Punkt spustowy (ang. trigger point) to punkt nadwrażliwy, zlokalizowany w miejscu wyczuwalnym palpacyjnie, bolesny przy nacisku i bywający przyczyną charakterystycznego bólu promieniującego, tkliwości uciskowej, a nawet objawów ze strony autonomicznego układu nerwowego. Inna definicja mówi, że punkt spustowy jest hiperwrażliwym miejscem w obrębie mięśni szkieletowych, dającym się palpacyjnie wyczuć jako guzek w napiętym paśmie mięśni.
Punkt spustowy – podstawowe informacje
Obecność punktów spustowych jest związana z zespołem bólu mięśniowo-powięziowego, któremu towarzyszą również:
- ograniczenie ruchomości w stawach;
- uczucie sztywności mięśni;
- osłabianie siły mięśniowej;
- mrowienie i drętwienie kończyn, pieczenie bądź inne parestezje.
Ich cechą charakterystyczną jest fakt, że mogą być przyczyną bólu rzutowanego. Jest to taki ból, który pacjent odczuwa w innym miejscu, niż jest jego przyczyna. Przykładowo, mięśnie szyi mogą być przyczyną odczuwania bólów głowy, natomiast mięśnie barków bólów łokcia.
Punkty spustowe są bardzo częstym zjawiskiem, przede wszystkim w dzisiejszych czasach. Ich zlokalizowanie jest możliwe jednak wyłącznie przy dużej cierpliwości i precyzji, a także doświadczeniu fizjoterapeuty. Często zdarza się, że osoba badająca poświęca na badanie zaledwie kilkanaście sekund i jeśli nie wyczuje punktu spustowego zakłada, że go tam nie ma. Dobra diagnostyka jest podstawą i wymaga znacznie większej ilości czasu.
Punkty spustowe – diagnostyka
Podczas wyszukiwania punktów spustowych wykorzystuje się najczęściej technikę płaskiej palpacji oraz ucisku szczypcowego, rozpoczynając prostopadle do kierunku przebiegu włókien mięśniowych. Celem jest odnalezienie napiętego włókna mięśniowego oraz miejscowej tkliwości. Następnie badanie kontynuuje się wzdłuż przebiegu włókna mięśniowego, w obszarze nasilonego bólu.
Za kryteria diagnostyczne przyjmuje się 3 spośród wymienionych poniżej (od 1 do 3), a kolejne 6 stanowią kryteria potwierdzające (od 4 do 9):
- obecność napiętego pasma włókien w obrębie mięśni szkieletowych;
- obecność nadwrażliwego punktu lub miejsca w obrębie napiętego pasma;
- odczuwanie bólu rzutowanego przy stymulacji nadwrażliwego punktu;
- obecność lokalnie występujących drżeń przy obstukiwaniu napiętego pasma;
- gwałtowna reakcja na ból podczas palpacji;
- identyfikacja przez pacjenta wzbudzanego bólu;
- przewidywalne wzorce bólu rzutowanego;
- osłabienie lub wzmożenie napięcia mięśni;
- ból podczas rozciągania lub skurczu mięśnia.
Terapia punktów spustowych
Podstawą terapii punktów spustowych jest umiejętność ich zlokalizowania. Bardzo ważne jest nauczenie się jak znaleźć napięte pasma włókien mięśniowych, a także bolesne miejsca w ich obrębie, które generują dolegliwości rzutowane lub promieniujące.
Pierwszym etapem jest właśnie lokalizacja punktów spustowych. Dla ułatwienia można wykonywać ruchy w poprzek przebiegu włókien mięśnia. Jeśli poszukiwany obszar zostanie znaleziony, można przejść do kolejnego etapu terapii. Jest nim wykonywanie prowokujących ruchów w poprzek tego włókna. Należy powoli naciskać na to miejsce w kierunku kości, stopniowo zmieniając kąt. Często już niewielka zmiana kąta powoduje zmienione odczucia.
Masaż głęboki
Masaż tkanek głębokich należy do skuteczniejszych form fizjoterapii w leczeniu bólu mięśniowo-powięziowego. Działanie takiego masażu można podzielić na pośrednie oraz bezpośrednie.
Techniki bezpośrednie polegają na działaniu na okolicę punktu spustowego, a tym samym likwidują ten punkt. Techniki pośrednie polegają na usuwaniu zaburzeń w obrębie układu mięśniowo-powięziowego, czego efektem jest zmniejszenie aktywności punktów spustowych.
Główną zaletą masażu głębokiego w terapii punktów spustowych jest ocena funkcji narządu ruchu pacjenta oraz całościowe podejście do problemu.
Warto wspomnieć, że masaż głęboki nie jest jednorodną metodą terapii, ponieważ może być wykonywany na wiele sposobów. Opiera się na doświadczeniach i technikach wielu autorów, są to pewnego rodzaju naprowadzenia do właściwego wykonywania zabiegu.
Punkty spustowe – autoterapia i fizjoterapia
Na poniższym filmie fizjoterapeuta Kamil z Centrum Fizjoterapeuty pokazuje jak wygląda autoterapia i wybrane elementy fizjoterapii punktów spustowych na przykładzie mięśnia dźwigacza łopatki:
Polecane produkty:
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Wytrążek M., Piec M., Masaż głęboki w terapii punktów spustowych, Wyższa Szkoła Edukacji i Terapii w Poznaniu.
- Tanno-Rast H., Praxisbuch Myofasziale Triggerpunkte, Wydawnictwo Urban & Fischer, Munchen 2014.
- Davies C., Davies A., Terapia punktów spustowych, Praktyczny Podręcznik, Wydawnictwo Vital, Bydgoszcz 2015.
- Chochowska M., Ogrodowczyk R., Klonowska J., Terapia punktów spustowych, Rehabilitacja, 5/2015.
