Stopa płasko-koślawa to jedna z często występujących wad postawy u dzieci, która może mieć charakter wrodzony bądź nabyty. Wymaga pilnej rehabilitacji, a niekiedy też leczenia chirurgicznego, ponieważ w innym razie negatywnie wpłynie na całą biomechanikę stopy i jakość chodu, a także zwiększy ryzyko wtórnych wad postawy.
Stopa płasko-koślawa – jak wygląda?
Pacjent ze stopami płasko-koślawymi wykazuje tendencję do ustawiania stóp w rotacji zewnętrznej. Na jego obuwiu zauważyć można zadeptywanie lub ścieranie podeszwy od strony przyśrodkowej pod piętą. W trakcie stania na palcach pojawia się łuk podłużny stopy lub unosi się on przy biernym zgięciu grzbietowym palucha obciążanej stopy (tzw. test Jacka). Stopy płasko-koślawe mogą nie dawać żadnych objawów, jednak mogą też wywoływać uczucie męczliwości i ból, szczególnie po wysiłku fizycznym lub wieczorem. Zanika wówczas rola amortyzacyjna łuku podłużnego stopy, a na skórze mogą się pojawiać miejsca hiperkeratozy, czyli tzw. modzele.
Należy pamiętać, że nawet jeśli stopa płasko-koślawa przez długi czas nie daje żadnych objawów, nie pozostaje bez wpływu na inne, odległe stawy, zwłaszcza stawy kolanowe i stawy biodrowe, ale także kręgosłup czy nawet stawy skroniowo-żuchwowe. Organizm kompensuje sobie bowiem wadliwe ustawienie w stopach poprzez zmianę osi ustawienia innych stawów, co wpływa negatywnie na postawę. W przyszłości wzrasta ryzyko bólów i sztywności stawów, a zmiany zwyrodnieniowe mogą tworzyć się szybciej.
Stopa płasko-koślawa – przyczyny
U dzieci zaczynających chodzić łuk podłużny stopy pozornie jest niemal całkiem płaski, a czasem nawet odwrócony. Wypełnia go bowiem tkanka tłuszczowa i tkanka łączna. W dalszym rozwoju, w okolicach 4-6 lat, pojawia się stopa płasko-koślawa, w której dominującym elementem jest koślawość stępu. Wymusza ona obniżenie kostnego łuku podłużnego stopy, który może wyglądać jakby był odwrócony. W większości przypadków wraz z nauką chodzenia, biegania i bardziej złożonych aktywności, stopa ustawia się w prawidłowym położeniu, a więc wada ta przemija samoistnie. Jeśli tak się nie dzieje, należy skonsultować się z fizjoterapeutą dziecięcym lub specjalizującym się w wadach postawy. Możliwe czynniki ryzyka utrwalonej stopy płasko-koślawej:
- obniżone napięcie mięśniowe;
- słaba siła izolowanych mięśni, zwłaszcza w obrębie stóp i podudzi;
- wady anatomiczne w obrębie miednicy, stawów biodrowych czy stawów, a także wady postawy w obrębie tych części ciała;
- niski poziom aktywności fizycznej;
- praca stojąca;
- choroby neurologiczne;
- wrodzona wiotkość stawów.
Stopa płasko-koślawa może rozwinąć się również w późniejszym wieku. Nie zawsze jest wadą utrwaloną wskutek braku cofania się zmian wieku dziecięcego. W przypadku osób dorosłych często wiąże się z wadami postawy zlokalizowanymi wyżej, urazami stopy bądź chorobami przewlekłymi. Jest też spotykana u osób otyłych.
Stopa płasko-koślawa – leczenie
Stopy fizjologicznie płasko-koślawe bez nadmiernej wiotkości zwykle ustępują samoistnie, nie wymagają więc specjalistycznego leczenia w tym wieku. Rekomenduje się jednak systematyczną aktywność fizyczną. Rodzice powinni zachęcać swoje dzieci do chodzenia na palcach, jazdy na rowerze, pływania i innych form ruchu, co jest ważne dla rozwijającego się organizmu. Bez względu na morfologię stopy zawsze wskazane jest ponadto bieganie boso po nierównym terenie (po trawie, piasku, a nawet gładkich kamyczkach).
Ciekawostką jest, że nie ma doniesień naukowych na temat korzystnego działania wkładek ortopedycznych. Uważa się, że mogą one nie tylko nie przynieść pożądanego rezultatu, lecz nawet wykazywać szkodliwość ze względu na ucisk wywierany na mięśnie, tkanki miękkie i unaczynienie tego rejonu. W środowisku ortopedycznym wciąż trwają dyskusje na temat ewentualnego zastosowania wkładek ortopedycznych wpływających na tyłostopie. Są to wkładki ustawiające w supinacji stęp bez unoszenia sklepienia podłużnego.
Jeśli stopa płasko-koślawa przez długi czas nie reaguje na leczenie zachowawcze, rozważyć można zabieg chirurgiczny. Polega on na zablokowaniu zatoki stępu, aby ograniczyć zsuwanie się wyrostka poprzecznego kości skokowej na kość piętową. Aby tak się stało, do kości piętowej wprowadza się implant (np. LIMA).
Polecane produkty:
|
Drewniany masażer do stóp
Wałek drewniany to masażer do stóp wykonany z wysokiej jakości drewna bukowego. Jest bardzo trwały i bezpieczny podczas stosowania. Wykorzystuje się go głównie przy dolegliwościach takich jak np. ostroga piętowa, w celu poprawy krążenia, ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Zukunft-Huber B., Trójpłaszczyznowa manualna terapia wad stóp u dzieci, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2020.
- Gołębiowska-Sosnowska J., Synder M., Gołębiowski P., Wojciechowska K., Niedzielski J., Częstość występowania wad rozwojowych kończyn dolnych u dzieci w wybranych przedszkolach aglomeracji łódzkiej, Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja, 2019; 6(6); Vol. 21, 443-450.
- Okoński M., Wady stóp u dzieci, Forum Pediatrii Praktycznej, 23/2018.
