Hydrokortyzon to organiczny związek chemiczny będący naturalnym hormonem steroidowym i jednocześnie głównym przedstawicielem grupy glikokortykosteroidów. Syntezowany jest przez korę nadnerczy. Znajduje szerokie zastosowanie w medycynie.
Charakterystyka glikokortykosteroidów
Glikokortykosteroidy należą do najczęściej stosowanych leków. Naturalnym glikokortykosteroidem jest kortyzol, zwany także hydrokortyzonem.
Wyróżnia się 2 mechanizmy działania tego typu leków:
- klasyczny, czyli genomowy;
- szybki, czyli niegenomowy.
Mechanizm klasyczny podobny jest do obserwowanego w przypadku wszystkich hormonów steroidowych i polega na wnikaniu przez błonę komórkową, połączeniu ze swoistym receptorem w cytoplazmie, a następnie wspólnym przemieszczeniu się do jądra komórkowego, gdzie taki kompleks działa jak czynnik transkrypcyjny. W przypadku hydrokortyzonu następuje regulacja ekspresji nawet około 10% genów.
Działanie hydrokortyzonu
Lek ten wykazuje przede wszystkim działanie przeciwzapalne i przeciwuczuleniowe. W sporych dawkach zauważa się także działanie immunosupresyjne. Hydrokortyzon może zmniejszać obrzęki, ponieważ uszczelnia naczynia krwionośne. Dodatkowo działa antagonistycznie w stosunku do witaminy D, przez co powoduje wzrost wydalania wapnia z organizmu. Do pozostałych właściwości tego leku można zaliczyć również:
- wzmaganie glukoneogenezy i glikogenogenezy w wątrobie, a także zmniejszanie glikolizy (działanie diabetogenne);
- nasilanie lipolizy wywołanej aminami katecholowymi;
- działanie antyproliferacyjne;
- zwiększanie reaktywności naczyń i oskrzeli na aminy katecholowe;
- powodowanie przejściowej leukocytozy z następczą leukopenią;
- zmniejszanie funkcji endokrynnej gonad;
- działanie euforyzujące i propsychotyczne.
Wskazania
Wśród wskazań do przyjmowania tego leku zalicza się między innymi:
- astmę oskrzelową;
- wstrząs anafilaktyczny;
- kolagenozy;
- chorobę posurowiczą;
- choroby autoimmunologiczne;
- alergie;
- chorobę Leśniowskiego-Crohna;
- zespół nefrotyczny;
- różnego rodzaju choroby dermatologiczne, np. egzemy;
- niektóre nowotwory, np. białaczka;
- choroby o tle zapalnym.
Hydrokortyzon stosuje się również u pacjentów po przeszczepach, celem zapobiegania odrzuceniu przeszczepu przez organizm.
Przeciwwskazania
Istnieje wiele przeciwwskazań do stosowania leku. Właśnie dlatego lekarz przed przepisaniem go powinien szczegółowo zbadać pacjenta i wykluczyć ewentualne przeciwwskazania, którymi są:
- czynna forma gruźlicy;
- ostre choroby zakaźne;
- choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy;
- obrzęk śluzakowaty w przebiegu niedoczynności tarczycy;
- choroba Cushinga;
- jaskra i zaćma;
- miastenia;
- ciąża;
- psychozy;
- osteoporoza;
- nadciśnienie tętnicze;
- cukrzyca.
Nie ma żadnych przeciwwskazań do leczenia substytucyjnego hydrokortyzonem niedoczynności nadnerczy oraz do stosowania glikokortykosteroidów ze wskazań pilnych. Należy również wiedzieć, że hydrokortyzon może powodować wiele skutków ubocznych.
Hydrokortyzon – działania niepożądane
Długotrwałe stosowanie hydrokortyzonu na skórę może prowadzić do jej ścieńczenia i tworzenia się rozstępów. Z tego względu nie zaleca się stosowania maści z tą substancją na twarz. Do innych działań niepożądanych zalicza się zakrzepicę, jaskrę, zaćmę, obrzęki, upośledzenie gojenia ran, hipokaliemię, osteoporozę, nadciśnienie śródczaszkowe czy atrofię mięśni.
Dodatkowo w razie nagłego odstawienia może pojawić się niewydolność kory nadnerczy. Z tego względu glikokortyksteroidy optymalnie podaje się co drugi dzień w jednorazowej dawce rano. Także rezygnacja z terapii glikokortykosteroidami nie może być gwałtowna – musi mieć stopniowy przebieg obejmujący powolne zmniejszanie dawek.
W związku z występowaniem objawów niepożądanych u pacjentów długotrwale leczonych obowiązuje stosowanie diety bogatobiałkowej i uzupełnianie niedoborów potasu i wapnia.
Zobacz również: W czym jest potas – naturalne źródła.
Konieczne są także rutynowe badania kontrolne obejmujące:
- ważenie chorego;
- pomiar ciśnienia tętniczego krwi;
- morfologię krwi;
- oznaczanie stężeń elektrolitów i glukozy we krwi i w moczu;
- badanie kału na krew utajoną;
- gastrofiberoskopię;
- densytometrię;
- badanie okulistyczne.
Leczenie hydrokortyzonem można rozpocząć po przeanalizowaniu wszystkich „za i przeciw”.
Bibliografia
- Rajtar-Cynke G., Farmakologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
- Olszanecki R., Wołkow P., Jawień J., Korbut R., Farmakologia. Repetytorium, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
