Zwyrodnienie kręgosłupa

Zwyrodnienie kręgosłupa (choroba zwyrodnieniowa krążków międzykręgowych) stanowi jedną z najczęstszych przyczyn bólu w odcinku szyjnym i lędźwiowym kręgosłupa. Obejmuje stopniową utratę naturalnej struktury i funkcji kręgosłupa, która ma miejsce wraz z upływającym czasem. Są one zazwyczaj spowodowane starzeniem się, ale może być również wynikiem nowotworów, infekcji czy też zapalenia stawów.

Zwyrodnienie kręgosłupa – objawy

Nacisk na rdzeń kręgowy i korzenie nerwowe spowodowane przez zwyrodnienie mogą pogłębiać:

• ślizg krążków międzykręgowych lub przepuklinę, dyskopatię;
• zwężenie kanału kręgowego lub kręgozmyk;
• podział chrząstki w stawach kręgosłupa.

Wiele osób może mieć zwyrodnienie kręgosłupa i nie ma przy tym żadnych objawów. Inni natomiast mogą odczuwać ból, który jest tak intensywny, że nie są w stanie wykonywać codziennych czynności.

Do charakterystycznych objawów zalicza się:

• deformację kręgosłupa;
• ograniczony ruch;
• ból w plecach, mogący promieniować do pośladka, uda czy nawet stopy (rwa kulszowa). Ból ten może być ostry lub przewlekły. Ponadto wzmaga się podczas ruchu lub w stanie spoczynku.
• mrowienie i/lub zaburzenia czucia w kończynach dolnych (także w stopach), zazwyczaj w jednej.

Większość pacjentów wskazuje, że ból jest gorszy w momencie gdy siedzą. Jest to spowodowane tym, że krążki międzykręgowe mają w tej pozycji większą masę do udźwignięcia, czyli muszą znosić większe obciążenia gdy siedzimy.

Zwyrodnienie kręgosłupa – przyczyny

Jako, że ciało człowieka starzeje się, krążki międzykręgowe również z czasem tracą swoje uwodnienie i elastyczność prowadząc do zwyrodnień. Zwyrodnienie może zacząć się ujawniać i rozwijać już od 25 roku życia. Jednak najczęściej doskwiera osobom powyżej 60 roku życia (około 60%).

Zmiany występujące ze względu na starzenie:

• utrata płynu – krążki zdrowe, u młodych i dorosłych mają w składzie aż 90% wody. Z wiekiem zawartość płynu w krążkach międzykręgowych spada, są cieńsze, bardziej skłonne do uszkodzeń. Oznacza to, że odległość pomiędzy kręgami jest mniejsza, „amortyzatory” stają się coraz mniej skuteczne;
• struktura krążka międzykręgowego – bardzo małe rozerwanie lub pęknięcie pierścienia włóknistego (część zewnętrzna). Miękki galaretowaty materiał jądra miażdżystego (część wewnętrzna) w momencie pęknięcia pierścienia może się przemieścić powodując przy tym wybrzuszenia (przepuklina) lub nawet pęknięcie tarczy.

Zwyrodnienie krążka międzykręgowego pojawia się szybciej u osób otyłych, pracujących fizycznie oraz u palaczy. Niekiedy nie mamy jednak na tę chorobę wpływu (czynniki etniczne, wrodzone). Zła biomechanika stawów nie jest także bez znaczenia. Niektórzy twierdzą, że na zwyrodnienie kręgosłupa może mieć wpływ poziom hormonów. Do ostrych, nagłych szkód może przyczynić się również upadek – przyspieszy to zdecydowanie proces degeneracji.

Zobacz również: Krążek międzykręgowy.

Diagnostyka i objawy

Lekarz będzie pytał pacjenta o odczuwane przez niego objawy: ból, mrowienie, drętwienie, a także kiedy się pojawiają, czy jakieś sytuacje zwiększają ich odczuwanie. Ponadto potrzeba skonfrontować aktualne objawy z historią choroby oraz dokładnie wypytać pacjenta czy nie upadł, nie miał urazów, wypadków w ostatnim czasie.

Sztywność występująca po okresie bezruchu, szczególnie rano, po przebudzeniu jest jednym z ważniejszych objawów wskazujących na możliwość występowania zwyrodnienia kręgosłupa.

Lekarz przeprowadzi również badanie fizykalne, które może obejmować sprawdzenie:

• funkcji nerwów – różne obszary ciała sprawdzane są za pomocą młoteczka neurologicznego. Jeżeli reakcja jest słaba bądź jej nie ma wcale może to oznaczać, że korzeń nerwu jest uciśnięty/skompresowany;
• siły mięśniowej – pacjent może zostać poproszony o rozebranie, więc lekarz może zobaczyć mięśnie oraz sprawdzić atrofie lub nieprawidłowe ruchy;
• bólu podczas ruchu lub badania palpacyjnego (przez dotyk) – pacjent zostanie również poproszony o ruch w określony sposób. Jeśli ciśnienie wywierane w dole pleców spowoduje ból, wówczas może to oznaczać, że krążek międzykręgowy jest zdegenerowany.

Lekarz może zlecić wykonać następujące badania diagnostyczne, aby potwierdzić wstępną diagnozę, wykluczyć pewne choroby lub w celu uzyskania większej ilości informacji:

• rezonans magnetyczny (MRI) – urządzenie, które wykorzystuje pole magnetyczne i fale radiowe do tworzenia szczegółowych obrazów wnętrza ciała na monitorze. Obraz z MRI daje lekarzowi informację o stanie nerwów, krążków międzykręgowych oraz o ich ustawieniu;
• tomografia komputerowa (CT) – pozwala rozwiać wszelkie rozbieżności pomiędzy MRI oraz objawami występującymi u pacjenta;
• wstrzyknięcie barwnika do jądra miażdżystego w celu sprawdzenia jego bolesności. Obraz wstrzykniętego barwnika pojawia się na tomografii komputerowej lub RTG. Jest to dość kontrowersyjna metoda, rzadko stosowana, gdyż popękane tarcze nie zawsze powodują objawy.

Zwyrodnienie kręgosłupa – leczenie

Leczenie kręgosłupa w chorobie zwyrodnieniowej zależy od rodzaju i nasilenia choroby. W wielu przypadkach leczenie chirurgiczne nie jest sposobem na całkowite wyzdrowienie, więc nie zawsze jest wykonywane.

Zabiegi mogą obejmować m.in. ćwiczenia, które mają na celu zwiększenie elastyczności i wytrzymałości mięśni, zmniejszenie masy ciała. Ćwiczenia wzmacniające siłę mięśni pozwolą na zmniejszenie obciążenia wywieranego na stawy kręgosłupa. Przydatne są również wkładki absorbujące do butów, ponieważ przyczyniają się do zmniejszania sił oddziałujących nawet na stawy kręgosłupa.

Bardzo ważna jest też edukacja pacjenta, gdyż większa świadomość chorego na temat choroby pozwala lepiej radzić sobie z jej skutkami. Osoba ze zwyrodnieniem kręgosłupa wie wtedy czego może się spodziewać i jak postępować w przypadku wystąpienia nagłych bólów. Chory może jedynie zmodyfikować styl życia i wykonywać regularne ćwiczenia mające na celu zmniejszenie ucisku na stawy i krążki międzykręgowe, co z kolei będzie prowadziło do większej kontroli nad chorobą i zmniejszenia objawów.

Fizykoterapia

W leczeniu można zastosować hydroterapię. Jest to bardzo efektywny zabieg, ponieważ w wodzie masa ciała człowieka zmniejsza się nawet o 80% gdy zanurzy się do szyi. W wodzie siły działające na stawy są dużo mniejsze. Można więc wykonywać ćwiczenia zwiększające siłę mięśni nie obciążając przy tym stawów.

Ciepłe okłady zmniejszają ból, co przekłada się na zmniejszenie częstotliwości przyjmowania środków przeciwbólowych. Ponadto zwykle stosuje się zabiegi o efekcie przeciwbólowym, np. prądy interferencyjne czy metodę TENS.

Metody chirurgiczne

Operacja może być wymagana w cięższych przypadkach dotyczących przepukliny krążków międzykręgowych lub zwężenia kanału kręgowego. Dostępne są następujące metody chirurgiczne:

• stabilizacja chirurgiczna;
• chirurgiczna dekompresja;
• terapia komórkami macierzystymi.

Stabilizacja chirurgiczna zapewnia stabilność kręgosłupa. Zabieg może być wykonany na każdym poziomie kręgosłupa, ale stosowany jest zazwyczaj w dolnej części kręgosłupa (odcinek lędźwiowy) i szyi. Są to najbardziej ruchome części kręgosłupa. Połączenie kręgosłupa może być wykonane od strony tylnej, poprzez pręty i śruby, które przylegają do kości. Jeżeli połączenie wykonywane jest od strony przedniej, krążek międzykręgowy zostaje usunięty i zastąpiony materiałem pobranym z innej kości.

Metoda ta daje bardzo dobre rezultaty, jest bardzo skuteczna dla pacjentów o silnych bólach kręgosłupa, którzy nie mogą znieść własnego ciężaru ciała. Niestety rdzeń może przyspieszyć zwyrodnienie krążków w okolicach połączonych kręgów.

Chirurgiczna dekompresja obejmuje:

• Facetektomię (z ang. Facetectomy) – usunięcie stawu;
• Foraminotomię (z ang. Foraminotomy) – powiększenie otworu wyjścia nerwu z kręgosłupa, aby nie był on skompresowany;
• Laminektomię (z nag. Laminektomy) – usunięcie wszystkich lub części blaszki, aby zmniejszyć nacisk na rdzeń kręgowy;
• Laminotomię (z ang. Laminotomy) – jak laminektomię, tylko otwór jest większy, dając więcej miejsca dla nerwów.

W procedurach dekompresji chirurg pracuje od tyłu kręgosłupa. Czasami jednak zdarza się, że operacja dekompresji musi zostać wykonana z przodu, zwłaszcza u pacjentów, u których występuje przepuklina przepychająca się do kanału kręgowego.

Należy również dodać, że terapia komórkami macierzystymi uznawana jest za bardzo skuteczną, ponieważ uważa się, że metoda ma potencjał do regeneracji krążka międzykręgowego.

Zobacz również: Przepuklina kręgosłupa – rehabilitacja.

	Kwas hialuronowy na stawy i skórę Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej...
	Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Zawadka M., Fijewski A., Gawda P., Bóle odcinka lędźwiowego kręgosłupa, a zmiany zwyrodnieniowe, Geriatria, 11/2017.
2. Boos N., Aebi M., Choroby kręgosłupa, Wydawnictwo Medipage, Warszawa 2016.
3. Wróblewska I., Bieszcz-Płostkonka K., Błaszczuk J., Kurpas D., Efektywność rehabilitacji w chorobach zwyrodnieniowych kręgosłupa, Family Medicine & Primary Care Review, 1/2014.