Choroba Krabbego (inaczej: leukodystrofia globoidalna) zaliczana jest do spichrzeniowych chorób lizosomalnych. To wrodzona choroba metaboliczna, po raz pierwszy opisana w 1916 roku przez duńskiego neurologa Knuda Krabbego (od którego nazwiska pochodzi jej nazwa). Ma charakter postępujący i nieuleczalny, w związku z czym pozostaje wdrażanie leczenia objawowego.
Choroba Krabbego – przyczyny
Za bezpośrednią przyczynę choroby Krabbego uznaje się mutacje w genie GALC (locus 14q31), odpowiadającym za kodowanie enzymu lizosomalnego (galaktocerebrozydazę). Ta zaś katalizuje reakcję hydrolizy galaktozy z galaktocerebrozydu galaktozylosfingozyny (psychozyna). Gromadzenie się cytotoksycznej psychozyny przyczynia się do niszczenia oligodendrocytów oraz demielinizacji ośrodkowego układu nerwowego i obwodowego układu nerwowego. Nieco rzadziej, głównie przy postaci niemowlęcej, przyczyną jest mutacja w genie prosapozyny (PSAP)
(locus 10q21-q22), odpowiadającym za kodowanie sfingolipidowego białka aktywatorowego, sapozynę A. Nie wiadomo jednak co dokładnie powoduje te mutacje. Czynniki ryzyka również nie są znane.
W przeciwieństwie do innych chorób spichrzeniowych, w przypadku choroby Krabbego nie dochodzi do odkładania się lipidów we wszystkich komórkach tkanki nerwowej. Zauważa się je wyłącznie w wyspecjalizowanych komórkach pochodzących z mikrogleju i/lub makrofagów opisanych jako komórki globoidalne.
Choroba Krabbego – objawy
Pierwsze objawy można zaobserwować już w pierwszych miesiącach życia dzieci (między 2. a 6. miesiącem). Jednak ze względu na niecharakterystyczny przebieg zwykle są one uznawane za typowe dolegliwości wieku niemowlęcego:
- niepokój;
- płacz;
- problemy z karmieniem piersią.
Przypisuje się je kolce lub chorobie refluksowej. Dopiero po pewnym czasie, gdy dołączają objawy neurologiczne typowe dla chorób lizosomalnych, rodzice i lekarze wdrażają bardziej dokładną diagnostykę. Przebieg choroby Krabbego można podzielić na 3 etapy:
- I – drażliwość, sztywność mięśniowa i sztywność stawowa, słaba kontrola trzymania głowy, trudności z karmieniem, okresowe zaciskanie kciuka, opóźnienie rozwoju;
- II – napady wzmożonego napięcia mięśniowego, drgawki miokloniczne, regres w rozwoju, zaciskanie dłoni i ubytki widzenia;
- III – obniżenie napięcia mięśniowego (hipotonia), ślepota i głuchota.
Po III etapie pacjenci przechodzą w stan wegetacji. Zazwyczaj większość dzieci umiera jeszcze przed ukończeniem 2.-3. roku życia, a przyczyną tego jest najczęściej infekcja układu oddechowego. Powyżej opisano postać niemowlęcą choroby Krabbego. W medycynie wyróżnia się dodatkowo postać młodzieńczą (objawy pojawiają się do 8. roku życia) lub dorosłych (objawy pojawiają się powyżej 8. roku życia). W postaci dorosłych typowy jest brak cofania się funkcji poznawczych.
Choroba Krabbego – diagnostyka
Najważniejszym elementem diagnostyki choroby Krabbego są badania enzymatyczne leukocytów i fibroblastów w stosownej hodowli, na podstawie których ocenia się niedobór enzymu charakterystycznego dla tej choroby. Histologicznie w istocie białej układu nerwowego obecne są typowe „komórki globoidowe”, co również ma znaczenie w diagnostyce. Uzupełniająco należy wykonać badanie mózgowia rezonansem magnetycznym i EMG.
Choroba Krabbego – leczenie
Nie ma żadnych skutecznych sposobów na całkowite wyleczenie choroby Krabbego. U pacjentów stosuje się przeszczep komórek macierzystych, co współcześnie daje najlepsze rezultaty. Metoda ta jest jednak bardzo droga, nierefundowana przez NFZ, dlatego nie każdy może sobie na nią pozwolić. Alternatywnie stosuje się terapie genowe, enzymatyczne terapie zastępcze bądź terapię białkami chaperonowymi. Rokowania zależą od wielu czynników, jednak większość pacjentów z chorobą Krabbego nie dożywa dorosłości. Aby jak najdłużej zachować sprawność i opóźniać postępy degeneracyjne w organizmie należy uczęszczać z pacjentem na rehabilitację ruchową. Trwa ona przez całe życie chorego.
Bibliografia
- Jastrzębski K., Czartoryska B., Klimek A., Leukodystrofia globoidalna dorosłych. Pierwszy przypadek w Polsce, Neurologia i Neurochirurgia Polska, 3/2013.
- Jastrzębski K., Klimek A., Leukodystrofia globoidalna Krabbego – choroba o wielu twarzach?, Aktualności Neurologiczne, 8/2008.
