Leki przeciwhistaminowe to grupa preparatów farmaceutycznych, które blokują działanie histaminy – substancji odpowiedzialnej m.in. za objawy alergii. Najczęściej działają na receptory H₁, zapobiegając świądowi, katarowi, kichaniu, łzawieniu i pokrzywce. Mogą być dostępne zarówno bez recepty, jak i na receptę.
Jak działają leki przeciwhistaminowe?
Histamina odgrywa ważną rolę w fizjologii człowieka. Wpływa na immunoregulację ostrej i przewlekłej odpowiedzi zapalnej poprzez 4 różne typy receptorów, oznaczone jako: H1, H2, H3, H4. Organizm produkuje histaminę z aminokwasu histydyny przy uczestnictwie enzymu dekarboksylazy histydynowej. Znajduje się ona głównie w komórkach tucznych (mastocytach), które aktywują się w odpowiedzi na uszkodzenia tkanek, kontakt z toksynami lub alergenami (najczęściej).
Jej wydzielanie powoduje między innymi rozszerzenie naczyń krwionośnych, zaczerwienienie miejscowe tkanek, zwiększenie ich przepuszczalności (czego przejawem jest między innymi obrzęk, katar), pobudzenie zakończeń nerwowych (co manifestuje się głównie jako świąd). Co ciekawe, histamina działa również jako neuroprzekaźnik w ośrodkowym układzie nerwowym, gdzie odpowiada za poziom czuwania i senności (histamina zwiększa pobudzenie), regulację apetytu, procesy uczenia się i koncentrację. Niestety w niektórych sytuacjach jest jej zbyt wiele.
Leki przeciwhistaminowe (tzw. leki antyhistaminowe) działają poprzez blokowanie receptorów H₁ dla histaminy, czyli substancji produkowanej przez organizm podczas reakcji alergicznej. Jako że receptory są zablokowane, nadmiar histaminy nie może wywołać patologicznych reakcji takich jak nasilony świąd, obrzęk, zaczerwienienie czy ból. Zmniejsza również intensywność pokrzywki skórnej, łzawienia oczu, obrzęku błon śluzowych, a więc pośrednio i duszności.
Leki przeciwhistaminowe – rodzaje
Wyróżnia się 2 generacje leków przeciwhistaminowych:
- I generacja (starsze) – zaliczają się do nich leki takie jak difenhydramina, klemastyna. Działanie wyróżnia się wysoką skutecznością, ale mają tendencję do przechodzenia do mózgu, w rezultacie czego powodują nadmierną senność, spowolnienie ruchowe i poznawcze, suchość w ustach. Dlatego są współcześnie rzadziej stosowane w codziennym leczeniu alergii;
- II generacja (nowsze) – na przykład loratadyna, cetyryzyna, lewocetyryzyna, feksofenadyna. Działanie jest skuteczne w łagodzeniu objawów i dłuższe w porównaniu do leków pierwszej generacji. Co istotne, nie powodują senności lub powodują ją dużo rzadziej. Dlatego to właśnie one są wykorzystywane obecnie do zwalczania objawów alergii.
W medycynie wyróżnia się również leki przeciwhistaminowe III generacji. Termin ten nie jest oficjalny w farmakologii, ale w praktyce odnosi się do ulepszonych leków II generacji – zazwyczaj aktywnych metabolitów o lepszym profilu bezpieczeństwa. Przykładami takich leków są między innymi: lewocetyryzyna (aktywny izomer cetyryzyny), desloratadyna (aktywny metabolit loratadyny), feksofenadyna (aktywny metabolit terfenadyny).
Leki przeciwhistaminowe – wskazania
Podstawowe wskazania do stosowania leków przeciwhistaminowych to:
- alergiczny nieżyt nosa;
- ostra lub przewlekła pokrzywka;
- alergiczne choroby skóry, zwłaszcza te przebiegające ze świądem, atopowe zapalenie skóry lub kontaktowe zapalenie skóry;
- reakcje alergiczne na pokarmy, leki, pyłki, jad owadów;
- choroba lokomocyjna (w niektórych przypadkach i głównie w odniesieniu do leków pierwszej generacji);
- nudności i wymioty w przebiegu niektórych chorób przewlekłych.
Leki przeciwhistaminowe – przeciwwskazania
Klasycznymi przeciwwskazaniami do stosowania leków przeciwhistminowych są natomiast:
- nadwrażliwość lub alergia na dany lek;
- ciężkie, zaawansowane, nieleczone choroby wątroby i / lub nerek;
- ciąża i okres karmienia piersią (chyba że lekarz zadecyduje inaczej);
- jaskra z zamkniętym kątem przesączania;
- choroby serca – niektóre leki mogą nasilać ryzyko arytmii (np. lek rupatadyna);
- alkoholizm;
- zaawansowane zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego, padaczka niekontrolowana.
Decyzję o przepisaniu pacjentowi leków przeciwhistaminowych podejmuje zawsze lekarz po zapoznaniu się z danym przypadkiem.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki siewnej w płynie
Naturalny, nierafinowany, tłoczony na zimno olej otrzymywany z nasion czarnuszki siewnej pochodzących z ekologicznych upraw. Wykorzystuje się go przy różnego rodzaju problemach skórnych, alergiach, ... Zobacz więcej... |
|
Czarnuszka (Nigella Sativa) w kapsułkach
Czarnuszka siewna to roślina, z której pozyskuje się olej o właściwościach potwierdzonych badaniami. W składzie zawiera m.in. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli takie, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać i musimy dostarczać Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Kuna P., Jurkiewicz D., Czarnecka-Operacz M., Pawliczak R., Woroń J., Moniuszko M., Emeryk A., Miejsce i kryteria wyboru leków przeciwhistaminowych w leczeniu alergii. Stanowisko ekspertów, Adv Dermatol Allergol 2016; XXXIII (6): 397–410.
- Jawień J., Wołkow P., Olszanecki R., Farmakologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
