Hipernatremia określa zwiększenie stężenia sodu w surowicy powyżej 148 mmol/L. Podzielono ją umownie na ostrą, jeśli rozwija się w ciągu 48 godzin, i przewlekłą. Szacuje się, że zaburzenie to dotyczy około 4% pacjentów hospitalizowanych oraz 3% przyjmowanych do szpitala.
Z czego wynika hipernatremia?
Hipernatremia może występować u chorych, w których ustroju zawartość sodu jest prawidłowa (utrata samej wody), zmniejszona (utrata płynów hipotonicznych) albo nawet zwiększona (nadmierna podaż sodu). W związku z tym w hipernatremii przestrzeń wodna pozakomórkowa może być zmniejszona, prawidłowa albo zwiększona. Do najczęstszych przyczyn tego stanu zaliczamy:
- stany gorączkowe;
- stany wzmożonego katabolizmu, np. sepsa czy nadczynność tarczycy;
- nadmierne pocenie się;
- zaburzenia elektrolitowe, w tym hiperkalcemia i hipokaliemia;
- choroby nerek;
- długotrwałe wymioty i biegunki;
- moczówkę.
Hipernatremia może również wystąpić po użyciu płynu dializacyjnego zawierającego nadmierne stężenie sodu, w przypadku chorych leczonych hemodializą lub dializą otrzewnową. Może także przebiegać z hipowolemią, normolemią oraz hiperwolemią. Hipernatremia hipowolemiczna określa odwodnienie hipertoniczne wynikające z większej utraty wody niż elektrolitów, głównie sodu. Następuje znaczny spadek ilości całkowitej wody w organizmie z mniejszą utratą elektrolitów. Obejmuje odwodnienie zarówno pozakomórkowe, jak i komórkowe.
Hipernatremia normowolemiczna stanowi łagodniejsze zaburzenie, ponieważ powstaje wskutek niedużego ubytku ogólnoustrojowej wody bez ubytku sodu (z zachowaną pulą sodową). W rzeczywistości jest to zwykłe odwodnienie. Z kolei hipernatremia hiperwolemiczna w przeciwieństwie do normowolemicznej jest przewodnieniem. Dochodzi do zwiększenia, najczęściej jatrogennego, zarówno puli sodowej, jak i puli wodnej.
Objawy hipernatremii
Obraz kliniczny zależy od nasilenia hipernatremii, tempa wzrostu stężenia sodu i współwystępujących zaburzeń wolemii. Przykładowo, w hipernatremii ostrej z izowolemią mogą dominować:
- objawy zwiększonej pobudliwości nerwowej i zwiększonego napięcia mięśni szkieletowych;
- omamy;
- senność i znużenie;
- nudności;
- drgawki;
- zaburzenia orientacji;
- wysoka gorączka.
Wymienionym objawom mogą towarzyszyć hiperchloremia, hiperkaliemia, hiperglikemia, kwasica nieoddechowa. Hipernatremii uwarunkowanej utratą płynów hipotonicznych mogą towarzyszyć objawy oligowolemii (obniżenie ciśnienia tętniczego, skąpomocz). Natomiast w hipernatremii spowodowanej utratą samej wody stwierdza się zagęszczenie składników chemicznych i morfologicznych krwi. Gęstość moczu może być bardzo mała (u chorych na moczówkę prostą) albo bardzo duża (u chorych na cukrzycę). Nietypową postacią dolegliwości jest hipernatremia przewlekła. Wówczas często nie stwierdza się żadnych objawów klinicznych.
Leczenie hipernatremii
Leczenie hipernatremii zależy przede wszystkim od rodzaju dolegliwości. W przypadku postaci hipowolemicznej postępowanie polega głównie na podawaniu płynów pozbawionych efektywnych osmolitów. Szybkość korygowania hipernatremii powinna być tym większa, im krótszy był czas jej powstawania. W przypadku postaci normowolemicznej leczy się przyczynowo, np. poprzez odstawienie leków, które spowodowały odwodnienie. Należy także podawać adiuretyny i roztwory hipotoniczne. Z kolei hipernatremię hiperwolemiczną, czyli przewodnienie hipertoniczne najlepiej leczy się nerkozastępczo lub nerkowspomagająco, czyli hemodializą lub hemodiafiltracją.
Polecane produkty:
|
Omega 3
Olej Omega 3 to czysty, 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Tłoczony jest na zimno co sprawia, że zachowuje wszystkie, cenne składniki. Stanowi m.in. wsparcie dla mózgu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Ciechanowski K., Hipo- i hipernatremia – przyczyny i zasady terapii, Forum Nefrologiczne, 4/2011.
- Wakil A., Atkin S., Postępowanie w zaburzeniach gospodarki sodowej, Medycyna po Dyplomie, 7/2010.
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
