Molibden (symbol: Mo, łac. molybdenum) to jeden z rzadziej występujących pierwiastków na świecie. Choć jego ilości w organizmie człowieka są śladowe, to pełni on wiele niezwykle ważnych funkcji. Molibden został odkryty w 1778 roku.
Molibden – charakterystyka
Molibden jest srebrzystobiały i bardzo twardy. W układzie okresowym pierwiastków należy do chromowców i podobnie jak inne pierwiastki z tej grupy jest mało aktywny chemicznie. Ze względu na bardzo wysoką temperaturę topnienia, znalazł szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach przemysłu. W temperaturze pokojowej jest oporny na działanie warunków atmosferycznych.
Molibden – występowanie w pożywieniu
Pewne ilości molibdenu można znaleźć w produktach pochodzenia roślinnego, głównie warzywach, owocach i zbożach uprawianych na glebach bogatych w ten pierwiastek. Dobrym źródłem mogą być zielonolistne warzywa, fasola, groch, czerwona kapusta i wyroby z mąki pełnoziarnistej. Molibden można znaleźć również w mleku, serze i jajach.
Zalecane dzienne spożycie molibdenu
Zalecane dzienne spożycie molibdenu zależy głównie od wieku oraz płci. Mężczyźni przez całe swoje życie powinni dostarczać około 45 µg/dobę molibdenu, bez względu na wiek. Podobnie jak kobiety, przy czym w ich przypadku zapotrzebowanie do 50 µg/dobę wzrasta w okresie ciąży i podczas karmienia piersią. Nie ustalono norm dziennego spożycia molibdenu dla dzieci.
Molibden – funkcje
Molibden pełni funkcję kofaktora dla wielu metaloenzymów, zwanych oksydazami. W związku z tym:
- oksydaza ksantynowa – powoduje rozpad nukleotydów do kwasu moczowego, zaś kwas moczowy przyczynia się do wzrostu antyoksydacyjnej pojemności krwi;
- oksydaza siarczynowa – powoduje przekształcenie siarczynu (związek toksyczny) do siarczanu, a także metabolizm i rozpad aminokwasów zawierających siarkę, takich jak cysteina, homocysteina, metionina czy tauryna;
- oksydaza aldehydowa – powoduje rozpad alkoholu i toksyn w wątrobie.
Dodatkowo, molibden wspiera metabolizm żelaza i powoduje jego transport oraz magazynowanie. W przypadku uzębienia wywołuje efekt kariostatyczny.
Warto zaznaczyć, że molibden jest również niezbędnym pierwiastkiem do prawidłowego rozwoju roślin. Jego niedobór skutkuje pojawieniem się jasnych plam na liściach, obumieraniem pączków oraz trudnością w wykształcaniu się blaszek liściowych. Szczególnie wrażliwe na jego niedobór są rośliny kapustowate.
Niedobór molibdenu
Niedobór molibdenu w diecie człowieka powoduje:
- ogólne zmęczenie;
- dolegliwości takie jak bóle głowy;
- ślepotę nocną;
- zaburzone pole widzenia;
- tachykardię;
- nudności (jako objaw długotrwałego leczenia pozajelitowego);
- zaburzenia metabolizmu aminokwasów, np. zwiększone wydalanie z moczem tauryny i siarczynów;
- upośledzony rozkład aminokwasów zawierających siarkę, np. homocysteiny;
- zwiększoną wrażliwość na siarczyny;
- zaburzenia neurologiczne, w tym opóźniony rozwój umysłowy;
- zwiększenie ryzyka wystąpienia nowotworów żołądka i przełyku.
Zwiększone ryzyko wystąpienia niedoborów molibdenu obserwuje się głównie podczas żywienia pozajelitowego, ale również przy anoreksji, wysokim spożyciu rafinowanych węglowodanów oraz upośledzonym wchłanianiu. Upośledzone wchłanianie ma miejsce głównie w przebiegu chorób zapalnych jelit, zaburzeń wątrobowo-żółciowych i resekcji jelit. Ponadto niedobory tego pierwiastka mogą pojawić się w przebiegu rzadkiej wady wrodzonej, jaką jest niedobór oksydazy siarczynowej.
Nadmiar molibdenu
Ekstremalnie wysokie spożycie molibdenu (powyżej 15 mg/dobę) powoduje wzrost stężenia kwasu moczowego we krwi i objawy, takie jak przy dnie moczanowej. Szacuje się, że najwyższy tolerowany poziom spożycia molibdenu dla dorosłych wynosi 2 mg/dobę.
Zastosowanie molibdenu w przemyśle
Największe ilości molibdenu, ponieważ ponad 2/3 całej jego produkcji, są stosowane w stopach jako dodatek. Molibden jako metal stopowy w stalach wysokoodpornych i wysokotemperaturowych zwiększa twardość, wytrzymałość i odporność metali. Ponadto jego dodatek do stali kwasoodpornych i nierdzewnych zwiększa ich odporność na korozję.
Pierwiastek znalazł również zastosowanie w przemyśle lotniczym i zbrojeniowym, a także przy produkcji żarówek elektrycznych. Związki molibdenu są stosowane jako dodatek do smarów.
Polecane produkty:
Koenzym Q10 kapsułki
Koenzym Q10 to jeden z najważniejszych antyoksydantów. Nie tylko tylko chroni organizm przed wolnymi rodnikami. Bierze on również udział w każdej, podstawowej funkcji komórki ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Grober U., Mikroskładniki odżywcze, Wydawnictwo MedPharm Polska, Wrocław 2010.
- Gawęda E., Molibden i jego związki, Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy, 1/2014.
- Pasieczna A., Molibden i cyna w glebach Polski, Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 450/2012.