Wstrząs anafilaktoidalny jest pojęciem ściśle związanym ze wstrząsem anafilaktycznym. To niebezpieczne zjawisko zagrażające życiu w odpowiedzi na czynnik drażniący.
Wstrząs anafilaktyczny, a anafilaktoidalny
Wstrząs anafilaktyczny zgodnie z definicją jest zespołem objawów chorobowych spowodowanych reakcją nadwrażliwości organizmu na różnego rodzaju substancje i czynniki. W przebiegu tej reakcji dochodzi do uwolnienia różnych mediatorów, w tym histaminy czy czynnika aktywującego płytki. Przyczyną anafilaksji mogą być czynniki alergiczne (pokarm, leki, jad owadów) lub niealergiczne.
Z kolei wstrząs anafilaktoidalny to reakcja spowodowana uwalnianiem się histaminy z mastocytów (komórki tuczne) pod wpływem czynników chemicznych, fizycznych lub osmotycznych. W odróżnieniu od anafilaksji, tę reakcję może wywołać już pierwsza ekspozycja na dany czynnik, bez objawów wcześniejszego uczulenia.
Podsumowując, reakcje organizmu na określony czynnik dzieli się w zależności od mechanizmu na:
- alergiczne – związane z reakcjami immunologicznymi, przy czym objawy pojawiają się po wtórnym kontakcie z alergenem. Wyróżnia się tu reakcje IgE zależne oraz IgE niezależne. Są to tak zwane reakcje anafilaktyczne;
- niealergiczne – związane z mechanizmami nieimmunologicznymi, objawy pojawiają się podczas pierwszego kontaktu z czynnikiem wywołującym. Są to tak zwane reakcje anafilaktoidalne.
Czym jest więc reakcja anafilaktoidalna?
To niealergiczna reakcja organizmu, czyli niezależna od przeciwciał IgE. Zwie się ją również odczynem pseudoalergicznym. Dochodzi do niej w wyniku aktywacji mastocytów, dopełniacza oraz bazofilów. Częstą przyczyną jego wystąpienia jest wstrząs wywołany radiologicznymi środkami kontrastowymi, niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi i miejscowymi anestetykami.
Objawy
Objawia się identycznie jak wstrząs anafilaktyczny, przy czym pierwsze objawy mają miejsce po kilku do kilkunastu minut. Zarówno w przypadku wstrząsu anafilaktycznego, jak i anafilaktoidalnego objawy są następstwem uwalniania pod wpływem podanego leku aktywnych mediatorów z wyżej wymienionych komórek. Ponadto w przypadku reakcji anafilaktoidalnej także ze śródbłonka naczyń.
W większości przypadków pierwsze objawy dotyczą powłok skórnych i błon śluzowych. Obejmują uogólniony rumień, obrzęk, pokrzywkę czy świąd skóry. Warto wiedzieć, że w niektórych przypadkach reakcja może przebiegać z ominięciem tych objawów.
Najczęściej objawy późniejsze są następujące:
- zaburzenia drożności dróg oddechowych – obrzęk gardła, chrypka, świst krtaniowy;
- narastająca duszność;
- zapadnięte żyły podskórne;
- bezwiedne oddanie moczu czy stolca;
- hipoksja z następczym zaburzeniem świadomości;
- bladość i wilgotność powłok skórnych;
- tachykardia;
- zmiany niedokrwienne w EKG;
- nagłe zatrzymanie krążenia.
To stan zagrażający życiu, ponieważ w jego efekcie może dojść do depresji mięśnia sercowego. Stan ten objawia się wykrwawianiem do własnego łożyska naczyniowego i ucieczką osocza do przestrzeni pozakomórkowej. Dodatkowo nagłe zatrzymanie krążenia (o ile nie zostanie wdrożona szybka akcja ratunkowa) przyczynia się do rychłej śmierci.
Objawy wstrząsu anafilaktoidalnego wahają się od łagodnych do ciężkich, w zależności od wielu czynników.
Leczenie
Bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie wstrząsu i podjęcie natychmiastowego leczenia, ponieważ niewydolność krążeniowo-oddechowa czy zapaść naczyniowa mogą pojawić się już po kilku minutach. W leczeniu najskuteczniejsza wydaje się być adrenalina, którą podaje się dożylnie, podskórnie lub domięśniowo. W razie potrzeby wstrzyknięcie należy powtórzyć po 3-5 minutach i kontynuować w ciągu najbliższej pół godziny, przy czym łączna dawka adrenaliny nie może przekroczyć 5 ml. Najczęściej podaje się ją domięśniowo, ponieważ wykazuje wówczas najszybszy czas działania. Efekty jej podania widać bowiem już po około 8 minutach.
Po ustabilizowaniu stanu chorego stosuje się leki przeciwhistaminowe, a w następnej kolejności leki kortykosteroidowe. Te ostatnie wprawdzie nie zmniejszają objawów wstrząsu, jednak znacznie skracają czas jego trwania i zapobiegają pojawieniu się drugiej fazy. Niekiedy konieczna jest tlenoterapia lub wentylacja mechaniczna.
Zobacz również: Wstrząs hipowolemiczny, wstrząs septyczny, wstrząs kardiogenny.
Bibliografia
- Lachowska-Kotowska P., Grzywa-Celińska A., Prystupa A., Kotowski M., Celiński R., Anafilaksja – rozpoznawanie i leczenie w praktyce lekarskiej, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2/2013.
- Marian K., Wstrząs anafilaktyczny – przyczyny, objawy, leczenie i postępowanie ratownika medycznego z pacjentem we wstrząsie, Kraków 2017.
- Liebhart J., Wstrząs polekowy, Przegląd alergologiczny.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki siewnej w płynie
Naturalny, nierafinowany, tłoczony na zimno olej otrzymywany z nasion czarnuszki siewnej pochodzących z ekologicznych upraw. Wykorzystuje się go przy różnego rodzaju problemach skórnych ... Zobacz więcej... |
|
Czarnuszka (Nigella Sativa) w kapsułkach
Czarnuszka siewna to roślina, z której pozyskuje się olej o właściwościach potwierdzonych badaniami. W składzie zawiera m.in. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli takie, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać i musimy dostarczać Zobacz więcej... |
