Trójglicerydy to organiczne związki chemiczne należące do lipidów. Stanowią stały element organizmu człowieka, jednak ich nadmiar może być szkodliwy. Należą do tłuszczów właściwych, dlatego chcąc zapoznać się z ich specyfiką należy rozpocząć od przyswojenia pojęcia tłuszczów właściwych.
Czym są tłuszcze właściwe?
Tłuszcze właściwe są estrami glicerolu (trójwartościowego alkoholu) i kwasów tłuszczowych (jednokarboksylowych, nierozgałęzionych). Glicerol może tworzyć estry z jedną, dwiema i trzema cząsteczkami kwasu tłuszczowego, dając:
- monogliceryd;
- digliceryd;
- trigliceryd (triacyloglicerol, trójgliceryd).
Glicerol łączy się z kwasami tłuszczowymi wiązaniem estrowym. Triglicerydy zawierają dwa, trzy różne kwasy, a tłuszcze stanowią mieszaninę różnych triglicerydów. Przykładowo, w tłuszczu podskórnym znajdują się głównie glicerydy proste, natomiast w tłuszczu narządowym, oprócz nich są jeszcze fosfolipidy, cholesterol i glikolipidy.
Biosynteza trójglicerydów
Trójglicerydy znajdujące się w organizmie pochodzą z pożywienia oraz syntezy endogennej. Synteza ta zachodzi głównie w wątrobie, tkance tłuszczowej podskórnej, błonie śluzowej jelita cienkiego i gruczole sutkowym. Związkami wyjściowymi są: alfa-glicerofosforan (który powstaje z glukozy w procesie glikolizy) oraz kwasy tłuszczowe zaktywowane koenzymem A (acetylo-CoA). Glicerofosforan przyjmuje dwie reszty kwasowe, tworząc kwas fosfatydowy. Ten etap syntezy katalizuje acelotransferaza glicerofosforanowa. Następnie kwas fosfatydowy odrzuca resztę fosforanową pod wpływem enzymu fosfatazy i staje się diglicerydem. Ten z kolei przyjmuje trzecią resztę kwasową, przechodząc w trójgliceryd.
Do syntezy trójglicerydów niezbędna jest energia pod postacią ATP. Należy pamiętać, że insulina hamuje lipolizę, natomiast zwiększa lipogenezę, czyli syntezę trójglicerydów.
Magazynowanie
Trójglicerydy są magazynowane przede wszystkim przez komórki tkanki tłuszczowej. To one uwalniają kwasy tłuszczowe od krwi. Z kolei jeśli synteza zachodzi w wątrobie lub błonie śluzowej jelita cienkiego to trójglicerydy przenoszone są do tkanki tłuszczowej przez lipoproteiny.
Liczba adipocytów (komórek tkanki tłuszczowej) może się zwiększać w okresie wzrostu młodego organizmu z powodu przekarmiania. Liczba namnożonych komórek tłuszczowych pozostaje przez całe życie taka sama, mogą one tylko zmniejszać swoją objętość. Właśnie z tego względu nie należy doprowadzać do rozwoju otyłości u dzieci.
Funkcje trójglicerydów
Trójglicerydy stanowią materiał zapasowy organizmu gromadzony w tkance podskórnej. Z kolei wolne kwasy tłuszczowe zaopatrują organizm w energię. Są one głównym substratem do utleniania, czyli spalania w komórce.
Lipoliza to degradacja trójglicerydów do kwasów tłuszczowych i glicerolu. Uwolnione kwasy tłuszczowe z tkanki podskórnej przechodzą do krwi, w której są transportowane na albuminach. Z krwi są następnie przenoszone do różnych tkanek, gdzie zostają utlenione do dwutlenku węgla i wody, dając energię.
Należy pamiętać, że degradację trójglicerydów mogą nasilać niektóre procesy, np.: silny stres, głodzenie, ciężka praca fizyczna.
Zawartość trójglicerydów we krwi
W osoczu znajduje się sporo lipidów, których całkowita suma wynosi 5-8 g na 1 litr osocza. Warto przedstawić całościowy skład lipidów osocza:
- cholesterol – 3,9 mmol/L;
- fosfolipidy – 3 g/L;
- trójglicerydy – 1,5 g/L.
Dodatkowo znajdują się tu witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, hormony steroidowe oraz wolne kwasy tłuszczowe.
Zbyt duża ilość trójglicerydów we krwi stanowi czynnik ryzyka rozwoju licznych chorób układu sercowo-naczyniowego. Można także dodać, że zbyt wysoki poziom tych związków wynika między innymi z otyłości, cukrzycy typu 2, nadmiernego spożywania alkoholu i węglowodanów, małej aktywności fizycznej. Źródła podają, że u osób niezagrożonych żadnym z wymienionych czynników poziom trójglicerydów w surowicy krwi nie przekracza 100 mg/dl. Jednak gdy pojawi się któryś z tych czynników, poziom ten na ogół wzrasta do 150-199 mg/dl.
Bibliografia
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Szczęch R., Narkiewicz K., Zaburzenia lipidowe, Choroby Serca i Naczyń, 4/2008.
- Ciborowska H., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
Polecane produkty:
|
Omega 3
Olej Omega 3 to czysty, 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Tłoczony jest na zimno co sprawia, że zachowuje wszystkie, cenne składniki. Stanowi m.in. wsparcie dla mózgu ... Zobacz więcej... |
