Hydrokortyzon

Hydrokortyzon to organiczny związek chemiczny będący naturalnym hormonem steroidowym i jednocześnie głównym przedstawicielem grupy glikokortykosteroidów. Syntezowany jest przez korę nadnerczy. Znajduje szerokie zastosowanie w medycynie.

Charakterystyka glikokortykosteroidów

Glikokortykosteroidy należą do najczęściej stosowanych leków. Naturalnym glikokortykosteroidem jest kortyzol, zwany także hydrokortyzonem.

Wyróżnia się 2 mechanizmy działania tego typu leków:

• klasyczny, czyli genomowy;
• szybki, czyli niegenomowy.

Mechanizm klasyczny podobny jest do obserwowanego w przypadku wszystkich hormonów steroidowych i polega na wnikaniu przez błonę komórkową, połączeniu ze swoistym receptorem w cytoplazmie, a następnie wspólnym przemieszczeniu się do jądra komórkowego, gdzie taki kompleks działa jak czynnik transkrypcyjny. W przypadku hydrokortyzonu następuje regulacja ekspresji nawet około 10% genów.

Działanie hydrokortyzonu

Lek ten wykazuje przede wszystkim działanie przeciwzapalne i przeciwuczuleniowe. W sporych dawkach zauważa się także działanie immunosupresyjne. Hydrokortyzon może zmniejszać obrzęki, ponieważ uszczelnia naczynia krwionośne. Dodatkowo działa antagonistycznie w stosunku do witaminy D, przez co powoduje wzrost wydalania wapnia z organizmu. Do pozostałych właściwości tego leku można zaliczyć również:

• wzmaganie glukoneogenezy i glikogenogenezy w wątrobie, a także zmniejszanie glikolizy (działanie diabetogenne);
• nasilanie lipolizy wywołanej aminami katecholowymi;
• działanie antyproliferacyjne;
• zwiększanie reaktywności naczyń i oskrzeli na aminy katecholowe;
• powodowanie przejściowej leukocytozy z następczą leukopenią;
• zmniejszanie funkcji endokrynnej gonad;
• działanie euforyzujące i propsychotyczne.

Wskazania

Wśród wskazań do przyjmowania tego leku zalicza się między innymi:

• astmę oskrzelową;
• wstrząs anafilaktyczny;
• kolagenozy;
• chorobę posurowiczą;
• choroby autoimmunologiczne;
• alergie;
• chorobę Leśniowskiego-Crohna;
• zespół nefrotyczny;
• różnego rodzaju choroby dermatologiczne, np. egzemy;
• niektóre nowotwory, np. białaczka;
• choroby o tle zapalnym.

Hydrokortyzon stosuje się również u pacjentów po przeszczepach, celem zapobiegania odrzuceniu przeszczepu przez organizm.

Przeciwwskazania

Istnieje wiele przeciwwskazań do stosowania leku. Właśnie dlatego lekarz przed przepisaniem go powinien szczegółowo zbadać pacjenta i wykluczyć ewentualne przeciwwskazania, którymi są:

• czynna forma gruźlicy;
• ostre choroby zakaźne;
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy;
• obrzęk śluzakowaty w przebiegu niedoczynności tarczycy;
• choroba Cushinga;
• jaskra i zaćma;
• miastenia;
• ciąża;
• psychozy;
• osteoporoza;
• nadciśnienie tętnicze;
• cukrzyca.

Nie ma żadnych przeciwwskazań do leczenia substytucyjnego hydrokortyzonem niedoczynności nadnerczy oraz do stosowania glikokortykosteroidów ze wskazań pilnych. Należy również wiedzieć, że hydrokortyzon może powodować wiele skutków ubocznych.

Hydrokortyzon – działania niepożądane

Długotrwałe stosowanie hydrokortyzonu na skórę może prowadzić do jej ścieńczenia i tworzenia się rozstępów. Z tego względu nie zaleca się stosowania maści z tą substancją na twarz. Do innych działań niepożądanych zalicza się zakrzepicę, jaskrę, zaćmę, obrzęki, upośledzenie gojenia ran, hipokaliemię, osteoporozę, nadciśnienie śródczaszkowe czy atrofię mięśni.

Dodatkowo w razie nagłego odstawienia może pojawić się niewydolność kory nadnerczy. Z tego względu glikokortyksteroidy optymalnie podaje się co drugi dzień w jednorazowej dawce rano. Także rezygnacja z terapii glikokortykosteroidami nie może być gwałtowna – musi mieć stopniowy przebieg obejmujący powolne zmniejszanie dawek.

W związku z występowaniem objawów niepożądanych u pacjentów długotrwale leczonych obowiązuje stosowanie diety bogatobiałkowej i uzupełnianie niedoborów potasu i wapnia.

Zobacz również: W czym jest potas – naturalne źródła.

Konieczne są także rutynowe badania kontrolne obejmujące:

• ważenie chorego;
• pomiar ciśnienia tętniczego krwi;
• morfologię krwi;
• oznaczanie stężeń elektrolitów i glukozy we krwi i w moczu;
• badanie kału na krew utajoną;
• gastrofiberoskopię;
• densytometrię;
• badanie okulistyczne.

Leczenie hydrokortyzonem można rozpocząć po przeanalizowaniu wszystkich „za i przeciw”.

Bibliografia

1. Rajtar-Cynke G., Farmakologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
2. Olszanecki R., Wołkow P., Jawień J., Korbut R., Farmakologia. Repetytorium, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.

Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej...