Odruchy neurologiczne to podświadomie, niezależnie od woli wykonywane reakcje ciała, kontrolowane przez mózgowie. Badając je, można wstępnie ocenić kondycję ośrodkowego układu nerwowego. Najprostszym przykładem odruchów neurologicznych jest choćby odruch kolanowy, który bada się delikatnym uderzeniem gumowego młoteczka w okolicę szpary stawu kolanowego.
Odruchy neurologiczne – czym są?
Odruchy neurologiczne to spontaniczne reakcje ciała wyzwalane przez określone bodźce, najczęściej drażnienie lub uderzenie w konkretną okolicę ciała, choć nie tylko. Choć w neurologii wyróżnia się odruchy warunkowe (nabyte, wyuczone) i odruchy bezwarunkowe (wrodzone, niezależne od woli, niewymagające uczenia się ich), te neurologiczne należą do grona odruchów bezwarunkowych. Za prawidłowe występowanie odruchów neurologicznych odpowiada głównie ośrodkowy układ nerwowy, zatem przy wszelkich zaburzeniach ich przebiegu można podejrzewać konkretne jednostki chorobowe. Analiza odruchów jest również istotna dla oceny prawidłowego rozwoju dziecka w pierwszych latach jego życia. Jakie są najważniejsze odruchy neurologiczne?
Odruch kolanowy
Delikatne uderzenie w więzadło podrzepkowe wywołuje gwałtowne rozciągnięcie wrzecion zlokalizowanych we włóknach mięśnia czworogłowego uda. Ich pobudzenie skutkuje natomiast charakterystycznym ruchem podudzia (wyprostem w stawie kolanowym). Testowanie odruchów wiąże się z badaniem korzeni nerwowych. Wiedząc, że mięsień czworogłowy uda jest związany z poziomem L3-L4 w rdzeniu kręgowym, można podejrzewać, że brak reakcji na uderzenie w więzadło podrzepkowe może (ale nie musi) wskazywać na uszkodzenie nerwów rdzeniowych właśnie na tym poziomie.
Na poniższym filmie fizjoterapeuta Kamil pokazuje jak wygląda odruch kolanowy na przykładzie jednego z pacjentów Centrum Fizjoterapeuty:
Pozostając w temacie odruchów neurologicznych ścięgnistych (głębokich), warto wymienić również:
- odruch z mięśnia dwugłowego ramienia;
- odruch z mięśnia ramienno-promieniowego;
- odruch skokowy;
- odruch z mięśnia trójgłowego ramienia.
Odruch scyzorykowy
Odruch scyzorykowy jest podstawowym przykładem mechanizmu zwrotnego odruchowego sprzężenia ujemnego z ośrodkiem w rdzeniu kręgowym. Gdy tylko mięsień ulegnie gwałtownemu rozciągnięciu, co grozi jego rozerwaniem, zauważa się nagłe odruchowe rozluźnienie tego mięśnia. Odruch scyzorykowy jest konsekwencją pobudzenia ciałek buławkowatych umiejscowionych w ścięgnach. Wiąże się też ze wzrostem impulsacji we włóknach aferentnych.
Odruchy noworodkowe
Do grona odruchów noworodkowych zalicza się mnóstwo różnych reakcji, jednak najpopularniejszymi i najlepiej poznanymi są:
- odruch Moro – zaciśnięcie pięści, wygięcie pleców w łuk, odchylenie głowy w tył w związku z zaistnieniem nowej dla dziecka sytuacji, co jest jego reakcją obronną;
- odruch Babińskiego – połaskotane przyśrodkowego łuku stopy dziecka wywołuje jego naprężenie i wyprost palców;
- odruch TOB – odruch toniczny błędnikowy, w którego przebiegu odchylanie główki dziecka skutkuje charakterystycznym ruchem kończyn górnych i dolnych;
- odruch ATOS – asymetryczny toniczny odruch szyjny, w którego przebiegu skręcenie główki dziecka w jedną, dowolną stronę skutkuje wyprostem w kończynach dolnych i górnych;
- odruch STOS – symetryczny toniczny odruch szyjny, w którego przebiegu zgięcie głowy wyzwala zgięcie kończyn górnych z jednoczesnym wyprostem kończyn dolnych.
Należy pamiętać, że nie wszystkie odruchy neurologiczne u noworodka są prawidłowe. Przykładem jest choćby odruch Rossolimo, wskazujący na uszkodzenie układu piramidowego. Wywołuje się go poprzez szybkie uderzenie palców stopy, co wywołuje ich podeszwowe zgięcie.
Zobacz również: Przetrwałe odruchy pierwotne.
Badanie odruchów neurologicznych
Każdy odruch neurologiczny bada się inaczej, dlatego należy szczegółowo znać jego specyfikę, przebieg struktur nerwowych i ścięgnistych, a także możliwe interpretacje. Zdarza się, że brak występowania pewnego odruchu wcale nie świadczy o poważnej chorobie. Może wiązać się z błędem podczas wykonywania testu lub specyficznym uwarunkowaniem danego organizmu. Dlatego, choć odruchy neurologiczne można z łatwością badać samodzielnie w domu, błędem jest ich diagnozowanie. Tym zajmuje się wyłącznie lekarz.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Kozubski W., Neurologia – kompendium, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
- Louis E., Mayer S., Noble J., Merritt Neurologia, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2023.
