaściwym zastosowaniu protez podciśnieniowych.

W przypadku kikuta z upośledzonym krążeniem tętniczym, potrzeba jest starannego dopasowania protezy z przeniesieniem ciężaru na guz kulszowy i pośladki. Z kolei w przypadku kikuta z upośledzonym krążeniem żylnym, stosuje się bandażowanie, ćwiczenia usprawniające odpływ krwi żylnej oraz zabiegi fizykoterapii. Przy braku poprawy konieczne bywa usunięcie nadmiaru tkanek miękkich ze zszyciem mięśni powyżej kikuta kostnego dla odtworzenia funkcji mięśniowej pompy żylnej. Zbyt długie kikuty goleni z zaburzeniami krążenia wymagają amputacji na wyższym poziomie.

Wadliwe ustawienie kikuta

O wadliwym ustawieniu kikuta mówi się w sytuacji, gdy jest on ustawiony w przykurczu. Kluczowe znaczenia dla ustawienia kikuta ma okres pooperacyjny. Należy zwracać uwagę na odpowiednie ułożenia oraz stosować ćwiczenia zapobiegające przykurczom.

Typowe ustawienia przykurczowe:

ramię – przykurcz przywiedzeniowy;
udo – przykurcz zgięciowo-odwiedzeniowy;
podudzie – przykurcz zgięciowy;
stopa – ustawienie końsko-szpotawe.

Wadliwy kształt kikuta

Kształt kikuta jest wadliwy, gdy na jego końcu wystaje kość pokryta tkanką bliznowatą, zazwyczaj wrażliwą i bolesną. Ma to miejsce najczęściej u dzieci ze względu na szybszy wzrost kości względem tkanek miękkich. U dorosłych wada zachodzi w wyniku pokrycia kikuta zbyt napiętą skórą lub niestosowania wyciągu po amputacjach otwartych. W kikutach podudzia częstą wadą jest pozostawienie zbyt długiej kości strzałkowej lub ostrego zakończenia kości piszczelowej, który powoduje dolegliwości uciskowe.

Zobacz również: Rehabilitacja po amputacji kończyny górnej.

Polecane produkty:

	Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej...
	Kwas hialuronowy na stawy i skórę Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej...