Stłuszczenie wątroby jest jedną z najczęściej rozpoznawanych patologii tego narządu, a jej występowanie stale rośnie zarówno w Polsce, jak i na świecie. Choć około 40% przypadków chorób wątroby pozostaje związanych ze spożywaniem alkoholu, coraz częściej obserwuje się charakterystyczny obraz stłuszczenia także u osób, które nie piją alkoholu. Zjawisko to wiąże się m.in. z niekorzystnym stylem życia, zaburzeniami metabolicznymi i przewlekłym stresem oksydacyjnym. W codziennej praktyce klinicznej diagnostyką i leczeniem chorób wątroby zajmuje się hepatolog. Wczesne rozpoznanie zaburzeń funkcji wątroby oraz szybka modyfikacja stylu życia mogą znacząco spowolnić lub odwrócić proces stłuszczenia. Ważną rolę odgrywają również działania profilaktyczne i wspierające pracę organizmu. Obejmują one prawidłową dietę, odpowiednią aktywność fizyczną oraz dbałość o dostarczanie minerałów i antyoksydantów.
Stłuszczenie wątroby – przyczyny
Stłuszczenie wątroby to zjawisko, w przebiegu którego w komórkach wątroby odkłada się nadmiar tłuszczu. Nie jest to zjawisko fizjologiczne, ponieważ wraz z upływem czasu może prowadzić to do zapalenia, zwłóknienia, a nawet marskości wątroby. W medycynie wyróżnia się dwa główne typy omawianej patologii:
- alkoholowe stłuszczenie wątroby – jak wskazuje nazwa, spowodowane nadmiernym spożyciem alkoholu;
- niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby – związana głównie z otyłością, insulinoopornością, cukrzycą typu 2, niektórymi lekami i stylem życia.
Stłuszczenie wątroby występuje często w takich przypadkach, jak:
- długotrwałe niedożywienie białkowe;
- choroba kwashiorkor związana z niedoborem b-lipoprotein i upośledzonym transportem trójglicerydów z wątroby do krwi;
- długotrwałe żywienie pozajelitowe;
- zespolenie jelitowe (czczo-kręte) w leczeniu otyłości;
- choroba Wilsona;
- lipodystrofia;
- gwałtowna redukcja masy ciała;
- toksyczne działanie leków (na przykład takich jak metotreksat, kortykosteroidy, tamoksyfen, diltiazem, amiodaron, nifedypina).
W przypadku niealkoholowego stłuszczenia wątroby najczęstszą przyczyną jest insulinooporność, cukrzyca typu 2 oraz otyłość, czyli nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie. Do rozwoju tych zaburzeń w dużej mierze przyczynia się współczesny styl życia, zwłaszcza dieta bogata w wysokoprzetworzoną żywność połączona z niedostateczną aktywnością fizyczną.
Stłuszczenie wątroby – objawy
W przebiegu stłuszczenia wątroby najczęściej obserwuje się jej powiększenie (hepatomegalię). Narząd staje się większy niż fizjologicznie, o gładkiej powierzchni i ostrym brzegu, co można uwidocznić w badaniach obrazowych. W pierwszym etapie choroby (tzw. stłuszczeniu prostym) w obrazie mikroskopowym dominuje drobnokropelkowe nacieczenie cytoplazmy. W przypadkach znacznego przeładowania hepatocytów dochodzi do zlewania kropelek tłuszczu i tworzenia torbielek tłuszczowych z odczynem zapalnym. Na tym etapie proces chorobowy jest w pełni odwracalny, dlatego tak istotne jest wczesne rozpoznanie patologii.
Jeśli czynnik toksyczny działa nadal, dochodzi do nasilenia zmian zapalnych, wtórnego rozrostu tkanki łącznej i postępującego włóknienia. Ostatecznie może dojść do całkowitej przebudowy miąższu wątroby, prowadzącej do stłuszczeniowej marskości wątroby.
Obraz kliniczny stłuszczenia wątroby jest zazwyczaj niespecyficzny, dlatego sam wywiad nie wystarcza do postawienia rozpoznania hepatologicznego. Z tego względu, konieczne są szczegółowe badania. Wśród najczęstszych objawów wymienia się uczucie dyskomfortu lub ucisku w prawym podżebrzu, przewlekłe zmęczenie i osłabienie organizmu. W badaniu przedmiotowym u około 50% pacjentów można stwierdzić powiększenie wątroby. W badaniach laboratoryjnych natomiast często obserwuje się 2-3-krotne podwyższenie aktywności transaminazy alaninowej i asparginowej (ALT i AST), a u 20-50% pacjentów również zwiększone stężenie ferrytyny.
Stłuszczenie wątroby – diagnostyka
Złotym standardem w diagnostyce chorób wątroby pozostaje badanie ultrasonograficzne (USG), ponieważ jest niedrogie, ogólnodostępne, nieinwazyjne i jednocześnie charakteryzuje się wysoką dokładnością. W przebiegu stłuszczenia wątroby w USG widoczny jest charakterystyczny obraz jasnej wątroby o wzmożonej echogeniczności. Czułość i swoistość tego badania mogą sięgać nawet 90%. W tomografii komputerowej natomiast obserwuje się obniżoną gęstość miąższu. Należy jednak podkreślić, że żadna z metod obrazowania, włącznie z rezonansem magnetycznym, nie umożliwia jednoznacznego różnicowania poszczególnych postaci niealkoholowej choroby stłuszczeniowej.
Ostateczne potwierdzenie rozpoznania stanowi biopsja wątroby. W pobranym materiale histopatologicznym stwierdza się co najmniej 5% hepatocytów przeładowanych tłuszczem, obecność nacieków zapalnych, ciałek Mallory’ego, zwyrodnienie balonowate oraz włóknienie, w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Diagnostykę zawsze należy uzupełnić o badania krwi, a przede wszystkim panel wątrobowy.
Stłuszczenie wątroby – leczenie
Leczenie stłuszczenia wątroby opiera się przede wszystkim na eliminacji czynników uszkadzających, dlatego ma ono charakter przyczynowy. Kluczowe jest wyrównanie gospodarki węglowodanowej, zmniejszenie insulinooporności oraz ograniczenie stresu oksydacyjnego. Jeśli stłuszczenie rozwija się w przebiegu cukrzycy, dąży się do stabilizacji glikemii poprzez zdrowy styl życia, dietę o niskim indeksie glikemicznym oraz (w razie potrzeby) farmakoterapię prowadzoną przez diabetologa.
Niezależnie od przyczyny stłuszczenia wątroby pacjentowi zaleca się:
- redukcję masy ciała – obniżenie masy ciała o około 10% prowadzi do stopniowej normalizacji aktywności enzymów wątrobowych i poprawy obrazu USG. Redukcja nie może być jednak gwałtowna, ponieważ głodówki i długotrwałe niedożywienie mogą nasilać stłuszczenie;
- właściwą dietę – konieczne jest ograniczenie produktów o wysokim indeksie glikemicznym, rezygnacja z żywności wysokoprzetworzonej, tłuszczów nasyconych oraz cukrów prostych.
- regularną aktywność fizyczną – minimum 150 minut umiarkowanego wysiłku tygodniowo poprawia wrażliwość na insulinę i zmniejsza ilość tłuszczu w wątrobie, nawet jeśli redukcja masy ciała nie jest duża;
- całkowitą rezygnację z alkoholu – w przypadku alkoholowego stłuszczenia wątroby jest to element absolutnie podstawowy.
Farmakoterapia stosowana jest przede wszystkim w cięższych przypadkach lub przy współistniejących zaburzeniach metabolicznych. W zależności od potrzeb pacjent może otrzymać leki zmniejszające insulinooporność lub obniżające poziom cholesterolu. W terapii wspomagającej wykorzystuje się również rośliny i preparaty o udokumentowanych właściwościach hepatoprotekcyjnych, takie jak ostropest plamisty, kurkuma czy Chlorella, która wspiera detoksykację organizmu i pracę wątroby.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bukol-Krawczyk K., Niealkoholowe stłuszczenie wątroby – leczyć czy nie leczyć?, Forum Leczenia Otyłości, 1/2010.
- Szczeklik A., Choroby wątroby, Wydawnictwo Medycyna Rodzinna, Kraków 2006.
