Zespół wazowagalny to zaburzenie związane z autoregulacją naczyń krwionośnych, będące jedną z najczęstszych przyczyn omdleń (nawet do 70% przypadków). W przebiegu schorzenia obserwuje się nieprawidłowe rozszerzenie naczyń krwionośnych i bradykardię. Diagnostyką i leczeniem zajmuje się lekarz podstawowej opieki zdrowotnej oraz lekarz kardiolog.
Zespół wazowagalny – przyczyny
Reakcję wazowagalną najczęściej obserwuje się u osób stojących przez dłuższy czas w dusznych, zatłoczonych lub gorących pomieszczeniach, z dostępem do mniejszych ilości tlenu. Możliwe przyczyny zespołu wazowagalnego to:
- pobudzenie nerwu błędnego, np. podczas kaszlu lub defekacji;
- intensywny wysiłek fizyczny;
- silne emocje, stres;
- bardzo szybka utrata masy ciała;
- osłabienie organizmu, np. w związku ze skrajnym zmęczeniem, menstruacją lub nieprawidłową dietą;
- przyjmowanie niektórych leków;
- picie nadmiernych ilości alkoholu;
- duża wilgotność powietrza;
- ciąża.
Epizody omdleń pojawiają się głównie u osób młodych, choć wiek nie ma tu większego znaczenia. Szacuje się, że zespół wazowagalny jest sprawcą nawet 40% wszystkich przypadków zasłabnięć. Patomechanizm wystąpienia omdleń w przebiegu zespołu wazowagalnego jest złożony. Składają się na niego:
- nieprawidłowy odruch z baroreceptorów, mechanoreceptorów (odruch Bezolda-Jarischa);
- nieprawidłowy odruch z receptorów płucno-sercowych;
- zmniejszenie oporu obwodowego;
- mechanizmy ośrodkowe (których mediatorem jest serotonina).
Odruchy, które w normalnych warunkach mają zapobiec wystąpieniu omdlenia w pewnych sytuacjach, np. podczas długotrwałego przebywania w pozycji pionowej, w określonych sytuacjach paradoksalnie powodują omdlenie u osób predysponowanych.
Zespół wazowagalny – objawy
W przebiegu zespołu wazowagalnego obserwuje się nieprawidłowe rozszerzenie naczyń krwionośnych, co prowadzi do bradykardii (spowolnienia akcji serca) oraz spadku ciśnienia tętniczego krwi. Następczym efektem są omdlenia. Omdlenia (zwłaszcza u młodszych pacjentów) poprzedzone są wystąpieniem objawów takich jak:
- bladość skóry;
- nudności;
- nadmierna potliwość ciała;
- przyspieszone bicie serca (tachykardia);
- napady zimna i gorąca;
- niewyraźne widzenie;
- osłabienie organizmu.
Zwykle przebieg zespołu i omdleń jest łagodny i nie wiąże się z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Największym ryzykiem jest uszkodzenie ciała (zwłaszcza głowy) podczas upadku, gdy pacjent znajdował się w pozycji stojącej przed zasłabnięciem. Zespół wazowagalny jest bardzo niebezpieczny dla kierowców, ponieważ do omdlenia może dojść podczas kierowania pojazdem mechanicznym, co jest bezpośrednim zagrożeniem życia pacjenta i innych uczestników ruchu drogowego.
Diagnostyka zespołu wazowagalnego
W diagnostyce omdleń wazowagalnych wykorzystuje się badania regulacji wegetatywnej układu sercowo-naczyniowego, zwłaszcza masaż zatoki szyjnej, test pochyleniowy, próbę pionizacyjną i test ATP. Jeśli u pacjenta występują omdlenia związane z wysiłkiem fizycznym, powinna zostać przeprowadzona próba wysiłkowa. Jednocześnie należy wykonać tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny mózgu, a także ECHO serca i EKG Holter, aby wykluczyć inne, patologiczne przyczyny omdleń.
Zobacz również: Tety wysiłkowe.
Zespół wazowagalny – leczenie
Leczenie dzieli się na niefarmakologiczne, farmakologiczne i inwazyjne. Kluczowe jest przede wszystkim unikanie sytuacji, które wywołują objawy zespołu wazowagalnego – dla każdego pacjenta mogą być one inne. Należy zwracać uwagę też na picie odpowiedniej ilości wody, wysypianie się i zdrową dietę. Dobre efekty daje również wprowadzenie regularnej, umiarkowanej aktywności fizycznej, zwłaszcza treningi ortostatyczne i ćwiczenia izometryczne. Leki stosuje się wyłącznie przy nieskuteczności leczenia niefarmakologicznego. Najczęściej są to beta-blokery, inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny lub midodryna.
Zobacz również: Próba ortostatyczna.
Szczególną uwagę poświęca się jednak nawodnieniu pacjentów z zespołem wazowagalny. Rekomenduje się zwiększenie podaży płynów nawet do około 2,5-3 litrów na dobę, a w szczególności zintensyfikowanie ilości przyjmowanych napojów w okresie letnim i podczas wysiłku fizycznego. Dodatkowo należy unikać spożywania większych ilości napojów moczopędnych, takich jak mocna kawa i herbata, piwo.
Polecane produkty:
|
Omega 3
Olej Omega 3 to czysty, 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Tłoczony jest na zimno co sprawia, że zachowuje wszystkie, cenne składniki. Stanowi m.in. wsparcie dla mózgu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Dybowski J., Ukleja-Adamowicz M., Nartowicz E., Zespół wazowagalny jako przyczyna wypadków drogowych, Folia Cardiologica, 4/1999.
- Kowalczyk A., Kowalczyk A., Kozłowski D., Współczesne poglądy na terapię omdleń na podłożu wazowagalnym, Geriatria, 5/2011.
- Kapusta J., Kapusta A., Irzmański R., Rola treningu fizycznego w prewencji omdleń wazowagalnych w wieku podeszłym, Geriatria, 6/2012.
