Kontaktowe zapalenie skóry jest grupą zapalnych chorób skóry, w których miejscowa reakcja zapalna rozwija się w następstwie bezpośredniego kontaktu z czynnikami środowiskowymi. Występuje jako alergiczny wyprysk kontaktowy, w reakcji na proste związki chemiczne zwane haptenami lub jako niealergiczny wyprysk kontaktowy w reakcji skóry na kontakt z substancjami drażniącymi lub toksycznymi.
Występowanie
Schorzenie występuje głównie u osób dorosłych, przy czym zdecydowanie częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn. Nie jest to jednak regułą, ponieważ może pojawić się nawet w okresie noworodkowym czy niemowlęcym.
Częstość występowanie kontaktowego zapalenia skóry zwiększa się w miarę dojrzewania.
U dzieci niekiedy bywa błędnie rozpoznany jako atopowe zapalenie skóry.
Obraz kliniczny
Bez względu na mechanizm powstawania zmian, wyprysk kontaktowy może mieć przebieg ostry, podostry lub przewlekły.
W postaci ostrej zmiany rozwijają się w obrębie skóry eksponowanej na działanie haptenu lub substancji drażniących i wykazują ewolucyjność wykwitów. Początkowo jest to bowiem rumień, który następnie przechodzi w grudki obrzękowe, pęcherzyki i nadżerki, aż do strupów i pozapalnego złuszczania. W obrazie klinicznym dominują rumień, obrzęk i objawy sączenia. Pacjent odczuwa ból, pieczenie oraz świąd skóry.
W postaci podostrej stan zapalny jest znacznie mniej nasilony i zwykle nie obserwuje się sączenia, a jedynie obecność grudek wysiękowych i mniej liczne pęcherzyki. Zmiany skórne cofają się stopniowo po wyeliminowaniu kontaktu z czynnikiem alergizującym lub drażniącym. Natomiast powtarzalna ekspozycja może prowadzić do nawrotów i rozwoju objawów klinicznych wyprysku przewlekłego.
W przypadku wyprysku przewlekłego nasilenie zmian jest zdecydowanie mniejsze, natomiast dominuje liszajowacenie, czyli pogrubienie skóry, wzmożone poletkowanie skóry oraz upośledzenie jej sprężystości. Dodatkowo charakterystyczne są przebarwienia lub odbarwienia.
Diagnostyka różnicowa
Choroby skóry często dają podobny obraz kliniczny, dlatego do prawidłowego rozpoznania konieczna jest fachowa wiedza medyczna.
Kontaktowe zapalenie skóry koniecznie należy zróżnicować z następującymi jednostkami chorobowymi:
- Grzybica skóry – posiada szybszy przebieg i cechuje się obecnością nasilonego stanu zapalnego (grudek i pęcherzyków) na obwodzie, przy jednoczesnej inwolucji zmian zapalnych w części centralnej;
- Łuszczyca – zmiany skórne są dobrze odgraniczone od skóry otoczenia. Występują wykwity grudkowe pokryte białawosrebrzystą łuską;
- Wyprysk łojotokowy – świąd skóry jest mniejszy, zauważa się korzystny wpływ leczenia przeciwgrzybiczego;
- AZS – muszą wystąpić 3 z 4 dużych objawów wg kryterium rozpoznania zaproponowanego przez Hanifina i Rajkę;
- Wyprysk potnicowy – zmiany lokalizują się w obrębie dłoniowych powierzchni rąk i/lub podeszw stóp. Mają charakter licznych, drobnych pęcherzyków i najczęściej są następstwem infekcji grzybiczej skóry.
Leczenie
Wyróżnia się 4 podstawowe zasady leczenia:
- Identyfikacja substancji alergizujących i drażniących, które wywołują lub nasilają zmiany chorobowe. Następnie eliminacja tych czynników lub maksymalne ograniczenie ekspozycji na nie;
- Leczenie miejscowe oraz ogólne celem opanowania stanu zapalnego i przywrócenia prawidłowej struktury i funkcji bariery naskórkowej;
- Profilaktyka wyprysku obejmująca ochronę skóry przed substancjami drażniącymi lub potencjalnymi alergenami kontaktowymi. W skład tej zasady należy również edukacja pacjenta;
- Zapobieganie powstawaniu dodatkowych kontaktowych alergii przez wybór odpowiednich preparatów do leczenia miejscowego.
Sposób leczenia zależy od typu schorzenia. Podstawowym elementem jest unikanie lub przynajmniej ograniczanie ekspozycji na czynniki przyczynowe, zmniejszenie potliwości skóry, a także właściwa jej pielęgnacja. Dodatkowo konieczna jest odbudowa i poprawa funkcjonowania uszkodzonej w przebiegu stanu zapalnego bariery naskórkowej.
Leczenie jest głównie objawowe i zależy od obrazu klinicznego, rozległości zmian i objawów towarzyszących.
Podsumowanie
Wyprysk kontaktowy należy do najczęstszych chorób skóry. Obejmuje wiele klinicznych postaci o różnej etiologii, które mają jednak podobne cechy zarówno obrazu klinicznego, jak i przebiegu.
Aby terapia była jak najbardziej skuteczna, należy przeprowadzić szczegółowy wywiad i odpowiednie badania celem potwierdzenia diagnozy (np. testy płatkowe, badanie histopatologiczne).
Bibliografia
- Obtułowicz K., Alergologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2016.
Polecane produkty:
|
Czarnuszka (Nigella Sativa) w kapsułkach
Czarnuszka siewna to roślina, z której pozyskuje się olej o właściwościach potwierdzonych badaniami. W składzie zawiera m.in. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli takie, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać i musimy dostarczać Zobacz więcej... |
|
Olej z czarnuszki siewnej w płynie
Naturalny, nierafinowany, tłoczony na zimno olej otrzymywany z nasion czarnuszki siewnej pochodzących z ekologicznych upraw. Wykorzystuje się go przy różnego rodzaju problemach skórnych ... Zobacz więcej... |
