Wstrząs anafilaktyczny to ciężka i zagrażająca życiu natychmiastowa reakcja nadwrażliwości organizmu. Może być systemowa lub uogólniona. Innymi słowy, to poważna reakcja alergiczna organizmu.
Przyczyny
Najczęstszą przyczyną wstrząsu anafilaktycznego jest reakcja alergiczna na określone czynniki, takie jak pokarmy, leki, alergeny wziewne czy hormony. Biorąc pod uwagę mechanizm prowadzący do rozwoju tego wstrząsu reakcje anafilaktyczne dzieli się na:
- alergiczne – związane z mechanizmami immunologicznymi. Objawy pojawiają się przy powtórnym kontakcie z alergenem;
- niealergiczne – związane z mechanizmami nieimmunologicznymi. Objawy mogą pojawić się przy pierwszym kontakcie z czynnikiem wywołującym.
Bez względu na przyczynę wstrząsu, postępowanie lecznicze jest takie same. Należy także wiedzieć, że poważnym czynnikiem ryzyka jest tu wiek oraz miejsce przeniknięcia alergenu do organizmu. W przypadku wieku u dzieci najczęściej przyczyną jest pokarm, zaś u dorosłych ekspozycja na jad zwierząt czy leki. Natomiast w przypadku miejsca przenikania alergenu najsilniejsze reakcje wywołuje antygen podany pozajelitowo, zwłaszcza dożylnie.
Objawy
Pierwsze objawy wstrząsu anafilaktycznego występują już po kilku minutach od kontaktu z bodźcem wyzwalającym. Natomiast jeśli alergen znajdował się w pokarmie, reakcja organizmu może rozpocząć się nawet po kilku godzinach. Objawy przebiegają gwałtownie, a ich szczyt przypada na 30 minutę po rozpoczęciu się pierwszych.
Objawy wstrząsu anafilaktycznego dzieli się na podmiotowe i przedmiotowe. Wśród podmiotowych znajdują się:
- nudności i wymioty;
- kaszel;
- duszność;
- zawroty głowy;
- dolegliwości bólowe brzucha;
- biegunka;
- skąpomocz lub bezmocz.
Z kolei do objawów przedmiotowych można zaliczyć:
- zlewne poty;
- zaczerwienienie lub bladość powłok skórnych;
- tachykardię;
- hipotonię;
- obrzęk warg;
- uczucie niepokoju i lęku;
- zapadnięcie żył obwodowych;
- utratę świadomości i jej zaburzenia.
Specyficznym zjawiskiem związanym z omawianym tematem jest powysiłkowa reakcja anafilaktyczna związana z reakcją organizmu na intensywny wysiłek fizyczny. Objawami są:
- obrzęk naczynioruchowy;
- pokrzywka olbrzymia;
- wstrząs anafilaktyczny;
- zaburzenia oddychania.
Wstrząs jest jednak jednym z najpoważniejszych objawów, ponieważ zagraża życiu. Może bowiem prowadzić do śmierci z powodu niemożności oddychania lub skrajnie niskiego ciśnienia krwi. Ze względu na możliwość dwufazowego przebiegu dolegliwości pacjent powinien zostać na obserwacji do 48 godzin po opanowaniu jego stanu.
Diagnostyka
Diagnozowanie alergii z możliwością wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego opiera się na wywiadzie z pacjentem oraz specyficznych badaniach. Diagnozę potwierdza się zatem wykonując testy skórne i badanie krwi. Zajmują się tym alergolodzy.
Leczenie
W pierwszej kolejności należy całkowicie wyeliminować ekspozycję na czynnik powodujący wstrząs. Przykładowo, jeśli pacjent ma uczulenie na jad pszczoły, po ukąszeniu najpierw trzeba wyjąć żądło. Bardzo ważne jest utrzymywanie kontaktu słownego z osobą poszkodowaną. Jeśli nie zauważa się objawów obturacji dróg oddechowych, daną osobę należy ułożyć z uniesionymi kończynami. W dalszym ciągu należy ustabilizować ciśnienie tętnicze i utrzymać drożność dróg oddechowych. Często dochodzi do niedotlenienia tkanek, dlatego ważnym etapem jest tlenoterapia.
Po wstępnym ustabilizowaniu poszkodowanego wprowadza się farmakoterapię. W przypadku wstrząsu anafilaktycznego podaje się adrenalinę, możliwie jak najszybciej. Pomocne przy stabilizowaniu stanu pacjenta są leki przeciwhistaminowe, nie mogą one jednak być stosowane jako leki pierwszego rzutu. Stosuje się również kortykosteroidy, lecz nie wpływają one na zlikwidowanie objawów anafilaksji. Są jednak pomocne, ponieważ zapobiegają pojawieniu się drugiej fazy wstrząsu i przedłużaniu się go.
Świadek wstrząsu anafilaktycznego powinien jak najszybciej zadzwonić po pogotowie i udzielić wstępnej pomocy poszkodowanemu. W przypadku tej dolegliwości każda minuta działa na korzyść poszkodowanego.
Zobacz również: Wstrząs anafilaktoidalny.
Bibliografia
- Lachowska-Kotowska P., Grzywa-Celińska A., Prystupa A., Kotowski M., Celiński R., Anafilaksja – rozpoznawanie i leczenie w praktyce lekarskiej, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2/2013.
- Synowiec J., Nadolny K., Ślęzak D., (i inni), Postępowanie w przypadku wstrząsu anafilaktycznego, Na Ratunek, 3/2018.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki siewnej w płynie
Naturalny, nierafinowany, tłoczony na zimno olej otrzymywany z nasion czarnuszki siewnej pochodzących z ekologicznych upraw. Wykorzystuje się go przy różnego rodzaju problemach skórnych ... Zobacz więcej... |
|
Czarnuszka (Nigella Sativa) w kapsułkach
Czarnuszka siewna to roślina, z której pozyskuje się olej o właściwościach potwierdzonych badaniami. W składzie zawiera m.in. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli takie, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać i musimy dostarczać Zobacz więcej... |
