Fizjoterapia w poszczególnych trymestrach ciąży, szczególnie odpowiednio dobrana, może mieć znaczący wpływ na samopoczucie kobiety, a także jakość samego porodu. W tym okresie dochodzi do wielu zmian fizjologicznych. Mogą również pojawiać się różnego rodzaju dolegliwości m.in. ze względu zwiększenie się masy ciała czy zmiany środka ciężkości.
Trymestry ciąży
Okres ciąży można podzielić na 3 etapy zwane trymestrami.
Pierwszy trymestr ciąży
Trwa on do 12 tygodnia ciąży i jest okresem największych zmian w organizmie kobiety. Duże zmiany w gospodarce hormonalnej często powodują zauważalną labilność emocjonalną.
Drugi trymestr ciąży
Trwa on do 24 tygodnia ciąży. Bardzo dobrze rozwija się łożysko, które syntetyzuje hormony steroidowe. Ciąża staje się stabilna, ustępuje zagrożenie poronieniem. Rozluźnieniu ulegają więzadła spojenia łonowego, stawy krzyżowo-biodrowe, chrząstki międzykręgowe oraz mięśnie brzucha.
Trzeci trymestr
Rozpoczyna się od 25 tygodnia ciąży i trwa aż do rozwiązania.
Fizjoterapia w poszczególnych trymestrach
W trakcie trwania ciąży bardzo ważna jest dobrze dobrana aktywność ruchowa, ponieważ:
- zapobiega znacznym zmianom statyki ciała;
- zapobiega niektórym patologiom ciąży;
- przygotowuje organizm do kolejnych tygodni ciąży oraz do porodu;
- zwiększa dotlenienie płodu;
- zmniejsza ryzyko powikłań przy porodzie;
- minimalizuje stres, obawę i panikę dotyczącą porodu.
Rehabilitacja
Dobór metod rehabilitacyjnych zależy od poszczególnego tygodnia ciąży. W pierwszych 4 tygodniach ciąży, gdy istnieje zwiększone ryzyko poronienia, nie stosuje się wymagającej kinezyterapii. W pierwszym trymestrze ciąży unika się aktywności skocznych, wytrzymałościowych i siłowych. Pacjentce zaleca się natomiast utrzymywanie dotychczasowego trybu życia, spacery lub basen.
Kinezyterapia
W kinezyterapii czas trwania ciąży dzieli się na okres wczesny (od 17 do 28 tygodnia) oraz późny (od 29 tygodnia do porodu).
Okres wczesny
W okresie wczesnym (obejmującym głównie trymestr II) zwraca się uwagę na korygowanie postawy (zapobieganie pogłębianiu lordozy lędźwiowej, wzmacnianie rozciągających się mięśni brzucha), naukę oddychania torem brzusznym oraz relaksację. Wzmacnia się także mięśnie grzbietu w celu uniknięcia bólów krzyża.
Zobacz również: Ćwiczenia oddechowe w rehabilitacji.
Okres późny
Okres późny (trymestr III) bazuje na zapobieganiu pojawieniu się obrzęków, kurczów łydek i zastojów żylnych oraz rozciąganiu tkanek miękkich, które ograniczają ruchomość stawów miednicy i dolnych partii kręgosłupa. Zapewnianie optymalnego tonusu mięśni brzucha odbywa się za pomocą ćwiczeń tych mięśni.
Zobacz również: Kompleksowa terapia obrzęków.
Kobieta w ciąży powinna wykonywać aktywność fizyczną 2-3 razy w tygodniu, nie dłużej niż 40 minut. Inne zasady przeprowadzania ćwiczeń obejmują:
- wykonywanie ruchów w pełnym zakresie ruchomości w stawach;
- wykonywanie ćwiczeń we wszystkich pozycjach, wykluczając jedynie leżenie przodem;
- umiarkowane tempo treningu;
- przechodzenie podczas ćwiczeń od pozycji wysokich do niskich i odwrotnie;
- okres relaksacji po wykonywanej aktywności.
Poleca się, aby kobiety w ciąży prowadzące dotychczas siedzący tryb życia, rozpoczynały każdą aktywność fizyczną 15-minutową rozgrzewką.
Zalecane aktywności fizyczne
Istnieje kilka rodzajów aktywności, szczególnie polecanych kobietom w ciąży. Należą do nich:
- pilates – poprawia przepływy maciczno-łożyskowe, co wpływa korzystnie na stan płodu, a także zwiększa siłę mięśniową kobiety oraz wspomaga relaksację;
- joga – uczy skupienia na środku ciężkości ciała, pozwala rozluźnić się oraz uspokoić;
- pływanie (styl klasyczny i grzbietowy) oraz ćwiczenia w wodzie (np. aqua aerobik).
Przeciwwskazane aktywności fizyczne
Kobietom w ciąży odradza się natomiast:
- przebywania na dużych wysokościach – istnieje ryzyko choroby wysokościowej, obrzęku płuc, a nawet mózgu. Odradza się wszelkie sporty wysokogórskie, w tym narciarstwo;
- jazdy na łyżwach, rolkach i hulajnodze – ponieważ istnieje zwiększone ryzyko upadku;
- jazdy konnej;
- nurkowania – ze względu na dużą zmianę ciśnienia;
- gimnastyki atletycznej.
Inne metody fizjoterapeutyczne
Fizjoterapia w poszczególnych trymestrach ciąży to nie tylko aktywność fizyczna. Dodatkową metodą ułatwiającą przejście przez ten okres jest masaż. W szkołach rodzenia przyszli ojcowe odbywają kursy masażu ciała kobiety (przede wszystkim odcinka lędźwiowego kręgosłupa). Bardzo pomocny i przynoszący ulgę jest także masaż laktacyjny.
Drugą metodą wspomagającą może być kinesiotaping. Wykorzystywane taśmy do oklejania wspomagają likwidowanie częstych podczas ciąży obrzęków, zmniejszają dolegliwości bólowe oraz minimalizują kurcze łydek. Niekiedy wykorzystywane są podczas rozstępu mięśni brzucha. Na poniższym filmie pokazujemy jeden z przykładów jak wygląda oklejanie taśmami do kinesiotapingu w ciąży u jednej z naszych pacjentek z Centrum Fizjoterapeuty:
Zobacz również: Kinesiotaping w ciąży.
W przypadku obrzęków, dobrym rozwiązaniem jest stosowanie pozycji ułożeniowych powodujących swobodny odpływ limfy.
Polecane produkty:
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Gałązka I. , Koltarz B., Płóciennik A., Czajkowska M., Stawicka K., Jenczura A., Mazurek M., Naworska B., Aktywność fizyczna kobiet w ciąży – czynniki wpływające na podejmowanie lub ograniczenie wysiłku fizycznego, Zdrowie dobrostan 2/2013.
- Kozłowska J., Rehabilitacja w ginekologii i położnictwie, AWF Kraków, Kraków 2006.
