Odruch ATOS to asymetryczny toniczny odruch szyjny. Pojawia się po raz pierwszy w okolicach 18. tygodnia życia płodowego i jest w pełni obecny w trakcie porodu. Powinien zostać zintegrowany do 6 miesiąca życia dziecka. Coraz częściej obserwuje się jednak tendencję odruchu ATOS do przetrwania, co jest zjawiskiem wysoce niepokojącym.
Odruch ATOS – znaczenie w pierwszych miesiącach życia
Odruch ATOS pełni bardzo ważną rolę w życiu płodowym dziecka, zwłaszcza w momencie narodzin. Poród naturalny dodatkowo go wzmacnia, dlatego dzieci urodzone drogą cięcia cesarskiego są narażone na wystąpienie opóźnienia neurorozwojowego w większym stopniu niż dzieci urodzone siłami natury. W pierwszym miesiącach życia dziecka odruch ATOS:
- zapewnia prawidłowy przepływ powietrza i możliwość oddychania u niemowlęcia leżącego na brzuchu;
- wpływa na kształtowanie się koordynacji ręka-oko i poczucie odległości.
Ma ogromne znaczenie w prawidłowym rozwoju motorycznym i intelektualnym, jednak w 6. miesiącu życia powinien ulec stopniowemu wygaszeniu. Odruchami powiązanymi z ATOS są odruchy takie jak:
Jak wywołać odruch ATOS?
Odruch ATOS wywołujemy poprzez delikatne skręcenie główki dziecka w jedną, dowolną stronę. Maluch powinien znajdować się w leżeniu na plecach. Jeśli odruch jest obecny, natychmiast zauważymy wyprost w kończynach dolnej i górnej (co jest efektem wzrostu napięcia mięśni prostowników) po stronie, w którą skręcono główkę. Po stronie przeciwnej pojawi się osłabienie równoległych mięśni, dlatego zaobserwujemy zgięcie i przyciągnięcie do ciała kończyny górnej i dolnej.
Badanie najlepiej jest przeprowadzać w momencie, gdy dziecko nie śpi, ale jest spokojne i nakarmione. U dzieci pobudzonych, aktywnych czy płaczących wywołanie odruchu nie będzie możliwe ze względu na brak chęci do kierowania główki w jedną stronę. Wzmożona aktywność ruchowa maskuje ewentualny odruch ATOS. Ruch obracania główki wykonujemy powoli dla obydwu stron.
Przyczyny przetrwałego odruchu ATOS
Choć nie ma 100% pewności, dlaczego odruchy prymitywne nie wygasają lecz mogą przetrwać, istnieje kilka teorii. Wielu badaczy wskazuje na zjawisko opóźnionej mielinizacji włókien nerwowych w ośrodkowym układzie nerwowym. Podstawą tej tezy jest fakt, że wygaszanie reakcji odruchowych modulowanych przez pień mózgu skorelowane jest z mielinizacją eferentnych dróg nerwowych. Głównie dróg korowo-rdzeniowych oraz dróg korowo-jądrowych. Inne badania wykazały natomiast mniejszą ilość istoty białej w mózgach dzieci, u których zaobserwowano przetrwały odruch ATOS.
Przetrwały odruch ATOS – konsekwencje
Wszystkie przetrwałe odruchy pierwotne skutkują zaburzeniami rozwoju dziecka w późniejszym wieku, dlatego tak ważne jest dążenie do ich wyciszenia w odpowiednim momencie. Przetrwały odruch ATOS konsekwencje może mieć następujące:
- trudności z czytaniem;
- skłonność do robienia błędów ortograficznych podczas pisania, brzydkie i wolne pismo;
- nieustaloną lateralizację;
- trudności z przekraczaniem linii środkowej ciała;
- ruchy jednostronne zamiast dwustronnych;
- trudności z wyrażaniem myśli podczas pisania;
- nieprawidłowy chwyt długopisu, co powoduje wszelkie problemy podczas pisania.
W praktyce, pierwszym niepokojącym objawem jest trudność z przekładaniem przez dziecko zabawki z jednej rączki do drugiej. Maluch nie jest w stanie samodzielnie się obracać, a następnie raczkować. Ma trudności z zachowaniem równowagi podczas nauki chodzenia. Mówi się, że odruch ten stwarza niewidzialną barierę w linii pośrodkowej ciała, nie pozwalając dziecku jej przekroczyć. Będzie więc wykonywało różne zadania posługując się wyłącznie jedną stroną ciała. Dziecko pracujące przy biurku czy stoliku będzie układało kartkę z długopisem po jednej stronie, zwykle pod kątem. Nie do końca wiadomo, z czego wynika tendencja do przetrwania odruchów prymitywnych.
Przetrwały odruch ATOS – postępowanie
Przetrwały odruch ATOS wymaga specjalistycznego podejścia, czyli pracy dziecka z fizjoterapeutą lub terapeutą integracji sensorycznej. Zajęcia powinny odbywać się raz lub 2 razy w tygodniu, przy czym rodzice lub opiekunowie dziecka otrzymują również plan terapeutyczny do domu. Na jego podstawie muszą codziennie ćwiczyć z dzieckiem i stosować się do poleceń specjalisty. Terapia trwa zwykle kilka miesięcy, po czym można zmniejszyć częstotliwość spotkań.
Polecane produkty:
|
Wałek igłowy – aplikator wieloigłowy
Wałek igłowy to aplikator przeznaczony do wykonywania masażu na różne części ciała. Wysoka efektywność znalazła zastosowanie w kompleksowej terapii różnych schorzeń, a także profilaktyce ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Madejewska M., Choińska A., Gieysztor E., Trafalska A., Ocena neuromotoryczna dzieci w wieku 4-7 lat z powiatu kamiennogórskiego na podstawie testów Sally Goddart, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 6/2016.
- Gieysztor E., Sadowska L., Choińska A., Stopień integracji odruchów prymitywnych jako narzędzie diagnostyczne do oceny dojrzałości neurologicznej zdrowych dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 1/2017.
