Dyzartria to zaburzenie mowy nie będące odrębną jednostką chorobową, lecz objawem wielu schorzeń, zwłaszcza dotyczących ośrodkowego układu nerwowego. Manifestuje się jako niezdolność do wyraźnej mowy i jest przy tym zaburzeniem opuszkowo-fonacyjno-artykulacyjnym. Diagnostyką i leczeniem zajmują się lekarz neurolog oraz logopeda.
Dyzartria – rodzaje
W medycynie wyróżnia się następujące rodzaje dyzartrii, w zależności od przyczyn i obrazu klinicznego:
- dyzartria spastyczna – jest konsekwencją obustronnego uszkodzenia dróg piramidowo-korowo-jądrowych, czego najczęstszą przyczyną jest miażdżyca naczyń mózgowych. Manifestuje się jako niemożność prawidłowej artykulacji. Mowa staje się powolna, nosowa i odbywa się w niskich tonacjach;
- dyzartria wiotka – jest konsekwencją uszkodzenia jąder lub pni nerwów czaszkowych: V, VII, IX, X i XII, ewentualnie odpowiadających im mięśni. Najczęściej ma to miejsce w chorobie Charcota, udarach mózgu, polineuropatiach błoniczych, chorobie Heinego-Medina czy zatruciu jadem kiełbasianym. Typowym objawem jest tu bezgłośna, nosowa mowa wraz z upośledzeniem artykulacji;
- dyzartria hiperkinetyczna – wskutek uszkodzenia układu pozapiramidowego, zwykle w przebiegu pląsawicy Huntingtona, pląsawicy Sydenhama czy zespołu Tourette’a. Mowa staje się wybuchowa i porywista;
- dyzartria hipokinetyczna – także wskutek uszkodzenia układu pozapiramidowego, zwykle jednak w przebiegu choroby Parkinsona. Objawem jest monotonna, powolna i niewyraźna mowa, przy czym chory ma tendencję do wielokrotnego powtarzania tych samych słów;
- dyzartria ataktyczna – jest konsekwencją uszkodzenia móżdżku. Przyczyną tego są najczęściej stwardnienie rozsiane, ataksja Friedricha, uszkodzenia układu nerwowego oraz guzy w obrębie móżdżku. Obraz kliniczny obejmuje wybuchową, skandowaną mowę, z tendencją do przerw między poszczególnymi słowami czy wyrazami.
Ustalenie odpowiedniego rodzaju w trakcie diagnostyki ma kluczowe znaczenie dla przyszłego leczenia, jako że najskuteczniejsze zawsze jest leczenie przyczynowe.
Rodzaje dyzartrii w zależności od lokalizacji uszkodzenia
Istnieje jeszcze jeden podział, który wyróżnia rodzaje dyzartrii w zależności od lokalizacji uszkodzenia struktur mózgowia. Obejmuje następujące rodzaje dyzartrii:
- dyzartria korowa – uszkodzone są pola kory mózgu, zwykle odpowiedzialne za ruchy gardła, języka i krtani;
- dyzartria piramidowa – uszkodzone są drogi piramidowe, odpowiedzialne za kontrolę ruchów dowolnych;
- dyzartria pozapiramidowa – uszkodzone są drogi pozapiramidowe, odpowiedzialne za kontrolę ruchów mimowolnych;
- dyzartria opuszkowa – uszkodzone są opuszki w drogach nerwowych, które są odpowiedzialne za unerwianie narządów artykulacyjnych;
- dyzartria móżdżkowa – uszkodzenia lokalizują się w obrębie móżdżku;
- dyzartria mieszana – uszkodzeniu mogą ulec różne struktury układu nerwowego jednocześnie.
Spotkać się można także z innymi klasyfikacjami, jednak te dwie opisane wyżej mają największe znaczenie kliniczne.
Zobacz również: Jąkanie.
Dyzartria – leczenie
Niestety, bardzo często uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego mają charakter nieodwracalny. Celem terapii jest doprowadzenie mowy pacjenta do takiego stopnia, aby był od zrozumiały przez otoczenie. Dąży się więc do uzyskania mowy wyraźniejszej, bez tendencji do przerw w trakcie wypowiedzi. Ze względu na charakter zaburzenia mowy, terapia musi odbywać się w sposób kompleksowy i nie może dotyczyć wyłącznie ćwiczeń prawidłowej wymowy. Musi także obejmować terapię prawidłowego żucia i połykania, a nawet może zostać wykorzystana fizjoterapia stomatologiczna.
Podstawę stanowi jednak terapia logopedyczna, prowadzona regularnie przez dłuższy okres czasu. Ważna jest ponadto praca własna pacjenta przy pomocy najbliższych osób. Na wizytę do logopedy należy przyjść z bliską nam osobą chorą, aby tym samym uzyskać wskazówki dotyczące postępowania i ćwiczeń w domu. Domowa terapia musi odbywać się codziennie. Rokowania są stosunkowo dobre, ponieważ większość pacjentów po pewnym czasie osiąga taki stan, w którym nabywa umiejętność porozumienia się z najbliższym otoczeniem.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Kucińska P., Wybrane przyczyny dyzartrii związane z lokalizacją uszkodzenia w obrębie układu nerwowego, Otorynolaryngologia, 1/2016.
- Szewczyk B., Diagnoza i terapia zaburzeń oddechowo-fonacyjnych w dyzartrii. Studia indywidualnych przypadków, Logopedia Silesiana, 8/2019.
- Kozubski W., Liberski P., Moryś J., Neurologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013.
