Rehabilitacja po amputacji kończyny górnej powinna być kompleksowa. Musi przebiegać w przyjaznej atmosferze, przy dużej wyrozumiałości w stosunku do pacjenta, ponieważ zabieg ten okalecza go nie tylko fizycznie, ale i psychicznie.
Podstawy amputacji
Amputacje należą do grupy najstarszych zabiegów medycznych świata. Samo słowo „amputacja” oznacza utratę części ciała lub jego fragmentu. Nawet utrata niewielkiego fragmentu ciała, np. końca palca czy koniuszka nosa można zaliczyć już do amputacji.
W przypadku amputacji w obrębie kończyny górnej zaburzone zostają funkcje chwytne, manipulacyjne i gnostyczne ręki. Zabieg stwarza niestety szereg problemów, ponieważ kończyny górnej nie da się zastąpić w zupełności, nawet najbardziej nowoczesną protezą.
Poziomy amputacji
Metoda wykonania zabiegu oraz proces usprawniania zależy od poziomu amputacji:
- ręka – podejmując decyzję o amputacji w obrębie palców lub całej ręki należy wykonać zabieg tak, aby oszczędzić jak najwięcej tkanki i możliwie zachować funkcje ręki. Należy starać się wyrównać ranę, a następnie wytworzyć dwa płaty oraz skrócić lekko kość. Celem jest pokrycie kości bez wytwarzania dodatkowego napięcia;
- przedramię – kończynę górną odejmuje się na tym poziomie zwykle z powodu ciężkich obrażeń ręki lub nadgarstka (niekiedy również z powodu nowotworów czy przewlekłych zakażeń). Po amputacji urazowej w obrębie przedramienia ruch zgięcia zostaje zachowany na każdym poziomie, aż do przyczepów mięśnia dwugłowego ramienia i mięśnia ramiennego. Ruchy rotacyjne w obrębie przedramienia są funkcją długości kikuta;
- staw łokciowy – kikut po amputacji w stawie łokciowym posiada kilka zalet, do których należą między innymi: dłuższa dźwignia, duża siła i dobra kontrola protezy. Samo protezowanie jest jednak trudne i nietypowe;
- ramię – w tym przypadku istnieje przewodnia zasada, która mówi, że w trakcie wykonywania zabiegu powinno się maksymalnie oszczędzać każdy odcinek ramienia z wyjątkiem 4-5 cm obwodowych, ponieważ jest to spowodowane umieszczeniem nowoczesnego mechanizmu łokciowego czynnej protezy ramiennej. Bardzo ważne jest również pozostawienie głowy kości ramiennej;
- staw ramienny – wyłuszczenie w stawie ramiennych należy do zabiegów kontrowersyjnych, ponieważ wykonanie go może się wiązać z ciężkim kalectwem. Należy go unikać ze względu na trudności protetyczne oraz niekorzystny wygląd kosmetyczny. W przypadku jego wykonania należy zaopatrzyć pęczek naczyniowo-nerwowy z dodatkowego cięcia w rowku ramienno-piersiowym i po odcięciu mięśnia piersiowego większego.
Zobacz również: Wady i choroby kikutów.
Rehabilitacja po amputacji kończyny górnej
Do nadrzędnych celów fizjoterapii w przypadku amputacji w obrębie kończyny górnej zalicza się uzyskanie maksymalnej samodzielności oraz funkcjonalności przez pacjenta. Każdy musi zostać indywidualnie przeprowadzony przez proces po amputacji. Wyróżnia się 3 etapy usprawniania po operacji:
- okres szpitalny;
- okres poszpitalny;
- etap powrotu do maksymalnej sprawności.
Okres szpitalny
W pierwszych dobach po amputacji należy poinformować pacjenta, w jaki sposób powinien podchodzić do własnego ciała. Przede wszystkim powinien układać kikut w elewacji w celu odciążenia go i działania przeciwobrzękowego.
Kinezyterapia w tym okresie obejmuje ćwiczenia ogólne, ćwiczenia izometryczne mięśni kikuta i pozostałych kończyn. Ważne jest także regularne wykonywanie ćwiczeń rozciągających, ponieważ zapobiegają one powstawaniu przykurczu zgięciowego i odwiedzeniowego w stawach barku (w przypadku amputacji na poziomie ramienia).
Należy pamiętać, że kikut ramienia ma tendencję do układania się w rotacji wewnętrznej, zgięciu i odwiedzeniu.
Okres poszpitalny
Na tym etapie kontynuuje się wykonywanie poprzednich ćwiczeń, dokładając jednak do nich opór lub utrudniając je. Po zakończonej hospitalizacji pacjent musi przystosować się do nowych warunków w domu. Jednym z ważniejszych elementów usprawniania tego etapu jest zwiększanie samodzielności. Jeśli kikut się zagoi należy rozpocząć jego hartowanie.
Celem kinezyterapii jest uzyskanie maksymalnej sprawności i samodzielności. Przede wszystkim z zakresu samoobsługi, nauki prawidłowej postawy ciała, poprawy ruchomości stawów barku i łopatki, a także uelastyczniania blizny. W przypadku ostatniego celu warto zwrócić uwagę na korzyści płynące z zabiegów fizykalnych lub masażu blizny.
Zobacz również: Leczenie blizn w sposób kompleksowy.
Powrót do maksymalnej sprawności
Znaczna część pacjentów po amputacji w obrębie kończyny górnej nie decyduje się na protezę, ponieważ nauka obsługi jest zwykle czasochłonna i trudna. Jeśli pacjent jednak zdecyduje się na zakup protezy, należy rozpocząć hartowanie kikuta, aby zmniejszyć jego wrażliwość na bodźce zewnętrzne.
Bibliografia
- Dziekan A., Ogólnopolski program protezowania.
- Pietkun K., Siminska J., Stocka J., Ogurkowski K., Hagner W., Nowacka K., Przegląd metody leczenia i najczęstszych przyczyn amputacji otwartych i zamkniętych w obrębie kończyny górnej, Journal of Health Sciences, 5/2015.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
