Błona maziowa (łac. membrana synovialis) stanowi wewnętrzną warstwę torebki stawowej otaczającej stawy w ciele człowieka. Jej najważniejszą rolą jest produkcja mazi stawowej, która umożliwia sprawny ruch w stawie w pełnym jego zakresie – jest śliska, lepka i gęsta, stanowi więc swoiste smarowidło dla stawu.
Błona maziowa – anatomia
Błona maziowa składa się z bogato unaczynionej tkanki łącznej wysłanej od strony jamy stawowej komórkami nazywanymi synowiocytami. Tworzą one na jej powierzchni warstwę wyściółkową, która (w zależności od budowy) determinuje określenie danego odcinka błony maziowej jako:
- błona typu siateczkowego – wyróżnia się grubą wyściółką leżącą na bogato unaczynionej tkance łącznej luźnej;
- błona typu tłuszczowego – zawiera jedną warstwę synowiocytów zlokalizowanych na tkance tłuszczowej;
- błona typu włóknistego – wyposażona w stosunkowo cienką warstwę wyściółki przylegającą bezpośrednio do zbitej warstwy włókien kolagenowych.
Powierzchnia błony maziowej posiada liczne fałdy i kosmki, które wnikają w głąb jamy stawowej. Makrofagi i fibroblasty tworzące wyściółkę produkują cytokiny, enzymy i inhibitory enzymów typowych dla wszystkich rodzajów tych komórek. Wiele tych substancji można wykryć w płynie stawowym.
Błona maziowa stawu kolanowego
Jako że staw kolanowy jest największym stawem w ciele człowieka i jednocześnie jednym z najczęściej kontuzjowanych, błona maziowa odgrywa tu szczególną rolę. Na przestrzeni lat poznano i opisano ją bardzo szczegółowo. Przyczepia się do brzegów powierzchni stawowych oraz do górnych i dolnych brzegów łąkotek. Ku tyłowi odchodzi od błony włóknistej torebki stawowej po obu stronach więzadła krzyżowego tylnego i zagina się ku przodowi wokół obu więzadeł, wyłączając je w ten sposób z jamy stawu. Ku przodowi błonę maziową oddziela od więzadła rzepki ciało tłuszczowe podrzepkowe.
Błona maziowa – funkcje
Błona maziowa odpowiada głównie za produkcję i resorpcję płynu stawowego oraz za odżywianie i smarowanie chrząstki stawowej. Stanowi mechaniczną barierę oddzielającą naczynia krwionośne i naczynia limfatyczne od jamy stawowej. W błonie maziowej wyróżnić można tzw. komórki B odpowiedzialne za produkcję i wydzielanie do macierzy międzykomórkowej i do płynu stawowego kwasu hialuronowego, wielkocząsteczkowego polisacharydu, będącego głównym składnikiem płynu stawowego odpowiadającego za jego lepkość. Kwas hialuronowy dodatkowo:
- hamuje syntezę prostaglandyny E2 i uwalnianie kwasu arachidonowego w fibroblastach;
- odpowiada za supresję migracji i fagocytozy oraz uwalnianie enzymów przez leukocyty;
- łagodzi bóle stawów poprzez maskowanie zakończeń nerwowych;
- odgrywa kluczową rolę w wytwarzaniu jamy stawowej w embriogenezie;
- zapobiega ucieczce płynu stawowego podczas zginania i obciążania, gdy miejsce ma wzrost ciśnienia wewnątrzstawowego.
I choć błona maziowa jest strukturą nieszczelną (posiada pory o średnicy 1 µm między synowiocytami), jest wystarczająca do utrzymania prawidłowej jakości płynu stawowego.
Przerost błony maziowej
W początkowych stadiach artropatii dominującą zmianą jest przerost błony maziowej, co może być przyczyną uporczywych dolegliwości bólowych w obrębie stawu. Najczęściej dolegliwość obserwuje się w przypadku stawu kolanowego. Początkowo pacjenci odczuwają jedynie dyskomfort w przedniej lub przyśrodkowej (wewnętrznej) części kolana po dłuższym siedzeniu, ćwiczeniach lub innej aktywności, która wymusza zginanie kolan. Wraz z upływem czasu dyskomfort przemienia się w ból, czemu może towarzyszyć obrzęk, a także uczucie blokowania stawu kolanowego.
Przyczyną przerostu błony maziowej najczęściej jest rozwijający się proces zwyrodnieniowy, choć równie dobrze może nią być uraz, przeciążenie stawu, błędy techniczne podczas wykonywania ćwiczeń, a nawet stan zapalny toczący się nie tyle w kolanie, co w jego okolicy. Leczenie zachowawcze obejmuje odpoczynek, zimne okłady i NLPZ, w zaawansowanych przypadkach konieczna okazuje się być artroskopia stawu.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Hyc A., Iwan A., Moskalewski S., Budowa i czynność prawidłowej błony maziowej, Reumatologia, 50/2012.
- Drake R., Vogl A., Mitchell A., Anatomia. Podręcznik dla studentów, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2016.
